Psikoloji Nedir?

psikoloji, ruhbilim, insan, davranış

20.05.2018
Psikoloji Nedir?

Psikoloji

Yeryüzünün en karmaşık canlısı insandır. İnsan, Dünya için önemlidir çünkü çevresinde büyük etkiyi yapar, kültürü ve medeniyeti oluşturur. Gelecek, insanın davranışlarıyla belirlenir. Tüm bunlar canlı türlerini, özellikle de insanı anlamayı, insanın davranışlarını ve düşünme şeklini açıklamayı gerektirir.

İnsan davranışları ve nedenleri konusunda çeşitli sorular üzerinde düşüyorsunuzdur. “Arkadaşım dominant kişilik özelliğine sahip bireyler karşısında neden sessiz kalıyor?”, “Ders çalışırken neden bir önceki sayfada okuduklarımı hatırlamıyorum:?”, “Kardeşim doğduktan sonra neden ailemin ilgisini daha çok arıyorum?” Çevremizle uyum sağlayabilmek için bu vb sorulara yanıt bulmamız

gerekir. İnsan olarak önemli bir özelliğimiz de sosyal bir varlık olmamızdır. Kültür ve medeniyet, insanın sosyal yapı içinde aktif katılımıyla oluşur. İnsanın ruh sağlığı, başkalarıyla bir arada olması, diğer bireylerle yaşama becerisiyle doğrudan ilişkilidir.

Psikoloji, kelime anlamıyla “ruh bilgisi” anlamına gelmektedir. Psikolojinin asıl konusu, insanın ruhsal yaşayışları, insan ve hayvan davranışlarını inceleyerek davranışlar hakkında tahminlerde bulunmaktır. Buradan yola çıkarak psikolojiyi davranış ve zihinsel süreçlerin bilimsel çalışması olarak tanımlayabiliriz. Ayrıca psikoloji için şunu da söylemek uygun olacaktır: Psikoloji sözcüğü, Yunanca psyche (psike; ruh, nefes, zihin) ve logos (düzenli söz, bilgi) terimlerinden oluşmuştur. Kelime olarak karşılığı, ruh bilgisi demektir. Psikoloji, organizmanın gözlenebilir ve ölçülebilir davranışlarını inceleyen pozitif bir bilimdir.

Psikolojinin bir bilimsel çalışma alanı olduğundan söz ettik. Psikolojik kavramlar ve gerçekler bilimsel yöntemlerin uygulanmasıyla ortaya çıkıyor. Toplum içinde genelde kabul gören psikoloji tanımlarının bununla uyuşmadığını söyleyebiliriz.

Hepsinden ötede bir çocuğa kötü bir alışkanlığını değerlendirmesi için verilen ödül veya yaptığımız eleştiri psikoloji değil midir? Aynı şekilde, herhangi bir konuyu içimize atmak yerine arkadaşımızla tartışıp konuştuğumuzda da yaptığımız psikoloji ile ilişkili değil midir? Gazetelerdeki televizyonda ve diğer basın-yayın organlarında gördüğümüz olayların yorumu da aynı durumla karşılaşırız. Sağduyu ile olaylara yaklaşım hayatımızın her alanında karşımıza çıkıyor. Şimdi zihnimizde şöyle bir düşünelim: Yüksek zekalı bir insan ile ortalama zeka düzeyinin altında zekaya sahip bir insanın günlük hayattaki mutlulukları, sosyal yarışları, sağlıkları (bedensel ve psikolojik) ne derece farklılık gösterir? Bu konudaki genel düşünceniz nedir?

Bilimsel psikoloji yöntemleri davranış ve zihinsel süreçler hakkında genellikle aydınlatıcı ve güvenilir bilgi verirler. Aksine sağduyu ve genel kanaatlere bağlı kalan düşünceler gerçeklere çoğu zaman ters düşer. Birimiz tarafından algılanan bir şey diğer kişi tarafından daha farklı şekilde algılanabilir.

Davranış ve Mental Süreçler

Psikoloji

Psikolojinin hem mental davranışı hem de mental süreçleri konu edindiğini gelin bir örnekle ele alalım.

Bisiklet sürerken bir arabanın kontrolünü kaybedip hızla üzerimize geldiğini düşünelim. Bu duruma çok değişik şekillerde tepki gösterebiliriz. Önce vücudumuzun genel uyarılmışlık düzeyi acil duruma tepki göstermek için hazır hale gelir; kalp atışlarımız hızlanır, adrenalin salgılanır. Aynı zamanda çeşitli düşünceler beyinde elektriklenir ve bu durumdan hızla kaçmayı düşünürüz. Son olarak da bir tipobet365 kazadan kaçınmak için harekete geçeriz. Kaçmak için hızlanır veya bisikleti bırakıp kaçmayı düşünürüz. Dışarıdan bir kişinin bu durumu gözlemlediğini düşünelim. Bu kişi bizim arabanın istikametinden kaçışımızı gözleyerek o anda neler düşündüğümüzü bilemez. Fizyolojik reaksiyonlarımız hakkında hiçbir bilgisi yoktur. İnsan davranışı bu anlamda kompleks ve bütünleşmiş bir yapıda anlaşılmaya çalışılmalıdır.

Verdiğimiz örnekte de görüldüğü gibi psikoloji hem açık (objektif) hem de kapalı (subjektif) durumları konu edinir. Gözlenebilir davranışlar yanında gözlenemeyen fakat değişik yöntemler ile var olduğu sabit olan süreçler de psikolojinin konusudur.

Niçin Hayvanlar?

Psikoloji

Psikolojik çalışmalarda hayvanların incelenmesinde beş önemli faktör vardır:

  1. Basit bir model bulma ihtiyacı,
  2. Hayvan davranışlarını kontrol etme kolaylığı,
  3. Çoğu insan davranışını araştırmanın etik (ahlaki) olmaması,
  4. Hayvanların çoğu zaman araştırmaya daha elverişli olup uygun şekilde bulunabilmesi,
  5. İnsanlar üzerinde uzun süreli araştırma yapmanın zorluğu.

Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmaların sınırlılıkları da vardır. Örneğin, bulguların insanlara genellenebilirliği ve araştırma etiği gibi. Fakat tüm bunlara rağmen hayvanlar üzerinde gerçekleştirilen küçük ölçekli ve genelde fizyoloji tabanlı çalışmaların insan psikolojisini anlamaya büyük katkılar sağladığını es geçemeyiz.

Psikoloji konu aldığı problemleri bilimsel olarak inceler. Birçok araştırma metodu olmasına rağmen psikolojideki bazı konuların veya problemlerin henüz kesin cevapları bulunamamıştır. Yapılan her yeni araştırma bilinmezliği biraz daha aydınlığa kavuşturmakta ya da kabul görmüş eski bilgileri değiştirmektedir.

Yazar: Büşra İLCAY

İlgili Yazılar: Felsefe Nedir? ,  Sosyoloji Nedir?

KAYNAKÇA

  • Atkinson and Hilgard’s Introduction to Psychology, Fourteenth Edition.
  • Bacanlı, H. Duyuşsal Davranış Eğitimi.
  • Carlson, N.R. (1986). Psychology of Behavior. Newton, MA: Allyn & Bacon
  • C. Morgan. Psikolojiye Giriş.
  • Özbay, Y. (2012). Eğitim Psikolojisi.
  • Özakpınar, Y. Psikolojinin Kavramsal Yapısı.
  • Sarı, E.(2017). Psikoloji.
YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.