Astronomi 101: Evrendeki evimiz

Güneş Sistemi, Güneş ve onun çekim etkisi altında kalan sekiz gezegen ile onların bilinen 166 uydusu, beş cüce gezegen ile onların bilinen altı uydusu ve milyarlarca küçük gök cisminden oluşur.

Güneş, tek başına Güneş Sistemi kütlesinin %99,8’ini oluşturur. Güneş’in etrafında dönen cisimlerin toplam kütlesinin %99’unu Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün %1’iniyse Dünya, diğer gezegenler, uydular, asteroitler ve kuyrukluyıldızlar oluşturur. Bu cisimlerin toplam kütlesi Güneş Sistemi’ndeki toplam kütlenin sadece %0,14’ü kadardır.

Bilim adamları iç gezegenlerden bahsederken karasal (terrestrial) gezegenler olarak bahseder, bu kelime Latince yeryüzü anlamına gelen terra kelimesinden türemiştir. Bu gezegenler çoğunlukla sıvı metalik hidrojen ve biraz helyumdan oluşmuş büyük kürelerin derinlerinde olan küçük kayalık çekirdekten oluşurlar. Bulutlu atmosferle çevrelenmişlerdir.

Güneş Sistemi’nin iç kısmında kaya çekirdekli gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars yer alır. Bu gezegenler Güneş Sistemi’ndeki diğer dört gezgenden çok daha küçüktür. 

İç kısmın en dışında Asteroit Kuşağı olarak adlandırılan bölge vardır. Çok sayıda irili ufaklı gökcismine ev sahipliği yapan bu bölgede bir cüce gezegen olan Ceres de bulunur.

Asteroit Kuşağı’nın dışında kalan bölge Güneş Sistemi’nin dış kısmı olarak adlandırılır. Güneş Sistemi’nin en büyük dört gezegenine (Jüpiter, Uranüs, Satürn ve Neptün) ev sahipliği yapan bu bölgedeki gezegenlerin tamamının çok sayıda uydusu vardır ve etraflarında dönen çok sayıda cisimden oluşan halkalara sahiptirler. En dıştaki iki gezegen Uranüs ve Neptün buz devleri olarak anılır çünkü onlar büyük ölçüde ve aşırı soğuk formda oksijen, karbon, nitrojen, sülfür ve büyük olasılıkla biraz da su içerir.

Kuiper Kuşağı olarak adlandırılan ve Güneş’e uzaklığı 30 ila 50 AU olan bölgede Plüton, Makemake ve Haumea olarak adlandırılan üç cüce gezegen var. Ayrıca bu bölgenin henüz keşfedilememiş onlarca hatta binlerce başka cüce gezegene de ev sahipliği yaptığı düşünülüyor.

Güneş Sistemi’nin en dışında yer alan ve Güneş’e uzaklığı 1000 ila 100.000 AU olan bölge Oort Bulutu olarak adlandırılıyor ve bu bölgede trilyonlarca irili ufaklı gökcisminin bulunduğu düşünülüyor. Bütün güneş sistemi bu donmuş buz ve kayalardan oluşmuş bulut ile çevrilmiştir.

Güneş sistemi envanteri:

1. 1 yıldız
2. 8 gezegen
3. 10(+) cüce gezegen
4. 146(+) uydu
5. 4 halka sistemi
6. Sayısız kuyrukluyıldız
7. Yüz binlerce asteroit

Gezegen nedir?

İlk Yunan gökyüzü gözlemleyicileri gökyüzünde gezinen yıldıza benzeyen cisimlerden bahsederken (gezgin) kavramını kullanırlardı.

 Gezegen. Bir yıldızın etrafında dolanan gök cismidir. Dar anlamıyla, Güneş Sistemi içinde, Güneş’in doğrudan uydusu olan ve Uluslararası Gökbilim Birliği tarafından bu tanıma uygun bulunmuş sekiz gök cismini belirlemede kullanılır.

Gezegen kavramını tanımlayacak olursak; gezegen belirli bir yörünge dahilinde ve yıldız çevresinde hareket eden ve yıldız kategorisine girmeyen gök cismidir.

http://www.co-intelligence.org/newsletter/comparisons.html

https://www.youtube.com/watch?v=EyAYnfC8FB8