Bilim Yoluna Adanmış Onurlu Bir Hayat Valery Legasov

Valery Legasov’u biz bu dönemde izlediğimiz “Chernobyl” adlı dizide kurulankomisyonun bir üyesi olarak tanıdık. Kendisi Rus Bilimler Akademisi üyesi, çok ünlü bir inorganik kimyagerdir. Yaptığı çalışmalar ile bilim dünyasına sayısız katkıları olmuş, Çernobil araştırmasında ise yaptıklarıyla sayısız insanı ölümden veya radyasyonun etkilerinden korumaya çalışmış ve dönemin merkez komitesine rağmen kısmen bunu başarmıştır

Valery Legasov, 1 Eylül 1936’da o dönemki Sovyetler Birliği Cumhuriyeti’nin Tulaşehrinde bir işçi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Kursk’ta ortaokulu bitiren Legasov, 1949–1954 tarihleri arasında Moskova’nın 56 numaralı okulunu birincilik ile bitirdi. O okula şimdi Valery Legasov’un adı verildi ve girişinde bronz bir büstü bulunuyor. 1961’deMendeleev Moskova Kimya ve Teknoloji Enstitüsü’ndeki Fizikokimya Mühendisliği bölümünden mezun oldu.¹ 

Mezuniyet sonrasında Moskova Kimyasal Teknoloji Enstitüsü Komsomol Komitesi’nin sekreteri olarak çok kısa bir süre çalıştı. 1962’de Kurchatov Atom Enerjisi Enstitüsü Moleküler Fizik Bölümünde yüksek lisans okuluna katıldı. Bu adım, başarılı bir kariyerin henüz başlangıcıydı.² 

Sonrasında sırasıyla; 

• 1967’de yüksek lisansı bitirdi ve 1972’de kimya doktorasını aldı. 
• 1976’da SSCB Bilimler Akademisi’ne seçildi. 
• 1978–1983 arasında, Moskova Fizik ve Teknoloji Enstitüsü’nde profesördü. 
• 1981 yılında SSCB Bilimler Akademisi, İnorganik Malzemelerin Fiziksel Kimyası ve Teknolojisi Bölümünün tam üyesiydi. 
• 1983’ten ölümüne kadar Moskova Devlet Üniversitesi Kimya Fakültesi’nde Radyokimya ve Kimyasal Teknoloji Bölüm Başkanı olarak çalıştı. 
• 1983 yılında, Kurchatov Atom Enerjisi Enstitüsü’nün bilimsel çalışmaları için ilk Genel Müdür Yardımcısı oldu.³ 
   

• ÇALIŞMALARI

   

• Legasov, yüksek oksidasyon durumlarında elementlerle yeni bileşiklerin sentezlerini ve özelliklerini incelemiştir 
• SSCB’de nükleer ve plazma teknolojisinin geliştirilmesinde büyük rol oynamıştır. 
• Enerji tasarrufu teknolojileri üzerine çalışmış ve hidrojen teknolojisi modelini öne sürmüştür. 
• Liderliğinde, İnorganik Kimya’nın soygazları inceleyen bir enstitü kuruldu. 
• Çernobil felaketinden önce, Legasov’un büyük felaketleri önlemek için yeni güvenlik ve güvenlik yöntemlerine olan ihtiyacı vurguladığı biliniyordu.⁴ 

• ÇERNOBİL FELAKETİ 

Valery Legasov, Çernobil felaketini olaydan 24 saatten kısa bir süre sonra soruşturmak için Sovyet hükümeti tarafından atanan nükleer fizikçiydi. Bazı yetkililer patlamanın etkisini en aza indirmek yerine nedenlerini örtmeye çalışırken, Legasov komisyonun kurulma anından itibaren her zaman dürüstçe davrandı. Pripyat kasabasının tahliyesi için defalarca uyarılar yaptı. Ayrıca, patlamanın ikincil etkilerinin Avrupalı insanlara büyük zararlar verebileceğini ve hemen harekete geçilmesi gerektiğini söyledi.⁵ 

Tekrarlanan kazaları önlemek için en önemli kararları aldı ve afet alanındaki durumu hükümete bildirdi. 

25-29 Ağustos 1986’da Viyana’da düzenlenen Çernobil Felaketini konu alan Dünya Atomik Enerji Kurumu’nun toplantısına katılıp onlarca bilim adamının sorularını yanıtladı ve dünyayı SSCB’nin hiçbir kusurunun olmadığına ikna etti. Bunda tabiki dönemin KGB’sinin baskının rolü çok fazlaydı. Hayatını gerçeklerin açığa çıkmasına adayan Legasov, ülkesinin çıkarları adına ilk kez gerçekleri saklayacaktı. 

1992’de açıklanan Dünya Atomik Enerji Kurumu’nun raporunda Çernobil tipi hafif su soğutmalı, grafit kontrollü RBMK reaktörünün patlama nedenleri işletmenin bilgi yetersizliği, iletişim kopukluğu, acil durumlarda uygulanan prosedürlerin yetersiz olduğu, kontrol çubuklarının grafitten yapılmış olması gibi nedenlere bağlandı.⁶ 

• ÖLÜMÜ

   

27 Nisan 1988’de, Çernobil Nükleer Santrali kazasının ikinci yıldönümünden bir gün sonra ve felaketin nedenleri hakkındaki soruşturma sonuçlarını açıklanmasından bir gün önce, Legasov kendini asarak intihar etti. Kişisel tabancası çekmecedeydi, fakat profesör kendini asmayı seçti. Sonrasında cenazesi Moskova’daki Novodevichy mezarlığına gömüldü. Dedikodulara göre Legasov intihar etmeden önce bir ses kaydı da arkasında bıraktı. Fakat o ses kaydı hiçbir zaman açığa çıkmadı. Legosov’un intiharının, SSCB yönetiminin reaktörlerin tasarımlarındaki hataları ve reaktörlerin bir reform ile yeniden dizayn edilmesini kabul etmediğinden kaynaklandığı düşünülüyor.⁷ 

Legasov’un intiharı Sovyet nükleer endüstrisinde şok dalgalarına neden oldu ve amacına ulaştı diyebiliriz. Özellikle, Çernobil tipi RBMK reaktörlerinde kontrol çubuklarının tasarımı ile ilgili sorun hızla kabul edildi ve giderildi. Bu soylu bilim insanı ölümüyle, oluşabilecek yeni kazaların önüne geçmiş oldu. BBC 2006 yılında bu durumu konu alan üç bölümden oluşan bir belgesel seri çekti.⁸ 

Legasov başarılarla dolu bilimsel kariyerinin yanında yaptığı bu onurlu davranış ile her zaman kalbimizde olacak.

¹  New Times Publishing House. 1996. p. 58.
² Marples, David (1991). Ukraine under Perestroika: Ecology, Economics and the Workers’ Revolt. s. 21.
³ Богуненко Н. Н., Пилипенко А. Д., Соснин Г. А. (2005). Герои атомного проекта(3000 экз ed.). Саров: ФГУП «РФЯЦ-ВНИИЭФ». s. 448 
⁴ Legasov, Valery.1987. “A Soviet Expert Discusses Chernobyl” Bulletin of the Atomic Scientists.
⁵ https://www.thevintagenews.com/2019/06/06/valery-legasov-chernobyl/ 
⁶ https://www-pub.iaea.org/MTCD/publications/PDF/Pub913e_web.pdf   
⁷ Neef, Christian. 2011. “‘This Reactor Model Is No Good’: Documents Show Politburo Skepticism of Chernobyl” 
⁸ Surviving Disaster: Chernobyl Nuclear Disaster. BBC.