Bir ressamın, rahatsızlık veren dört eserinin incelenmesi: Michelangelo Merisi da Caravaggio

07.02.2019
Bir ressamın, rahatsızlık veren dört eserinin incelenmesi: Michelangelo Merisi da Caravaggio

Michelangelo Merisi Da Caravaggio, 1571-1610 yılları arasında yaşamış olup İtalya’nın efsane Barok dönemi sanatçısı. 6 yaşındayken, veba salgını sebebiyle aynı gün babası, dedesi ve amcasını kaybetti. 12 yaşına geldiğinde Milano’da bir ressamın yanına çırak olarak gönderilip, resim yapmayı sevdi fakat pek fazla yetkin olamadan ortadan kayboldu. Bu kayboluş Caravaggio’nun hayatındaki kara deliklerden sadece bir tanesi.

Sonralarda Roma’da ortaya çıkan ve bu dönemlerde para buldukça resim yapan 23 yaşındaki Caravaggio, iskambil oyunu ile masum gençleri kandıran hilebazları konu ettiği “Cardsharps” resmini yapmış ve bu resim, bir kardinalin ilgisini çekmesiyle onu ressam olarak yanına almasını sağladı. Sonrasında hem Hristiyanlık hem de Musevi tarihinin efsanelerini resimlerine taşıyarak kiliseler için dini temalı resimler yaptı.

Tartışmaya girdiği kişiyi öldürene kadar asiller onu yeteneğinden dolayı koruyordu ama bu olay sonrasında ölüm cezası almıştı ve aranıyordu. Önce Napoli’ye, oradan Malta’ya giderek şövalye yemini etti ve bunun affedilmesini sağlamasını umdu. Yaraladığı bir şövalye ile başı belaya girince yine kaçtı, bu defa Sicilya’ya, sonra tekrar Napoli’ye. Bu sırada resimle ilgilenmeye devam eden Caravaggio, gerçekçiliği fazlasıyla ön plana çıkarıyordu. Öyle ki Lazarus’un Dirilişi’ni tasvir etmek için mezardan ceset çıkarttırıp model olarak kullanmıştı. Daha sonrasında kızgın şövalye onu Napoli’de buldu, yüzünü paramparça etti ve Caravaggio’nun kanlar içindeki bedenini sokakta bıraktı fakat Caravaggio aylarca süren tedavisinin ardından hayatta kaldı.

The Incredulity of Saint Thomas

‘’Şüpheci Thomas’’ isimli bu resim İncil’de geçen, sıkça işlenen ve Caravaggio’nun sanatını en iyi yansıtan eserlerinden biridir. İsa çarmıha gerildikten üç gün sonra tekrar dirilir ve o akşam 11 havarisine görünür fakat o sırada Didimos adı ile bilinen Thomas aralarında olmaz. Şüpheci Thomas diğer havarilerin yanına geldiğinde anlatılanlara inanmaz ve şöyle der; ‘’Ellerinde çivi izlerini görmedikçe, çivilerin yerine parmağım değmedikçe ve böğrüne elim dokunmadıkça size inanmayacağım.’’

Havariler tekrar toplanır ve İsa içeri girer, hepsine selam verir. Sonra Thomas’a: ‘’Koy parmağını ve bak ellerime! Şüpheci olma, inançlı ol!’’ der.

Resimde İsa ve Thomas ön plana çıkarılmış ancak diğer havariler yaraya odaklanmış. Ayrıca genelde ihtişamlı giysiler içinde gördüğümüz havariler bu eserde alınları kırışık, işçiye benziyorlar.  Hatta Thomas’ın omzundaki yırtık da buna güzel bir örnek.

O dönemde yaşayan insanlara göre bu resim saygısızca ve hakaret içeriklidir ancak Caravaggio iyi bir İncil okuyucusudur. Dolayısıyla üzerinde uzunca düşünülmüş bir eser olabilir. İsa duygusal bir bakış ile havarisinin elini yarasına götürüyor, diğerleri meraklı şekilde ne olacağını gözlemliyor ve tüm bunlar resmin gerçekçiliğini arttırıyor.

Caravaggio için kutsallık ışık saçan havarilerden daha gerçekti.

David with the Head of Goliath

Sanat tarihinde Davut ve Golyat hikayesi pek çok esere konu olmuştur ve Caravaggio, Golyat’ın kafasının kesilmesi gibi heyecanlı bir an yerine hikâyenin sonunu resmetmiştir. Elinde zafer içinde Golyat’ın kafasını tutan Davut, dehşet içinde ağzı açık kalmış, yarı açık gözleri ile boşluğa bakmakta olan bir kafa resmetmiş ve ölümün soğukluğunu hissettirmektedir. Kafadan boşalan kanlar ise tüm gerçekçiliği ile vahşeti gözler önüne serer.

Kafayı saçlarından tutarak seyirciye gösteren Davut’un gurur ve zafer dolu olması beklenir ancak Caravaggio oldukça kederli resmetmiştir.

Golyat’ın kafasına yönelmiş kılıcın üzerinde ‘’H-AS OS’’ harfleri Latince ‘’Humilitas occidit superbiam’’ ın kısaltmasıdır ve ‘’Alçakgönüllülük kibiri yener’’ anlamına gelir.

Caravaggio’nun birçok eserinde görebileceğimiz gibi burada da kendisini model olarak kullanmış ve Golyat’ın kafası yerine kendi kafasını resmetmiştir. Eserde kendi kafasının kesilmiş olması ressamın gençliğindeki isyânkar ve kural tanımaz halinin, olgunluk zamanındaki halinin kafasını kesmesi, yani gençliğindeki hatalarının olgunluk zamanındaki yaşamını mahvetmesi olarak yorumlanır. Yani resimde hem kesen hem de kesilen Caravaggio’dur. Aslında iki durumda da kendisinin kurban olduğunu anlatmaya çalışmıştır.

Judith Beheading Holofernes

Oldukça vahşi bir sahneye benzese de derinlemesine incelendiğinde daha fazla çözümleme yapma olanağı sunan bir Caravaggio eseridir. Tarihi bir olayı anlatan bu eserde asıl amaç dini açıdan ders vermektir ve Yudit’in temsil ettiği ‘’erdem’’in, Holofernes’in temsil ettiği ‘’günah’’ karşısındaki zaferini gösterir.

Caravaggio, Holofernes’in kafasının kesilme anını bizlere çarpıcı bir şekilde gösterir. Muhtemelen yatağında uyuyakalmış Holofernes, sarsılma ile kendine gelir ve dehşet içinde açılan gözleri ilk dikkat çeken figürdür. Caravaggio burada insan hayatının çarpıcı yönünü bizlere sunar: yaşamdan ölüme geçiş! Holofernes’in kasılmış vücudu, çarşafı tutup çırpınmaya çalışır hali yaşama içgüdüsüne dair bir işarettir. Bu anı tam olarak betimleyip hissi seyirciye geçirebilmek için Caravaggio kafadan fışkıran kanları da cesurca resmetmiştir.

Holofernes’in kaslı vücudunun aksine Yudit oldukça zarif hatlara sahiptir. Buna rağmen Yudit elindeki kılıç ile üstünlüğünü kurar. Yudit’in korkunç kafa kesme eylemini nasıl gerçekleştirdiğini gören yanında duran Abra’dır ve yüzünde tereddütten eser yoktur. Dikkatlice bu vahşeti izleyen yaşlı kadın Yudit’in arkasındaki gücün kendisi olduğunu belli eder.

Caravaggio’nun kullandığı ve Barok dönemin devrim yaratan karanlık-aydınlık tekniği sayesinde eserin etkileyiciliği arttırılır.

The Entombment of Christ

michelangelo-merisi-da-caravaggio

Bu eserde çarmıhtan indirilen İsa’nın mezara yerleştirilme hazırlığı gösteriliyor ve ressamın baş eserlerinden biri olarak kabul edilir. Cansız İsa’nın bedeni, iki erkek figürünün kucağında resmedilir. Solda yeşil kıyafetli erkek figürü, Meryem’in kocası Yusuf‘tur. Sağ koluyla İsa‘yı sırtından kavrayan Yusuf, sol eliyle İsa’nın stigmasına dokunuyor. Normal şartlarda can yakan bu temasa İsa, tepki vermiyor. Caravaggio burada İsa’nın ölmüş olduğunu bir kez daha vurguluyor. Yusuf‘un yanında duran yaşlı adam, Aziz Nikodemus‘tur. İncil‘e göre çarmıhtan indirilen İsa‘yı beyaz ketene saran Nikodemus, bu resimde İsa‘nın bacaklarına iki koluyla birden sarılmış. AzizNikodemus figüründe en dikkat çekici nokta, gerçek hayatında itibar ve mülk sahibi bir adam olan Aziz‘in sırtındaki kamburu, eski kıyafetleri ve zavallı halidir. En soldaki lacivert başlıklı kadın, Bakire Meryem’dir. Rahibe kıyafetleri içindeki Meryem‘in yaşlı ve üzgün hali dikkat çekiyor. Genelde aydınlık yüzlü ve genç çizilen Meryem Ana‘yı yüzünü aşağı doğru eğmiş, üzgün çizen Caravaggio ağıt temasını ön plana çıkarıyor. Meryem‘in yanındaki kadın, bir başka MeryemMaria Magdalena‘dır. İsa’nın en büyük destekçilerinden biri olan Magdalena, örgülü saçlarıyla çocuksu bir görüntü veriyor. Eli alnında olan Magdalena, içine çekilmiş, İsa için üzülüyor. En arkada ellerini göğe doğru açmış kadın, yine bir Meryemolan Mary Clopas‘ın kendisidir. Yusuf‘un erkek kardeşinin karısı olan bu kadın, üzüntüsünü en dışa dönük şekilde yaşayan figürdür. Üzüntüden gözbebekleri kontrolsüz bir biçimde yukarı kaymış, saçları dağılmış olan Mary, Kurtarıcı İsa‘yı en çok sevenlerden biriydi. Ellerini göğe doğru açıp ağıt yakan Mary Clopas’a aslında resmin en aşağısında İsa‘nın sağ eliyle işaret ettiği mezara kadar inen basamağın en üstünde duruyor. İlk bakıldığında anlaşılmasa bile aslında figürlerin her biri merdiven basamakları gibi sıralı duruyor. İsa en alt kademede yerini almasına rağmen ve hala güçlü ve diri bir vücut ile resmedilmesinin aksine varlıklı Nicodemus fakir, zayıf ve çelimsizdir. Bu zıtlıklar ile maddesel ve manevi dünyalar vurgulanmış olur.

Kaynakça:

Resimler: https://www.caravaggio-foundation.org/the-complete-works.html?pageno=1

YAZAR BİLGİSİ
Gülendam Dinç
Gülendam Dinç, 1998 yılında Manisa'da doğdu. Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sanat Tarihi bölümü, 3. sınıf öğrencisi. İzmir'de yaşıyor. MozartCultures'da Sanat Tarihi alanında yazılar yazıyor. İngilizce ve İtalyanca dillerini geliştiriyor. Sanat, sosyoloji ve tarih ile ilgilenerek bunları hayatın genel akışına yediriyor. Müzikle ilgilenmek, okumak ve seyahat edip yeni yerler keşfetmek hobileri arasında.
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.