CHRISTIAN WOLFF

CHRISTIAN WOLFF

Dünya, birbirini takip eden ve birbiriyle tamamen bağlantılı olan değişken şeyler topluluğudur.

   24 Ocak 1679 tarihinde Polonya’da doğan Christian Wolff, matematikçi ve pek çok alanda çalışması olan bir bilim insanı olmakla birlikte aydınlanma çağının en ünlü rasyonalist filozoflarından birisidir.

1699 yılının başlangıcında, Christian Wolff (1679-1754)  babasının ısrarı üzerine bir süre Jena Üniversitesi’nde ilahiyat bölümünde okudu. Ancak Jena Üniversitesi’ndeki ilahiyat bölümünün çok iyi olmaması sebebiyle ve esasen Wolff kendini matematikte daha iyi gördüğünden, çıkarları için bu bölümü bıraktı. Kısa süre sonra matematik ve doğa bilimleri derslerine yoğunlaştı. Christian Wolff dini ve ahlaki felsefesini ortaya koyup Immanuel Kant’ı bile etkilemeden önce, yaşadığı bu dönemin ve özellikle çevresinin Wolff’un düşüncelerinin oluşmasında oldukça etkili olduğu da açıktır.Hayatının ilerleyen dönemlerinde Christian Wolff, Breslau Üniversitesi ve Leipzig Üniversitesi’nde eğitim gördü. Filozof ve matematikçi olan Gottfried Wilhelm Leibniz’in öğrencisi oldu. Yüksek lisansını da 1702 yılında Leipzig Üniversitesi’nden matematiksel-felsefe tezi ile aldı. Ancak bu tezi ona bir üniversitede öğretmenlik yapma hakkı vermiyordu. Bu yüzden Wolff, birkaç ay sonra Leipzig’e döndü ve 1703’te Dissertatio de Philosophia practica uni-versali, methodo mathematica conscripta adlı ikinci tezini sundu.

 

Christian Wolff’un ikinci tezini okuyan Gottfried Wilhelm Leibniz’in tavsiyesi üzerine de 1707’de Halle Üniversitesi’ne matematik profesörü olarak atandı fakat 1723 yılında bazı teolojik anlaşmazlıklar sonucunda sınır dışı edildi. Öğretmeni Leibniz’in yolundan giden Wolff, Marburg Üniversitesi’nde 1723- 1740 yılları arasında matematik ve felsefe profesörlüğü yaptı; Rusya’daki St. Petersburg Bilimler Akademisi’nin kurulmasına da yardım etti.

Wolfius olarak da bilinen Christian Wolff felsefe, teoloji, psikoloji, botanik ve fizik alanlarında birçok eser yazdı. Vernünftige Gedanken (Akılcı Fikirler) adı altında başlayan yazı serisinde pek çok konuyu ele aldı ve Leibniz’in teorilerini popüler bir biçimde ortaya koydu. Felsefenin varoluş yerine asıl olarak özü konu alması gerektiğini belirterek, felsefe tarihinde ontoloji (varlık felsefesi) kavramını kullanan ilk filozof oldu. Diğer yandan onun akılcı ve matematiksel metodolojisinin, Alman felsefesinin gelişiminde önemli bir yeri vardır. Buna örnek olarak, dini doğruların kanıtlanmasını sağlamak için bile tümdengelim yöntemini kullanmıştır. Bu noktada dini çelişmezlik ilkesine bağlayıp, dinin akla aykırı olmadığını savunmuştur. Wolff’un bu akla ve dine aynı derecede önem veren felsefesi, Kant’ın da saygısını kazanmıştır. Bu yüzden felsefe tarihinde, Wolff sadece Leibniz’den etkilenen bir filozof olmayıp; aynı zamanda Leibniz ve Kant’ın felsefi sistemlerini birbirine bağlayan merkezi bir şahsiyet olarak kabul edilir.

Psikoloji terimini kullanan ilk kişi olmasa da on sekizinci yüzyılın ortalarında bu kavram Wolfius sayesinde yaygınlık ve geçerlilik kazanmıştır. Deneysel psikoloji disiplinin sınırlarını belirlemiş; bu disiplini rasyonel ve kuramsal psikolojiden ayırmıştır. Onun psikolojideki bu ayrımı, 18. ve 19. yüzyıl boyunca psikolojik bilimin seyrini derinden etkilemiştir. Alexander Baumgarten, Georg Friedrich Meier, Moses Mendelssohn ve Johann Heinrich Lambert gibi pek çok filozof sistematik felsefesinin etkisinde kalmıştır. Aynı şekilde Hermann Samuel Reimarus’un hayvan içgüdüsü ve zekâ kuramı, Wolff’un rasyonel psikolojisinde tanımlanan hayvan ruhu anlayışını yansıtıyordu.

Genel olarak incelediğimizde de, Christian Wolff’un bilim anlayışı, temel yasaları ve deneyimle test edilen hipotezleri, çağdaş bir psikoloji anlayışından çok farklı değildir ve bugün birçok psikoloğun Wolff’un psikoloji yöntemlerini kullanması gibi bilim anlayışının da önemli bir yeri vardır. Her ne kadar özgün bir filozof olmasa da Leibniz ve Kant’ın felsefesi arasında köprü görevini üstlenen en ünlü filozoftur kendisi…

Kaynakça

1.  Wolff, Christian. German Metaphysics. (S.544).

2. The Editors of Encyclopaedia Britannica. (1998). Christian, baron von Wolff. Encyclopædia Britannica İngilizce Genel Kültür Ansiklopedisinden alındı: https://www.britannica.com/biography/Christian-baron-von-Wolff

3.  Drechsler, Wolfgang. (1997). Christian Wolff (1679–1754) A Biographical Essay.

4. Richards, Robert J.. Chrıstıan Wolff’s Prolegomena To Empırıcal And Ratıonal Psychology: Translatıon And Commentary.  (S.227). http://home.uchicago.edu/rjr6/articles/Wolff.pdf

YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.