Dünya ve Türk Dijital Sinemasına Genel Bir Bakış

Sinema, batı kökenli bir sanat dalıdır ve izleyiciyi etkileme gücünün yanı sıra toplumun bilincini yönlendiren bir etkiye de sahiptir. Sinema, teknolojik gelişmelerle birlikte birçok aşamadan geçmiştir. Sesli sinema, renkli sinema, üç boyutlu sinema teknolojik gelişmelerin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. 

Dijital sinema; kavram olarak yapım, dağıtım ve gösterim pratiğinin dijital olarak gerçekleştirilmesi sürecini içermektedir. Dijital sinema ABD’nin öncülüğünde gelişmiştir. İlk dijital film yapımı, dağıtımı ve gösterimi 1998 yılında uydu üzerinden Amerika’da birkaç eyalette “The Last Broadcast” adlı filmin gösterimiyle, dijital projeksiyonla, gerçekleştirilmiştir. Bu gösterimden 7 ay sonra da George Lucas’ın “Star Wars Episode I”, DVD’den dijital projeksiyonda gösterilmiştir. 

Sinemada dijitalleşme olgusunu anlayabilmemiz için film ve video ayrımını iyi kavramamız gerekmektedir. Film kavramı, Fransızcadaki ‘péllicule’ kelimesi ile Türkçeye pelikül olarak yerleşmiştir. Genellikle sinema filmini kastetmek amacıyla kullanılmaktadır. Video kelimesi ise “görüyorum” anlamında Latince bir kelimedir. Video daha çok elektrik ve elektronik alanla ilgiliyken, film ise kimya alanıyla ilgilidir. Video olgusu daha çok televizyon yayıncılığı ile ilgilidir (Ormanlı, 2012). 90’lı yılların sonunda ilk dijital uygulamalara başlanılmıştır ve 2005 yılından sonra özellikle 3B (üç boyutlu film/3D/stereoskopik film) filmler ilgi görmüştür bunun sonucunda dijital sinema hızlı ilerleme kaydetmeye başlamıştır. Dijital sinemanın dünya genelinde büyük bir hızla ilerlemesinde 3B filmlerin seyirci tarafından ilgi görmüş olmasının payı büyüktür. ‘Polar Express’ ve özellikle de ‘Avatar’ filmlerinin gişe başarıları, dijital sinemanın ve 3B filmlerin önünü açmasında büyük bir rol oynamıştır (Erkılıç, 2012).

İlk Dijital Film: The Last Broadcast

Türk sineması ise uzun bir süre teknik ve ekonomik sıkıntılar yaşamıştır. Televizyon ve reklam sektörünün gelişmesi; resmi-özel, yerli-yabancı fon ve desteklerle dijitalleşmenin olanaklarından yararlanmaya başlamıştır. Türk sinemasının, teknolojik yetersizliğini 2000’li yıllardan itibaren kapatmaya başladığını söyleyebiliriz. Dijital sinemanın yolunu açan Sony CineAlta kameralar ve Red Digital Cinema-RED ONE 4K kameralar sayesinde Türkiye’de de film sektöründe patlama yaşanmıştır (Ormanlı, 2012). Dağıtım ve gösterim dijitalleşmeye başladıkça teknik kalite kaybında ve korsan filmlerde azalma başlamıştır. Dijital standartlar ile çekilen bir Türk filmi dünyanın her yerinde izlenebilir hale gelmeye başlamıştır. Eski filmlerin dijitale aktarılması ve yeni filmlerin dijital ortamda saklanması da Türk film arşivciliğine büyük bir katkısı olmuştur ve olmaktadır. Türkiye’de sinema alanındaki dijitalleşme faaliyetlerine örnek olarak Nuri Bilge Ceylan’ın 2009 tarihinde çekilen ‘Üç Maymun’ adlı filmi dijital kamera ile çekildikten sonra gösterimi de dijital projeksiyonla gerçekleştirilmiştir (Erkılıç, 2012). 

Teknolojik yeniliklerle birlikte dijital sinema; izleyiciyi daha fazla filmin konusunun içine çekmeyi, kendisini ana karakterin yerine koymasını sağlamayı, kahramanın olay içindeki yolculuğuyla beraber onunla heyecanlanmasını, rahatlayıp sorunlarından uzaklaşmasını ve en önemlisi izleyicinin de eğlenmesine katkı sağlamaktadır. Dijital sinemanın başka bir etkisi de diğer iletişim araçlarına göre daha fazla insanla iletişime geçmeyi mümkün kılmıştır. Olumsuz anlamda etkisi ise anlatılacak ya da çekilecek öykü kalmadıkça aynı metaforlar, aynı ilişki örgüleri, kalıp davranışlar, stereotip kimlikler, benzer kaderi paylaşan karakterler, zaman ve mekân konusunda karmaşa yaratan, hipnotik bir üslubun tema edildiği benzer temalar sık kullanılmaktadır (Sunal, 2016). Yer alan bilgiler doğrultusunda özetle aynı temalar üzerinden farklı teknolojik araçlar kullanılarak seyirciye sunulmaktadır.

Cansel Ok

Kaynakça

Erkılıç, H. (2012). Türkiye’de sinema salonlarının dijital dönüşümü. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 2(2), 94-99.

Ormanlı, O. (2012). Dijital sinema ve türk sineması. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 2(2), 32-38. 

Sunal, G. (2016). Sanal gerçeklik ve dijital sinemanın olanakları üzerine bir değerlendirme. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1(2), 294-309.