Eski İstanbullu Bir Ailenin Mirası: Kamondo Merdivenleri

Eski İstanbullu Bir Ailenin Mirası: Kamondo Merdivenleri

İstanbul’un Beyoğlu ilçesinin Karaköy semtinde bulunan Kamondo Merdivenleri, şüphesiz Galata Kulesi’ne çıkarken kullanılabilecek en güzel ve en tarihî yollardan biridir.

Merdivenler Kimin Adına ve Ne Sebeple Yaptırılmıştır?

Bu merdivenler; 19. yüzyılda, dönem İstanbulu’nun en önemli ve güçlü ailelerinden biri olan Kamondo ailesinden Abraham Salomon Kamondo tarafından yaptırılmıştır. Merdivenler, Bankalar Caddesi ile Kart Çınar Sokağı’nı birleştirir. Halk arasında ‘’Aşıklar Merdiveni’’ ismiyle bilinse de aslında bu merdivenlerin yapılmasının altında bambaşka bir sebep yatıyor. Merdivenleri yaptıran Abraham Salomon Kamondo’nun torunları o dönem Avusturya Lisesinde eğitim görüyor ve okula gitmeleri için uzun bir yol yürümeleri gerekiyor. Torunlarını çok seven ve bu duruma dayanamayan Kamondo, torunlarının okul yolunu kısaltmak ve orada yaşayan insanların hayatını kolaylaştırmak adına bu merdivenleri yaptırmaya karar vermiş. Daha sonrasında yolu bir hayli kısalttığı için o dönem Karaköy semtinde yoğunlukta olan Levantenler tarafından da kullanılan merdivenler, birçok kişiye kolaylık sağlamıştır.

Kamondo, merdivenleri yaptırırken en ince ayrıntıya kadar torunlarının iyiliğini düşünmüş. Merdivenlere estetik bir görüntü kazandıran kıvrımlı tasarımın altında da aslında yine bir ince düşünce yatıyor. Merdivenlerin tasarımının bu şekilde olmasının ana sebebi, merdivenin yukarı tarafındaki biri düşerse düşüş anında en az bir noktada durmasını sağlamak ve büyük bir kazanın önüne geçmek. Torunlarına fazlasıyla düşkün olan Kamondo, böylesine ince bir detayı da atlamak istememiş.

Kamondo Merdivenleri

Kamondo Ailesi ve Ailenin Osmanlı İmparatorluğu ile Yollarının Kesişimi

Kamondo ailesi, 1492’de Elhamra Kararnamesi sonucu İspanya’dan sürgün edilen birçok Yahudi aileden biridir. Aile; önce Venedik’e, ardından İstanbul’a göç etmiştir. Özellikle Abraham Salomon Kamondo döneminde İstanbul’un kentleşmesinde ve modernleşmesinde önemli rol oynayan Kamondo ailesi, bazı kaynaklarda “Doğu’nun Rothschild Ailesi” ismiyle anılmıştır.

Aile, İstanbul tarihinde önemli bir yere sahiptir. Öyle ki, Salomon Kamondo, İstanbul’a kurulan ilk modern belediye olan “6. Daire”’nin kurucuları arasında yer almaktadır. Yine Kamondo ailesi tarafından 1815’te kurulan “İshak Kamondo ve Şürekâsı” isimli banka, kısa sürede gelişerek dönemin en kritik finansal kuruluşlarından biri olmasının yanı sıra Osmanlı Devleti’nin modern finans sistemindeki ilk ve önemli adımlardan biridir. Bu banka, Kırım Savaşı sırasında Osmanlı Devleti’ni finanse etmiştir. Abraham Salomon Kamondo’nun zor günde verdiği bu destek, Osmanlı Devleti tarafından karşılıksız bırakılmamış ve kendisi “İftihar Madalyası” ile ödüllendirilmiştir. Bu bankanın ilk şubesi, ailenin adını taşıyan merdivenin uç kısmında yer alan Banker Sokak’ta faaliyet göstermeye başlamıştır. Banka ve belediyenin yanı sıra aile, Şirket-i Hayriye ve Dersaadet Tramvay Şirketi’ne ortaklığıyla İstanbul’a önemli katkılar sağlamıştır.

Bu tarz yatırımların dışında Kamondo ailesinin İstanbul’a miras bıraktığı mimari eserlerin sayısı oldukça fazladır. Ailenin adını taşıyan merdivenler haricinde Kasımpaşa’da bulunan Kuzey Deniz Saha Komutanlığı, yine ailenin adını taşıyan Kamondo Han, Saatçi Han, Latif Han, Lacivert Han, Kuyumcular Han gibi yapılar, Kamondo ailesinin İstanbul’a kattığı mimari eserlere örnek gösterilebilir.

Abraham Salomon Kamondo

Abraham Salomon Kamondo

Aynı zamanda İstanbul’daki Yahudi cemaatinde önemli rol oynayan Salomon Kamondo, cemaatin yurt dışındaki gelişmelerden geri kalmaması adına Fransızca eğitim veren bir okul açmıştır. Bu çağa yetişme girişimi, cemaatin tutucu kesimleri tarafından tepkiyle karşılanmış ve kesmin cemaatten ayrılmaları ile sonuçlanmıştır. 1867’de Venedik’in İtalyan kontrolüne geçmesi, Kamondoların da İtalyan uyruğuna geçmesine sebep olmuştur. Aynı yıl Abraham Salomon Kamondo ve ailesi, İtalya’ya ait bir demiryolu projesini finanse ettiği için Victor Emmanuel tarafından ebediyen taşımak üzere “kont” rütbesiyle ödüllendirilmiştir.

Kamondo ailesi, özellikle Abraham Salomon Kamondo’nun sarayda nüfuz sahibi olması ve mali danışmanlık görevi yürütmesi nedeniyle devlet tarafından çeşitli imtiyazlarla ödüllendirilmiştir. Bu güç, Kamondo ailesinin o dönem gayrimüslim vatandaşların mülk edinme hakkı olmamasına rağmen sadrazam fermanıyla mülk edinme hakkı kazanmalarına olanak sağlamıştır.

  1. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı Devleti, dış borçlanmaya yönelmeye başlamış ve bu durum, iç piyasadaki banker ailelerinin önemini yitirmesine sebep olmuştur. Durumun farkına varan Kamondo ailesi, bankacılık faaliyetlerini Paris’e kaydırmaya karar vermiştir. Fransa’ya yapılan açılımlara rağmen bankanın merkezi Galata’da kalmıştır. Kamondo ailesinin kültürel faaliyetlere katkısı, Fransa’ya yerleştikten sonra da devam etmiş; aile, yeni vatanlarına da kıymetli birçok eser kazandırmıştır.

Yazar: Ali Okay Yazici
Editör: Emine Türal

Kaynakça:

Görsel Kaynakça:

YAZAR BİLGİSİ
Ali Okay Yazici
Ali Okay Yazici, 2000 yılında Van'da doğdu. Lise eğitimini 2018 yılında Edirne'de tamamlayan Okay, üniversite öğrenimini Türk-Alman Üniversitesi Kültür ve İletişim Bilimleri bölümünde sürdürmektedir. Miskinler isimli bir Podcast kanalında podcaster olarak görev alan Okay, Sinema, tarih ve amatör fotoğrafçılık alanlarıyla uğraşmayı ve kısa videolar hazırlamayı sevmektedir.
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.