Farklı devlet yönetim çeşitleri

29.12.2018
Farklı devlet yönetim çeşitleri

İşte size “The World Factbook » tarafından tanımları ile birlikte okurlara sunulan çeşitli hükümet biçimleri.

Mutlak monarşi – herhangi bir hukuk, yasa veya anayasanın hükümdarın koyduğu kuralları engelleyemediği bir yönetim biçimi

Anarşi – devlet otoritesinin yokluğu ile ortaya çıkan bir kanunsuzluk ya da politik düzensizlik durumu

Otoriter – devlet otoritesinin vatandaşların hayatlarının pek çok yönüne dayatıldığı bir hükümet biçimi

Komünist – devletin ekonomiyi planladığı ve kontrol ettiği ve tek- çoğunlukla otoriter bir partinin iktidarda olduğu bir hükumet sistemi. Bütün malların insanlar tarafından eşit olarak paylaşıldığı yani sınıfsız bir toplum daha yüksek bir sosyal düzene doğru ilerleme kaydetmeyi talep ederken, mülk veya sermayenin, özel mülkiyetin ortadan kaldırılmasıyla devlet kontrollerinin uygulandığı bir sistem.

Konfederasyon – sınırlı güçlere sahip merkezi bir hükümet yaratan devletler, iller veya bölgeler arasındaki toplu veya antlaşmalı bir birlik. Kurucu devletler, merkezi hükümete devredilenler dışındaki tüm konularda yüksek otoriteye sahiptirler.

Anayasal – bu hükümetin niteliğini, işlevlerini ve sınırlarını belirleyen temel yasalar ve ilkeler sistemini ortaya koyan yetkili bir belge (anayasa) tarafınca idare edilen veya çalışan bir hükümet.

Anayasal demokrasi – halkın egemen gücünün bir yönetim anayasasında dile getirildiği bir hükümet biçimi.

Anayasal monarşi – bir hükümetin bir anayasa tarafından yönetildiği, haklarının, görevlerinin ve sorumluluklarının yazılı ya da özel olarak hükmedildiği bir hükümet sistemi.

Demokrasi – yüce iktidarın halk tarafından muhafaza edildiği, ancak dolaylı olarak bir temsilci sistem aracılığıyla dolaylı olarak uygulanan ve düzenli olarak yenilenen bir yönetim biçimi.

Demokratik cumhuriyet – yüce gücün memurlar ve sorumlu temsilciler için oy kullanma hakkına sahip yurttaşların elinde bulunduğu idari biçim.

Diktatörlük – bir kişinin veya küçük grubun mutlak güce sahip olduğu bir hükümet biçimi. Bir anayasa veya yasalarla sınırlandırılmamıştır.

Eklestik – kilise tarafınca idare edilen devlet.

Emirlik – bir monarşi veya sultanlığa benzer olup, yüce gücün bir emirin (Müslüman devletin yöneticisi) elinde olduğu bir hükümet. Emir mutlak güç veya anayasa ile sınırlı yetkiye sahip hükümdar olabilir.

Federasyon (Federal) – egemen iktidarın, genellikle bir anayasa yoluyla, merkezi bir otorite ile bir dizi kurucu bölge (eyaletler, sömürgeler veya iller) arasında resmen bölünmüş olduğu ve bu bölgelerin bazı iç işlerini kendi ellerinde tuttuğu bir hükümet biçimi. Bir konfederasyondan farklı olarak, merkezi hükümet, hem birimlerinin hem de bölgesel birimlerin üzerinde doğrudan etki gösterir.

Federal cumhuriyet – Nihai egemen iktidar hükümet temsilcilerini seçen seçmenleri ile birlikte merkezi hükümetin yetkilerinin kısıtlandığı ve bileşen parçalarının (devletler, sömürgeler veya iller) bir dereceye kadar özyönetim sürdürdüğü devlet.

İslami cumhuriyet – bazı Müslüman devletlerin benimsediği belirli bir hükumet biçimi. Böyle bir devlet, teorik olarak bir teokrasi olmasına rağmen, bir cumhuriyet olarak kalmaya devam etmektedir, ancak yasalarının İslam yasalarına uygun olması gerekmektedir.

Maoizm – Marksizim- Leninizm teorisi ve pratiği Çin’de Mao Zedong (Mao Tse-tung) tarafından gelişti. Bu idari biçim komünist devletin liderlerinin halkla temas halinde olmasını sürdürmek için sürekli bir devrimin gerekli olduğunu savunuyor.

Marksizm – 19. Yüzyıl ekonomisti Karl Marx tarafından benimsenen politik, ekonomik ve sosyal ilkeler, işçilerin mücadelesini, kapitalistler (iş sahipleri) tarafından sömürülen proletaryanın (işçi) sınıf mücadelesinden, sosyalist bir proletarya diktatörlüğüne, yani nihayetinde sınıfsız bir topluma ilerleyecek olan tarihsel güçlerin ilerlemesi olarak görüyordu.

Marksizm-Leninizm – Vladimir Lenin’in Karl Marx’ın doktrinlerinden geliştirdiği genişletilmiş komünizm şekli; Lenin emperyalizmi kapitalizmin son aşaması olarak gördü ve işçi mücadelesinin gelişimini gelişmiş ülkelerden geri kalmış ülkelere kaydırdı.

Monarşi – yüce gücün, genellikle yaşam ve kalıtsal haktan dolayı bir devlet veya bölge üzerinde hüküm süren bir hükümdarın elinde bulunduğu bir hükümet; hükümdar, ya sınırlı bir otorite ile ya bir kral, kraliçe ya da prens gibi tek bir mutlak hükümdar egemen olabilir.

Milletler topluluğu – Hukuka dayanan ve halkın ortak iyiliği için bir grup insan tarafınca halkın bir devlet, ulus ya da başka bir siyasi varlıkta birleşmesi

Oligarşi – kontrolün, genellikle servet ya da güce dayanan küçük bir grup birey tarafından kontrol edildiği bir hükümet.

Parlamenter demokrasi – meclisin (parlamento) seçimlerde ifade edilen parti gücüne göre bir başbakan veya şansölye birlikte bakanların hükümeti seçtiği bir siyasi sistem. Bu sistemle, hükümet ikili bir sorumluluk alır: hem halka karşı, hem de parlamentoya.

Parlamenter hükümet (Kabine-Parlamenter hükümeti) – bir yürütme organı üyelerinin (kabinesi ve lideri – başbakan ya da şansölye) bir yasama ya da parlamento tarafından görevlerine aday gösterildikleri ve doğrudan sorumlu oldukları bir hükümet. Bu tür bir hükümet parlamento (yasama organı) tarafından bir güvensizlik oyu ile feshedilebilir ya da kabinenin lideri artık işlevini yerine getiremezse parlamentoyu feshedebilir.

Parlamenter monarşi – politika oluşturma ya da uygulamasında aktif olarak yer almayan bir monarşi tarafından yönetilen bir devlet (yani bir tören kapasitesinde bir hükümdar tarafından egemen güçlerin kullanılması); gerçek yönetim liderliği, bir meclis ve başbakanı ya da başbakan yardımcısı tarafından bir yasama meclisi (parlamento) tarafından yönetilir.

Başkanlık – yürütme organının yasama organından ayrı olarak var olduğu bir hükümet sistemi.

Cumhuriyet – insanların seçtiği milletvekillerinin (temsilciler), halkın değil, yasal olarak oy kullandığı temsili bir demokrasi.

Sosyalizm – malların planlanması, üretilmesi ve dağıtılmasının araçlarının teorik olarak mülk ve emeğin daha adil bir dağılımını isteyen merkezi bir hükümet tarafından kontrol edildiği bir hükümet.

Saltanat – bir monarşiye benzer şekilde, yüce gücün bir padişahın elinde olduğu bir hükümet (Müslüman devletin başı); sultan, mutlak bir yönetici veya anayasal olarak sınırlı yetki sahibi bir hükümdar olabilir.

Teokrasi – dinin yüce hukuk belirleyici olarak kabul edildiği bir hükümet biçimi. Dini yasaları din adamları, rahipler, mollalar vb. tarafınca belirlenen, dini otoriteye tabi bir hükümet.

Totaliter – sadece politik ve ekonomik meseleleri değil, aynı zamanda toplumun tutumlarını, değerlerini ve inançlarını da kontrol ederek bireyi devlete tabi kılmaya çalışan bir hükümet.

Kaynak: https://www.livescience.com/33027-what-are-the-different-types-of-governments.html
Çeviri: Asiman İSMAYILZADA

 

YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.