Fransa’da Terör Dönemi Neden Yaşandı?

5 Eylül 1793 yılında Ulusal Konvansiyondaki bir grup Parisli radikal “Terör her yeni günün düzeni olsun ”¹ diyerek yeni bir dönem başlattılar. Bu talebi işiten Paris Kamu Güvenlik Komitesi koyulan kurallara yönelik gerçek veya olası gördüğü her tehdite acımasız bir şekilde karşılık verdi. 1794 yılında Terör dönemi sonuçlanana kadar 17.000 bin insan resmi olarak idam edildi. 10.000 kadar insan da hapishanelerde mahkemelere bile çıkarılamadan öldü. Fransız Devrimci Hükümeti muhteşem bir şekilde kendi kendini yok etti. Peki hükümeti kendi halkına karşı bu kadar ölçüsüz ve şiddet dolu yöntemlere başvurmaya sürükleyen şey neydi?

1793 yılının başlarında Fransız siyasetinde iki ana grup mevcuttu. Bunlar Girondins ve Montagnards idi.

Bu iki gruptan daha ılımlı olan Girondins grubu, gücünü eyalet şehirlerinden ve sosyo-ekonomik üstünlüğü olan sınıftan alıyordu. Montagnards ise büyük ölçüde Paris burjuvazisinden ve SansCulottes’lerden (Başlangıçta Paris’in fakir sınıflarından alınmış militanlar)’dan oluşan radikallerdi ve Paris’teki Jakoben² Kulübünün önderliğindeydiler. Girondins , Avusturya’ya karşı savaşı savunuyordu, ancak iç işlerinde ise ihtiyatlı davranıyordu. Monarşiyle olan bağlarının, 21 Ocak 1793’te Louis XVI’nın infaz edilmesinden sonra büyük bir soruna neden olacağını anlayacaklardı.

Savaş 1793 ilkbaharında Devrim Ordusu’na karşı yöneldiğinde ve Girondins başkentteki ekonomik koşullara yeterince karşılık veremediğinde, halk ayaklanmasıyla iktidardan indirildi. Jakobenler ve onların Montagnard müttefikleri, diktatörlük ve devrim hükümeti kurmak için oluşan bu durumdan yararlandılar. Girondins üyeler, Terör Rejimi sırasında “Madame Guillotine” (Giyotin) ile tanışan ilk kişilerden olacaktı.

Jakobenler, 1793’te Fransız siyasetinin baş organı olan Kamu Güvenliği Komitesi ‘ne egemen olmalarına rağmen içerde, dışarda ve hatta her yerde muhalif güçlerle karşılaştılar.Yabancı ordular Fransa’nın sınırlarındaydı, Batı Fransa çetin süren bir iç savaştaydı ve diğer silahlı isyanlar (Kısmen Paris’ten kaçan Girondins tarafından örgütlenmiş olan) Lyon, Marsilya ve Toulon’un Güney şehirlerine kadar ulaşmıştı. Fransa’nın sağı, Jacobenler’in lideri Georges Danton, eski yönetim sisteminin devrilmesine neden olan isimdi, ancak çok geçmeden fazla ılımlı olduğu düşünüldü. Solda ise, radikal Jacques Hébert Sans Sluotteslar’ın sadakatini şiddetli anti-klerikalizm ile komuta etti. Ve devlet güdümlü sosyalist bir ekonomi çağrısında bulundu. Merkezde ise Maximilien Robespierre vardı.

Robespierre, hem Devrimi kurtarmak hem de sadece “Tek bir irade” ile devrimi ileri taşımak istiyordu. Kendi hareketinin her iki kanadını da kapsayan düşünceleri vardı. Aynı zamanda anti-devrimci duyguları da derinden barındırıyordu. Bu sebeple de “Kardeş katili” bir kampanya başlattı.

Bu kampanyanın sonucu olarak yüz binlerce insan tutuklandı ve 10 Haziran 1794’te Ulusal Sözleşme, kamuya açık yargılanma hakkı ve adli yardım hakkını askıya alan 22 Prairial Yasası meclisten geçti. (Fransız Cumhuriyet Takvimi üzerindeki ilgili tarih).

Jürilere iki seçenek verildi: Beraat ya da ölüm. Sonuç olarak, 1794 yılının sadece Haziran ayında 1.300 kişi idam edildi.

Bu şiddet aşırılıkları, Robespierre’in ekonomik politikalarının bu derecede düşük kalmasına yol açmayabilirdi. Ancak Fransa’nın devrimci para birimi olan asignat, keskin bir şekilde değer kaybetti; Paris vatandaşları, gıda kıtlığı sonucunda karne ile yiyecek dağıtımına muhtaç kaldılar; Tüketici malları için bir fiyat sabitleme planı olan Maximum ise hiç bir işe yaramadı.

Başarısız bir diktatör olan, hem sağdan hem de soldan ılımlı şekilde markalanmış Robespierre, en sonunda kendisine yönelik halk desteğini kaybetmişti. Nihayetinde, rakiplerini onların birleşeceği zamandan daha kısa bir sürede öldürmeyi başaramadı. Thermidorian Direnişi³ başladı. Robespierre idam edildi ve onun Terör Saltanatı da onunla birlikte yok oldu.

Tercüme Eden:Cansu Doğuç

1) Jakoben delegelerden birinin talebi “terror on the order of the day”

2)Fransız Devrimi ertesinde Fransa’ya yaklaşık bir yıl süreyle egemen olan ve devrimden çok daha fazla kanın döküldüğü Terör Dönemi’ne sebep olmuş Fransız siyasi partisidir.

3) Robespierre’in ve Jakoben kulubünün iktidardan indirilmesine neden olmuş darbe devrim takvimine göre Thermidoria ayının 9. günü gerçekleşmiştir.

Metnin aslına buradan ulaşabilirsiniz.