GENÇ CUMHURİYETİN AYNASI: MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ

Mustafa Kemal Atatürk’ün deyimiyle cumhuriyet; kimsesizlerin kimsesiydi. Yaşamıyla bu tanımın hakkını veren isimlerden biriydi Muazzez İlmiye Çığ. 1914’te Bursa’da doğan Muazzez bir süre sonra ailesi ile birlikte İzmir’e taşındı. Yıllar 1919’u gösterirken, Muazzez’in içine doğduğu imparatorluk parçalanmış, yaşadığı şehir olan İzmir düşman işgali altına girmişti. Bu yüzden ailesiyle birlikte daha güvenli bir yer olan Çorum’a yerleştiler. Muazzez ilkokula burada başladı. İlkokul ve ortaokul eğitimine devam ederken, Anadolu düşman işgalinden kurtarılmış, cumhuriyet ilan edilmiş, inkılaplar teker teker uygulanmaya başlamıştı. Muazzez çocuk yaşında aynı zamanda tarihe de tanıklık etmekteydi. Yıllar 1926’yı gösterirken Bursa Kız Öğretmen Okulu sınavlarını kazanarak burada okumaya başladı. 1931’de mezun olup, Eskişehir’de öğretmenlik yapmaya başladı. Artık cumhuriyeti yaşamaktan çok anlatmaya adayacaktı hayatını ve bu serüven bir asrı aşacaktı onun için.

”Çocukluğumu dün gibi hatırlıyorum. Hayatım boyunca ne istediysem başardım, yapamadığım hiçbir şey yok. Atatürk’ün dediğini yaptım, halen yapıyorum. Çalıştım, çalışmaktan hiç bıkmadım.”

Atatürk’ün emriyle kurulan Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Sümeroloji bölümünde 1936 yılında eğitim görmeye başladı. Burada Nazi zulmünden kaçan ve Türkiye’ye sığınan, dünyanın bu alanda çalışan önemli isimleri olan Hans Gustav Guterbock ve Benno Landsberger’den dersler aldı. Okulu bitirdikten sonra İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde çalışmaya başladı. Burada yaptığı çalışmalarla tabiri caizse tarihi yeniden yazdı. Sümer, Akad ve Hitit dillerinde çivi yazısıyla yazılan belgeleri katalog haline getirdi.

Sümer’de kralların nasıl sarayları varsa Tanrıların da öyle evleri olmalıydı. Bunun için “Tanrı evi” adı altında görkemli tapınaklar, yanlarında Tanrılarla insanları yaklaştırdığı düşünülen basamaklı kuleler yapılmıştı. Daha sonra bu Tanrı evleri sinagoglara, kiliselere, camilere dönüştü. Camilerin ve minarelerin üstündeki yarım ay, Sümer Ay Tanrısının sembolüdür. (Muazzez İlmiye Çığ- Kur’an İncil ve Tevrat’ın Sumer’deki Kökeni)

1940 yılında okul arkadaşı Kemal Çığ ile evlendi. Bu evlilikten Yülmen ve Esin isminde iki kız dünyaya geldi. 1972 yılında Arkeoloji bölümünden emekliye ayrıldı ama ciddi çalışmalar yapmayı sürdürdü. Ünlü Sümerolog Samuel Noah Kramer’in, “ Tarih Sümerle Başlar” kitabını Türkçeye kazandırdı. Kitap hem bilim çevrelerinden hem de halktan büyük ilgi gördü. Bunun üzerine çocuklara yönelik “Zaman Tüneliyle Sümerlere Yolculuk” kitabını yazdı. Bilime ve topluma hizmetleri nedeniyle İstanbul Üniversitesi’nden 2000 yılında “Fahri Doktor” unvanı aldı.

“Gücün azalırsa, düşmanı kapıda bulursun.”
                                                       Sümer Atasözü (Muazzez İlmiye Çığ- Zaman Tüneliyle Sumer’e Yolculuk)

Yetiştiği gelenek ve aldığı eğitim, bir bilim insanının aynı zamanda toplumsal konulara da eğilmesi gerektiğini öğretmişti ona. 2007 yılında “Vatandaşlık Tepkilerim” isminde bir kitap yazdı. Ömrünü bu topraklara bilimi getirmeye adamış olan Muazzez İlmiye Çığ, yazdığı bu kitap neticesinde, halkı kin ve düşmanlığa sevk etmek suçundan yargılandı ve ilk duruşmada aklandı.

Yunan mitolojisinin, Sümer Efsanelerinden alıntı olduğunu belirttiği kitabı “Sümerli Ludingirra” Farsçaya çevrildi. Bunun yanında Ortadoğu kökenli dinlerin kaynağının Sümer medeniyetine dayandığını anlattığı kitabı “Kur’an, İncil ve Tevrat’ın Sümer’deki Kökeni” oldukça ilgi gördü.

“Toplumları doğuran kadınları kişi olarak göremeyen, karanlığa iten toplumlar, mazeretleri ne olursa olsun, yok olmaya, yağmalanmaya ve köle olmaya mahkumdurlar, çünkü kölelik anneden geçer.” Azra KOHEN

KAYNAKÇA:
Çığ, M.İlmiye (1995) Kur’an İncil ve Tevrat’ın Sumer’deki Kökeni. Kaynak Yayınları(44. Baskı)
Çığ, M.İlmiye(2006) Zaman Tüneliyle Sumer’e Yolculuk. Boyalıkuş Yayınları(14. Baskı)
DW Türkçe, “ Muazzez İlmiye Çığ: “ Hitler istedi ama Atatürk Yahudi profesörleri vermedi.””, erişim: 29 Ağustos 2019, https://www.youtube.com/watch?v=F5X6TmHWNRY