İsveç’in Dünya Sinemasına kazandırdığı yönetmen: Ingmar Bergman

16.01.2018
İsveç’in Dünya Sinemasına kazandırdığı  yönetmen: Ingmar Bergman

İsveç’in dünya sinemasına kazandırdığı bir usta olan Ingmar Bergman, 14 Temmuz 1918 yılın-da Uppsala’da doğar. Stockholm’e 60 kilometre uzaklıkta bir kent olan Uppsala, geçmişte İsveç’in başkentlerinden biridir. Sert bir Lut-her yan papazın oğlu olarak sıkı disiplin altında yetiştirilir. Çocukluğunun sarsıcı deneyimleri tiyatro ve film yönetmeni olarak gerçekleştirdiği yapıtlarında belirgin bir rol oynar. Bergman daha sonraları ailesinin bu baskıcı tavrının nedenini anladığını yazmıştır:

“Herkesin gözü papaz ailesinin üzerindedir. Onlar adeta bir tepsinin üzerindeymiş gibi yaşarlar. Papaz evinin kapısı cemaatine hep açık olmalıdır. Cemaatin eleştirisi ve yorumları bitmek bilmez.Annem ve babam, bu mantıksız baskının altında ezilen mükemmeliyetçi kişilerdi. Kendi içlerinde bastırmaya çalıştıkları özelliklerini iki oğulları da sürekli olarak yansıtıyordu” (Berg-man 1990: 14)

Bergman, annesi Karin’e karşı duyduğu aşırı sevginin karşılığını bulamamış ve karşılıklı bir sevgi içinde sarmalanmak fırsatı ona hiçbir zaman verilmemiştir. Bergman, sık sık annesininin ilgisini çekmek için hasta numarası yapar,fakat annesinin hemşirelik eğitimi görmesi nedeniyle sahte hastalıklar çok çabuk anlaşılır ve herkesin önünde cezalandırılır. (Bergman1990: 7-8). Bergman’ın annesinin de kendi annesinden yeterli sevgi göremediğini Büyülü Fener adlı kitabında kendi sözlerinden anlarız:“Annem, bir kez anneannemin en küçük oğlu Ernst’ten başka kimseyi sevmediğini söylemişti. Annem olası her biçimde ona benzemeye uğraşarak anneannemin sevgisini kazanmaya çalışmış, ama daha yumuşak bir insan olduğu için bunu başaramamıştı” (Bergman 1990: 28).Bergman için tiyatro ve sinema, kurduğu düş dünyasını canlı kılabilecek bir araçtır. Kendi-sinden dört yaş küçük kız kardeşi Margareta’yla kukla gösterileri düzenlemek, projeksiyon makinesinden kısacık filmleri izlemek onun en büyük zevkidir(…) Psikolojik sorunları nedeniyle okula yaşıtlarından oldukça geç başlayan Bergman; çelimsiz, içe dönük, çekingen bir çocuktur. Arkadaşlarından farklı konularla ilgilenir. Nietzche, Strindberg, İbsen veMoliere’e hayranlık duyar. Bergman’ın o yıllardaki tek dostu, yaz tatillerini birlikte geçir-diği ve genellikle ölüm konusunda uzun sohbetler yaptığı anneannesi ve ağabeyi Dag’danyüz kurşun asker karşılığında almayı başardığı küçük sinema makinesidir (Gürmen 2003: 31).Bergman, on altı yaşına bastığı yaz, öğrenci değiş-tokuş programıyla Almanya’ya gönderi-lir ve bir “Hitler taraftarı” olarak ülkesine dö-ner. Toplama kamplarının tüm kanıtları bir tokat gibi şakladığı zaman başlangıçta, gözlerinin algıladığı şeyi, kafası kabul edememiştir.Gerçeğin bu acı yüzünü gördüğünde, tek suçunun yalnızca kendisini onlara yakın hissetmek olduğunu anlayabilmesi için aradan uzun zaman geçmesi gerekecektir (Bergman 1990:134-139). Yönetmenin ailesiyle birlikte geçirdiği zor yıllar, yirmili yaşlarına yaklaşmışken babasının ona attığı bir tokatla sona erer. Bergman o günlere dair anılarından şöyle bahseder: “Ağabeyim intihar girişiminde bulun-muştu. Kız kardeşime ailenin itibarını kurtarmak adına zorla bir kürtaj yaptırıldı. Ben evdenkaçtım. Annemle babam başı sonu olmayan yıpratıcı kriz içinde yaşadılar. Dramımız herke-sin gözünün önünde, papaz evinin pırıl pırıl aydınlatılmış sahnesi üzerinde oynandı” 

 

Bergman, 1937’de Stockholm Üniversitesi’ne tarih ve edebiyat okumak üzere yazılır. Ancak kısa süre içinde sanat çevreleri ve özellikle genç tiyatro gruplarıyla ilişki kurarak tiyatro yönetmenliğiyle ilgilenmeye başlar (Lefevre1986: 10). Böylece sanat hayatına tiyatro yönetmenliğiyle başlar. Çocuk oyunları sahneye koyar, bazı amatör topluluklarla çalışır. Yazdığı oyunlardan Punch’ın Ölümü eleştirmenler tarafından beğenilince, önündeki kapılar bir bir açılmaya başlar. İsveç’in önemli kuruluşların-dan Svensk Film industri’nin senaryo düzeltmeni ve yazarı olarak kendisine iş teklif etmesiyle birlikte sinema dünyasına da girmiş olur. Kısa bir süre sonra Cinnet adını taşıyan senaryosu Alf Sjöberg tarafından filme alınır, Bergman da bu filmde yönetmen yardımcılığı görevini üstlenir ve film beğeniyle karşılanır. 1944 yılında, henüz 26 yaşındayken, ülkesinin o güne dek gördüğü en genç yönetici olarak Helsingborg Tiyatrosu genel sanat yönetmenliği görevine getirilir (Gürmen 2003: 31).052098cf164a5fa3e6281510d9c88abe.jpg
1976 yılı, Bergman’ın yaşamında zor bir yıl olur. Sahibi olduğu Persona film’in vergi kaçırdığı suçlamasıyla tutuklanır. Bu suçlamanın sonucunda geçirdiği ağır depresyondan dolayı Karolinska Hastane’sinin psikiyatri kliniğinde bir süre yatar (Bergman 1990: 102). Sonunda içine girdiği şoktan kurtulur, fakat bir daha İsveç’te çalışmayacağına yemin eder. Stüdyosunu kapatarak gönüllü bir sürgün hayatına başlar. Hollywood’u ziyaret ederek Amerika Birleşik Devletleri’nde film yapacağını ilan eder. Bir Alman-Amerikan, bir de İngiliz- Norveç ortak yapımına imza atar. 1978’in ortalarında anavatanına karşı duyduğu kırgınlık azalır. Altmışıncı yaş gününü İsveç’te kutlar.1983’te 4 Oscar ödülü kazanan
 Fanny ve Alexander filmini çeker. Film vizyona girdik-ten sonra sinemayı bıraktığını ilan eder. Bir yıl sonra, küçük ölçekli ve televizyon için yaptığı ama dağıtıma da giren bir filmle geri döner. Bergman’ın filmlerinin yanı sıra sahneye koyduğu oyunlar, kendi yazdığı tiyatro oyunları,radyo oyunları, televizyon filmleri ve yazdığı senaryolar da vardır. Duygusal anlamda çalkantılı bir yaşam süren, boşanmayla sonuçlanan dört evlilikten sonra, kusursuz bir uyum yakaladığını düşündüğü son eşi, Ingrid Von Rosen’i de 1995 yılında kaybeden Bergman’ın sekiz çocuğu vardır.
KAYNAKLAR
Ay T (1994) Ingmar Bergman Sinemasındaİntihar 
,
25. Kare, Sayı: 9, 71-100.Bergman I (1990) Büyülü Fener,
 
Gökçin Taş-kın (çev), Afa Yayını, İstanbul. Bergman I (1966) Yedinci Mühür, A. TuranOflazoğlu (çev), Bilgi Yayınevi, Ankara.Bergman I (1999)
 
İmgeler, Gökçin Taşkın(çev), Nisan Yayınları, İstanbul.Blackwell M J (1997) Gender and Representa-tion: In The Films Of Ingmar Bergman, GeorgeG. Schoolfield and Robert E. Bjork (eds),Camden House, Inc., Columbia.Cohen H I (1993) Ingmar Bergman The Art OfConfession, Frank Beaver (eds), Twayne Pub-lishers, New York.Donner J (1972) The Films Of Ingmar Berg-man From “Torment” To “All These Women”,Dover Publications, Inc, New York.Dorsay A
 
(1995) 100 Yılın Yönetmeni, Remzi Yayınevi, İstanbul
https://www.academia.edu/20139611/%C4%B0sve%C3%A7_Sinemas%C4%B1ndan_Bir_Auteur_Ingmar_Bergman_ve_Yedinci_M%C3%BCh%C3%BCr_
YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.