Halloween (Cadılar Bayramı)

30.10.2018
Halloween (Cadılar Bayramı)

‘’All Hallow’s Eve’’ın* kısaltması olan Halloween, Azizler Günü’nden önceki gece yani 31 Ekim’de kutlanan bir bayramdır. Kutlama, üç gün süren ve Ruhlar Günü’nü** içeren Azizlerin Batı Hristiyanlığı festivalini haber verir ve Azizler Günü arifesi zamanını başlatır. Avrupa’nın birçok yerinde ve Kuzey Amerika’nın büyük bir kısmında, Cadılar Bayramı kutlamasının genellikle dini bir yeri yoktur.
Cadılar Bayramı’nın kökeni, antik Britanya ve İrlanda Keltleri arasında kutlanan Samhain festivaline dayanır. Modern takvimlerde 1 Kasım’a denk gelen günde yeni yılın başladığına inanılıyordu. Sürülerin otlaktan geri döndüğü ve arazi kiralarının sürelerinin uzatıldığı bu zamanın, kış döneminin başlangıç tarihi olduğu düşünülüyordu. Samhain festivali sırasında; ölmüş olanların evlerini ziyaret etmek için döneceklerine inanılıyordu ve o yıl ölenlerin ise öbür dünyaya yolculuk edecekleri sanılıyordu. İnsanlar, kış için ocak ateşlerini yeniden yakmak ve kötü ruhları korkutup kaçırmak maksadıyla tepe doruklarına şenlik ateşleri kurarlardı ve bazen hâlihazırda var olduğu düşünülen hayaletlerin kendilerini fark etmelerini önlemek için maske giyer ve kılık değiştirirlerdi. Bu şekilde cadılar, goblinler, periler ve şeytanlar gibi varlıklar bu günle ilişkili hâle geldi. Bu dönemin ayrıca; evlilik, sağlık ve ölüm gibi durumların kehanetleri üzerinde olumlu etkisi olduğu düşünülüyordu. Romalılar MS birinci yüzyılda Keltleri fethettiğinde; ölümün intikalini ve hasat tanrıçası Pomona’yı anan, Feralia adlı kendilerine ait festivali ortaya kattılar.
MS 7. yüzyılda Papa IV. Boniface; aslında 13 Mayıs’ta -ve sonraki yüzyılda da bu günde- olan Azizler Günü’nü oluşturdu, muhtemelen Hristiyan gelenekleriyle pagan bayramının yerine geçmek için bir çabalama olarak, bu gün 1 Kasım’a alındı. Azizler Günü’nden önceki akşam mukaddes ve kutsal bir arife akşamı hâline geldi, yani Cadılar Bayramı oldu. Orta Çağ’ın sonunda dindışı ve dini günler birleşmişti. Britanya’da özellikle Cadılar Bayramı dindışı bir yortu olarak kutlanmaya devam etmesine rağmen, Reform, Protestanlar arasındaki dini bayramlara son verdi. 1800’lerde, Cadılar Bayramı’nın anonim ögeleri ve hasat üzerinde kendini var etmiş festivallere rağmen, Cadılar Bayramı kutlamaları ilk Amerikan kolonileri arasında büyük ölçüde yasaklanmıştı. İrlandalıları da içeren çok sayıda göçmen, 19. yüzyılının ikinci yarısının başlarında Amerika’ya gittiğinde, kendileriyle birlikte kendi Cadılar Bayramı geleneklerini de götürdüler ve 20. yüzyılda Cadılar Bayramı, özellikle çocuklar arasında, başlıca Amerika bayramlarından biri hâline geldi.
Dindışı bir bayram olarak Cadılar Bayramı, birtakım etkinliklerle ilişkili hâle geldi. Bunlardan biri zararsız şakalar yapma yöntemleridir. Kutlamacılar partiler ve (yiyecek için avuç açan yoksula ‘’ruh kurabiyesi’’ verilen İngiliz yönteminden türemiş olduğu düşünülen) şaka mı şeker micilik*** için maske ve kostüm giyerler. Şaka mı şeker miciler, eğer genellikle şeker olan ikramlardan almazlarsa şaka yapmak üzere evden eve giderler. Cadılar Bayramı partileri sıklıkla, kaynağı muhtemelen Romalı kutlaması Pomona’ya dayanan, ağızla suda elma yakalama**** gibi oyunları içerir. İskeletler ve kara kedilerle birlikte, bayram hayaletler, cadılar ve vampirler gibi korkutucu varlıkları da kutlamalarda bünyesine kattı. Bir diğer sembol ise, şeytani bir yüz hâlinde kesilmiş ve içindeki bir mumla aydınlanan, ‘’jack’o lantern’’ adlı içi oyulmuş bir balkabağıdır -orijinalinde bir turptur. 20. yüzyılın ortalarından itibaren Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Cadılar Bayramı programları için bir iane oluşturma girişiminde bulundu.

*’’All Hallow’s Eve’’ Türkçeye ‘’Kutsanmışlar Günü (ya da Gecesi)’’ olarak çevrilebilir. (Ç.N.)
**İng. ‘’All Souls’ Day’’. (Ç.N.)
***İng. ‘’Trick-or-treating’’. Şeker toplamak üzere ev ev gezen çocuklar, kendilerine kapıyı açan kişilere bu soruyu sorarlar; ikram alırlarsa hoş ancak almazlarsa çeşitli dolaplar çevirerek ikramda bulunmayan kişilere şaka yaparlar. (Ç.N.)
****İng. ‘’apple bobbing’’ ya da ‘’ bobbing for apples’’. (Ç.N.)

Çeviri: Ufuk Altunbaş
Kaynak: https://www.britannica.com/topic/Halloween

YAZAR BİLGİSİ
Ufuk Altunbaş
Ufuk ALTUNBAŞ 2002 yılında İstanbul'da doğdu. 2020 yılında Sabancı 50. Yıl Anadolu Lisesi'nden mezun olan Ufuk, Ege Üniversitesi'nde İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümü birinci sınıf öğrencisi olarak eğitim-öğretim hayatına devam etmektedir. Aslen Sivaslı olup şu an İstanbul'da ikamet etmektedir. MozartCultures'ta 2018 yılından beri başta televizyon/sinema ve kültür/sanat olmak üzere çeşitli konularda çeviri yapmaktadır. İlgi alanları arasında kültürler tarihi, fantezi ve bilim kurgu edebiyatı, Britanya uygarlığı yer almaktadır.
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.