İlk Kadın Yönetmen: Alice Guy-Blaché

Alice Guy-Blaché, (doğum 1 Temmuz 1873, Paris, Fransa – ölüm 24 Mart 1968, Mahwah, New Jersey, ABD) Fransız ve Amerikan film endüstrilerinin öncüsüdür. İlk kadın yönetmen olmanın yanı sıra, bir kısa öyküyü filme çekmiş ilk yönetmendir.

Léon Gaumont’ın sekreteri olarak işe alındıktan sonra Guy, patronu tarafından üretilmiş bir film kamerasının göstermelik olanaklarını açığa vurmak için 1896’da ilk filmi olan Fée auxchoux’u (The Cabbage Fairy) yönetmiştir. (Birçok tarihçi Guy’ın, çektiği peri masalının* Georges Méliès’in kurgu filmlerinden daha önce ortaya çıktığına dair olan savunmasını destekler ama bazıları Guy’ın filmini ancak 1900’lü yıllara tarihlendirir.) Guy bundan sonra çok geçmeden Gaumont film şirketinin prodüksiyon şefi olmuştur; şirketin büyümesinin ilave yönetmenler gerektirdiği 1905 yılına kadar neredeyse tüm Gaumont filmlerini yönetmiştir.

İlk Gaumont filmlerinin çoğu ucuza çekilmiş ve ancak bir ya da iki dakika sürmüştür ama takriben 1901 yılında Guy, özellikle Victor Hugo’nun The Hunchback of Notre Dame’ına dayalı 1905 yapımı Esmeralda ve 1906 yapımı La Vie duChrist ‘’The Life of Christ’’ gibi biraz daha uzun ve daha ayrıntılı projeler üzerinde çalışmaya başlamıştır. Sinemaya özgü numaralarla deneyler yapmış ve film görüntüsünün gerçek yüzünü açığa çıkarmayı, çifte pozlandırmayı ve istenen belli bir efekti elde etmek için filmi geriye sarmayı deneyimleriyle öğrenmiştir. Guy 1906’dan 1907’ye kadar, bir fonograf kovanına kaydedilmiş ses ile film görüntüsünü senkronize eden Gaumont’un Kronofon’unu kullanarak yaklaşık yüz tane ‘’sesli’’** kısa film yönetmiştir.

Guy 1907’de kameraman Herbert Blaché ile evlenmiştir ve onunla birlikte, 1910’da finansal ve eleştirel anlamda başarılı olan Solax Company’i kurduğu Amerika’ya taşınmıştır. Solax’ın başı olarak kırk, elli kadar film yönetmiş ve yaklaşık üç yüz tane başka yapımı denetlemiştir. 1912’de şirket Flushing, New York’taki yerine sığmamaya başlamış, bu yüzden Guy; Fort Lee, New Jersey’de yeni bir son teknoloji stüdyo açmıştır. Ancak 1913’te o ve kocası yeni bir şirket kurmuş ve bir sonraki yıl Solax kapanmıştır. Guy-Blaché, kocasının şirketlerinde yönetmenliğe devam etmiştir ve endüstri Blaché çiftini ve diğer bağımsızları faaliyet dışı bıraktığında Guy kısa bir süreliğine bazı daha büyük stüdyolarla çalışmıştır.

Guy-Blaché, evliliği yolunda gitmeyince iki çocuğuyla birlikte 1922’de Fransa’ya taşınmıştır. Fakat orada film endüstrisinde iş bulamamıştır. Dahası, zaman geçtikçe Guy, başarılarının birçoğunun unutulduğunu hatta daha kötüsü, başarılarının erkek bir meslektaşına atfedildiğini öğrenmiştir. 1953’te Fransız hükumeti Guy’ı, gecikmiş bir Şeref Nişanı’yla*** ödüllendirmiştir. Guy 1964’te, hayatının son zamanlarını geçirdiği Amerika’ya geri dönmüştür. Onun anıları, Autobiographie d’une pionnière du cinéma, 1873–1968 (TheMemoires of Alice Guy Blaché; 1986), 1976’da yayınlanmıştır; fakat onun filmlerinden ancak bir avuç kadarı geriye kalmıştır.

*Buradaki ‘’peri masalı’’ndan kasıt, Guy’ın Fée aux chouxadlı filmidir. Filmde bir peri, lahanalardan bebek doğurtmaktadır. (Ç.N.)

**Buradaki ‘’sesli film’’, içinde diyalogların ve ses efektlerinin olduğu film anlamına gelmektedir. (İng. soundpicture/sound film). (Ç.N.)

***(İng. Legion of Honour). (Ç.N.)

Çeviri: Ufuk Altunbaş

Kaynak: https://www.britannica.com/biography/Alice-Guy-Blache