Italo Calvino Kimdir?

15.08.2021
Italo Calvino Kimdir?

Çocukluk Yılları

15 Ekim 1923’te Küba’nın Havana şehri yakınlarındaki bir köyde İtalyan bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Babası tarım mühendisi ve botanikçi, annesi ise bitki bilimi alanında öğretim üyesiydi. Annesi ona “esinini göçmenlerin yurt sevgisinden alan, oysa yurtta tunçtan, yurtsever bir çağrışımı olan” Italo ismini verdi çünkü oğlunu vatanından ayrı bir yerde büyüteceğini düşünüyordu (Molo &Balamir, 2006, s.5). Fakat Calvino ailesi, oğulları iki yaşındayken İtalya’ya giderek San Remo’ya yerleşti.

Italo Calvino’nun çocukluğu, begonvillerle çevrili evlerinde geçti. Bahçelerinin onun sevdiği nadir ve egzotik bitkilerle dolu olması, doğayla iç içe büyümesi; tıpkı kardeşi Floriano ile beraber dalların arasından tüneyip ağaçlara tırmanarak geçirdiği günleri Ağaca Tüneyen Baron (Il barone rampante) kitabında işlemesi gibi ileride yazarın satırlarında kendine yer bulacaktı.

File:Fratelli Calvino.jpg - Wikimedia Commons

Italo Calvino erkek kardeşi Floriano’ yla San Giovanni’de – Ekim, 1933.

1927 senesinde St. George College çocuk yuvasına gitti. Gelecekte ünlü bir jeolog olacak kardeşi Floriano aynı sene içerisinde doğdu. Calvino, 1960 yılında yayımlanan yazısında aile üyelerinin bilimsel yönelimlerine dikkat çekerken kendisinden de şu şekilde bahsetmişti:

“Ailem arasında sadece bilimsel çalışmalar onur vericiydi; dayım kimyacı ve üniversitede profesördü ve yine kendisi gibi kimyacı biriyle evliydi. Hatta, iki kimyacı teyzemle evli iki kimyacı amcam vardı; erkek kardeşim jeolog ve üniversitede profesördü. Bense ailenin yüz karasıyım, tek edebiyatçısı.” (Molo &Balamir, s.7)

Kitaplarla İlk Buluşma

Calvino 12 yaşındayken Kipling okuyarak kitaplarla tanıştı. Kitapları okurken onlara duyduğu hayranlığı ise şöyle ifade etti:

“Gerçek bir kitabı okumanın verdiği ilk gerçek zevki, oldukça geç yaşadım: On iki ya da on üç yaşımda ve Kipling’le oldu bu, Cengel’in birinci ve (özellikle) ikinci kitabıyla. Kitaba bir okul kütüphanesinden mi, yoksa armağan edildiği için mi ulaştığımı bilemiyorum. O zamandan sonra, kitaplarda arayacak bir şeyim vardı: Kipling’le yaşadığım okuma zevkinin yinelenip yinelenmediğini görmek.” (s.7-8).

İşte bu zamanlarda mizah dergileri okuyup karikatür çizmeye tutku duydu. Sade bir çizim tarzı olan Calvino, arkadaşlarının karikatürlerini kitaplara ve defterlere çizmişti. Aynı dönemde sinemaya ve tiyatroya da ilgi duymaya başladı.

Self-portrait by Italo Calvino on artnet

1975, 30 Ekim – Otoportre

Siyasi Tutumunun Oluşması

Savaş 1940 senesinde genç Italo Calvino’nun hayatına girdiğinde onun ideolojik tutumu henüz net değildi. Liseden 1941’de mezun olduğunda babasının görev yaptığı okul olan Torino Ziraat Fakültesi’ne kaydoldu. 1943’te Floransa Üniversitesi’ne gitti. Liseden yakın arkadaşı olan Eugenio Scalfari, onun siyasi ve kültürel bir bilinçlenme dönemi geçirmesinde katkıda bulundu. Anti-faşist bir tutum benimseyip siyasi fikirlerinin netleştiği zamanlarda Huizinga, Montale, Pisacane, Vittorini okurdu. O zamanları böyle anımsıyordu:

“En bağlı olduğum lise arkadaşlarımdan biri, Roma’dan gelen Güneyli bir gençti: Eugenio Scalfari…Bir keresinde, bana mektup yazmış, oluşum halindeki bir partiye katılmamı istemişti; parti için ‘Aristokratik Sosyal Parti’ adı önerilmişti. Böylece, yavaş yavaş, Eugenio’yla yazışmalar ve yaz tartışmaları aracılığıyla, gizli faşizm karşıtı uyanışı izlemeye ve hangi kitapları okumam gerektiğini öğrenmeye başlıyordum: Huizinga okumalı, Montale okumalı, Vittorini okumalı, Pisacane okumalı; o yıllarda yayıncılık alanındaki yenilikler, düzensiz etik-yazınsal eğitimimizin aşamalarını belirliyordu.” (s.9).

Eugenio Scalfari: «Io e Calvino nel segno di Atena» - L'Espresso

Italo Calvino ve Eugenio Scalfari dahil San Remo’daki lise öğrencileri

İdeolojisi ve Ardından Gelişenler

8 Eylül tarihinde İtalyan Sosyal Cumhuriyeti’nin (Salò Cumhuriyeti) askerlik çağrısına gitmediği için üniversite öğrenimine ara vermişti. Gizli geçirmek zorunda kaldığı birkaç ayda yalnızlığının beraberinde yoğun okumalar yapmıştı. Ben Mi Deliyim, Başkaları Mı Deli? (Pazzo io o pazzi gli altri) başlıklı denemesini de 1941 baharından itibaren yazdığı kısa öyküleri derlemiş olacaktı.

Tarihler 1944 yılını gösterdiğinde Italo ve kardeşi Floriano Calvino, İtalyan Komünist Partisi’ne katıldı. Annesi ve babası Almanlar tarafından tutuklanıp cezaevine gönderildiği sırada Garibaldi grubuna katıldı. Grubun bir parçası olarak Deniz Alpleri’nde gizli partizanlık mücadelesinde yer aldı. Bu mücadele esnasında annesi ve babasına “Çok sevgili anne-baba, ben iyiyim. Flori de iyi. Uzakta değiliz. Yakında dönme umuduyla. Öpücükler Italo, Eylül 1944.” mesajını göndermişti.

Vento largo: agosto 2017

Italo Calvino’ nun partizan kartı

Yazarlığa Adım Adım

Tüm bu olaylardan sonra Calvino’nun bilimsel çalışmaları kısa sürede son buldu. “Zaten bende edebiyat kafası vardı, bu yüzden bıraktım” (s.11) dedi.

Savaş sonrası çeşitli gazete ve dergilerde çalışmaya başladı. San Remo’da Demokrasinin Sesi (La voce della democrazia), “en etkin ve örgütlü güç” olarak düşündüğü komünistlerin etkisiyle Komünist Parti’nin tek sayfalık yayını Mücadelemiz‘de (La nostra lotta) yazılar yazdı.

Joseph Concrad üzerine yazdığı tezle tarım fakültesinden ayrılıp 1947’de mezun olacağı İngiliz Edebiyatı bölümüne geçti. Aynı sene Torino’da bulunan Einaudi Yayınevi’nde çalışmaya başladı. Yıllar sonra orada editör olacak olan Calvino’nun tüm eserleri burada yayınlanacaktı.

Yazarlık Kariyeri

Savaş yıllarında yaşadıklarını 1940’ların sonuna doğru anti-faşist olup partizanlığı benimseyen biri olarak anlatan öykü ve romanlar yazıp yayımladı.

Örümceklerin Yuvalandığı Patika (Il sentiero dei nidi di ragno) kitabını arkadaşı Cesare Pavese ile paylaştı. Onun sayesinde 1947’de yayımlanan kitap, “Riccione Ödülü”nü kazandı. Calvino’nun bir yazar olarak kariyeri böylece başlamış oldu.

Il sentiero dei nidi di ragno. Tra le trame dell'infanzia.

Torino’daki editörlük tecrübeleri onun edebî ve ideolojik gelişimine katkıda bulundu. Deneyimleri, Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu kitabında olduğu gibi yarı-kurgu eserler ortaya çıkarmasının önünü açtı. 1949’da ilk öykü kitabı olan, direniş ve savaş sonrasını İtalyası’nı anlattığı Karga Sona Kaldı kitabını yayımladı.

“Çevremdeki gerçeklik, dile getirmekten hoşlandığım o enerjiyle böylesine yüklü imgeler vermiyordu bana artık” diyerek fantastik öykülere yöneldi. 1956’da çocuk kitabı olan İtalyan Masalları’nı yayımladı. Alegorik olarak yazdığı Atalarımız adıyla bir araya toplanan üçleme: İkiye Bölünen Vikont (1952), Ağaca Tüneyen Baron (1957) ve Varolmayan Şövalye (1959) ona 1960 yılında “Salento Ödülü”nü kazandırdı.

1959’da entelektüel sol kanadın öncülerinden olan Elio Vittorini ile beraber Il Menabò dergisini kurdu. Bu dergide sol kanadın karşılaştığı ideolojik krizleri; sosyal, tarihi ve edebi sorunları çözmeye çalışmışlardı.

Çekirdek Calvino Ailesi ve Kitaplar

Torino’dan ayrılıp Paris’e taşınan Calvino, burada çevirmen Esther Judith Singer ile tanıştı. 19 Şubat 1964 tarihinde Havana’da evlendiler. Ertesi yıl Roma’ya taşındıklarında kızları Giovanna dünyaya geldi.

L'avventura di due sposi". Calvino al tempo del virus - Pangea

1963 yılında umudu Marcovaldo karakteri üzerinden beş kez tekrarlanan mevsimsel döngüde işlediği Marcovaldo Ya da Kentte Mevsimler kitabını yayımladı. Çevirisini Calvino’nun yapmış olduğu Queneau’nun yazdığı Mavi Çiçekler adlı kitap ise Einaudi yayınları arasında 1967’de yayımlandı.

1972′ de Kubilay Han’ı eğlendiren, çöküşe geçen imparatorluğun düşsel kentlerini anlatan kahraman Marco Polo’yu  anlattığı kitabı Görünmez Kentler yayımlandı. Başkahramanı okurun kendisi olan postmodern romanı Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu ise 1979’da yayımlandı.

“Bir kentte hayran olduğun şey onun yedi ya da yetmiş harikası değil, senin ona sorduğun bir soruya verdiği yanıttır. -Görünmez Kentler” (Karadağ, 2015).

La Sanremo di Italo Calvino | Turismoletterario.com

“Artık en uygun konumu bulmuştu. Dünya ayağa kalksa, bir milimetre kıpırdamayacaktı yerinden.” (Calvino, 2004, s.13)

1980 yılında ailesiyle beraber İtalya’ ya döndü ve Roma’da La Repubblica gazetesindeki çalışmalarına yoğunlaştı. Takvimler 19 Eylül 1985 tarihini gösterdiğinde Italo Calvino, geçirdiği beyin kanaması sonucu Sinea’da yaşamını yitirdi. Tam bu sıralarda altı dersten oluşması gereken Amerika Dersleri projesi tamamlanamadı fakat diğer beşi bir kitapta toplanıp yayımlandı.

Ölümünden sonra yayımlanan kitapları arasında San Giovanni Sokağı, Klasikleri Niçin Okumalı?, Yazılan Dünya ve Yazılmayan Dünya yer aldı.

Yazar: Berfin Karakaya
Editör: Dila Taşdelen

        Kaynakça

Görsel Kaynakça

ETİKETLER: ,
YAZAR BİLGİSİ
Berfin Karakaya
Berfin Karakaya, 2002'de Van'da doğdu. 2019 yılında Mehmet Tekinalp Anadolu Lisesinden mezun oldu. İstanbul Medeniyet Üniversitesinde psikoloji okuyor. Yazmak eylemi; onun, insanı ve dünyayı anlama çabasında en güzel yol arkadaşıdır. Ağustos 2020'den bu zamana MozartCultures ekibinde olup aynı zamanda İnsanlığın Armonisi podcast serisini seslendirmektedir.
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.