Kardeş Sevgisi: Vincent ve Theo

21.01.2019
Kardeş Sevgisi: Vincent ve Theo

Van Gogh’un hayatındaki en büyük değişim, ona ressam olmasını öğütleyen küçük erkek kardeşi Theo tarafından tetiklenmişti. Zaman geçtikçe Theo gitgide yaşlı bilge ağabey rolünü de üstlendi. Peki, neden Vincent’i parasal olarak desteklemeye devam etti? Bu bir sanat tüccarının kurnazca yatırımı mıydı, yoksa sahici kardeş sevgisi mi?
“Gerçekten senden başka hiç arkadaşım yok ve ne zaman hasta olsam sen daima benim düşüncelerimdesin.”
Vincent’dan Theo’ya, Lahey, 22 Temmuz 1883

Vincent 19 yaşında, 1872

Sanat Kardeşliği
Vincent da Theo da kariyerlerine uluslararası sanat firması Goupil & Cie’de başladılar. Vincent 1869’da Lahey’de, Theo ise 1873’te Brüksel’de işe alındı. Onları birbirlerinin hayatlarından haberdar kılan yazdıkları mektuplardı.
“Şu an ikimizin de aynı firma için çalışması beni memnun ediyor. (…) Ne olursa olsun sık sık müzeye gitmelisin, eski ressamlarla tanışman da iyi olur ve eğer fırsatın olursa sanat hakkında oku, özellikle sanat hakkındaki dergileri…”
Vincent’dan Theo’ya, Lahey, 19 Kasım 1873

Theo 21 yaşında, 1878

Bir İşte Tutunmak
Theo’nun kariyeri Goupil’de güzel ilerliyordu ama Vincent’in burada gönlü yoktu. 1876’da kovuldu ve yeni bir iş aramaya mecbur kaldı.
“- birbirimizi desteklemeye ve kardeş sevgisinin peşinde koşmaya devam edelim.”
Vincent’dan Theo’ya, Dordrecht, 22-23 Nisan 1877

İngiltere’de Müdür Yardımcısı
Goupil’den kovulduktan sonra Vincent, İngiltere’de bir süreliğine okul müdür yardımcısı ve papaz vekili olarak çalıştı.

Vincent’in bir amcasıyla konakladığı gemi tersanesi

Amsterdam’da Yüksek Tahsil
Vincent, 1877’de kilisenin papazı olmayı planladı ve ilahiyat eğitimini Amsterdam’da almaya hazırlandı. Fakat bir yıl sonra bu fikrinden vazgeçti.
Papaz olmak aslında ani bir fikir değildi. Paris’te geçirdiği zaman boyunca bile Vincent, giderek artan bir şekilde dine bağlanıyordu. Theo’ya yazdığı mektuplar inanca atıflarla doluydu.
Vincent’ın babasının İncil’i

“Hoşça kal eski dostum. Tanrı bizi daha çok kardeş kılsın ve bizi birbirimize samimiyetle bağlasın ve ona olan sevgimiz bu bağı daha da kuvvetlendirsin.”
Vincent’dan Theo’ya, Isleworth, 3 Ekim 1876

Dordrect’te Tezgâhtar
İngiltere’den döndükten sonra Vincent, üç ay boyunca Dordrecht’te bir kitapçıda tezgâhtar olarak çalıştı.
“Sevgili Theo’m, birlikte geçirdiğimiz saatler çok çabuk geçti, tarlaların üzerinden güneşin batışını gördüğümüz istasyonun arkasındaki o küçük patika (…) oraya tekrar yürüyeceğim ve seni düşüneceğim”
Vincent’dan Theo’ya, Dordrecht, 26 Şubat 1877
“…haklı olarak şu sonuca vardık ki her şeyden önce ilk hedefimiz sabit bir iş ve kendimizi bütünüyle adayabileceğimiz bir meslek bulmak olmalı.”
Vincent’dan Theo’ya, Amsterdam, 3 Nisan 1878

Vincent, kilise papazı olmaya karar verdiğinde Theo, sanat ticaretinde işini oturtmuştu. Gerekli adanmışlığa sahipti ama kariyer yapmak için mücadele etmesi gerekmişti.
Vincent artık maaşlı bir işte çalışmıyor ve kendine yeteri kadar dikkat etmiyordu. Yaşlı bilge ağabey rolünü üstlenen Theo, Vincent’ın yeni bir iş araması gerektiğini düşünüyordu. İki kardeş hiç haberleşmeden aylar geçti.

“Sevgili Theo’m,
Biraz isteksiz yazıyorum sana. Uzun zamandır yazmadığım için ve birkaç sebepten dolayı. Bir noktaya kadar bana bir yabancı oldun ve ben de sana, belki de düşündüğünden daha fazla (…) Etten’de öğrendim ki bana 50 frank yollamışsın; pekâlâ onları kabul ettim. Elbette isteksizce (…) bir tür çıkmazdayım ya da karmaşada; bir insan daha ne yapabilir ki? Bu nedenle sana teşekkür etmek için yazıyorum (…) ve bil ki bana yazmakla, bana iyilik etmiş olursun.”
Vincent’den Theo’ya, Cuesmes, Belçika, 22-24 Haziran 1877

“Belçika’nın güneyinde kömür madenlerinde çalışan işçi nüfusunun olduğu Borinaj denen bir bölge var. Oraya bir evangelist olarak gitmek isterdim.”
Vincent’dan Theo’ya, Laeken, Belçika yakınları, Kasım 1878

Vincent, Borinaj bölgesindeki -Valon Bölgesi ‘Siyah Ülke’- yoksul madenciler arasında Protestan bir vaiz olarak yaşadı. Orada ona “kömür madeninin Mesih’i” ismini takmışlardı. Vincent eşyalarını dağıttı, İncil’den okumalar yaptı ve hastaları ziyaret etti. Ancak işverenler onun iş için uygun olmadığını düşündüler ve deneme süresi bittiğinde onu gönderdiler.

‘Çalakalem’ Ressam

Vincent işe yarar olma arzusuyla savaşıyordu. Theo’nun tavsiyesi üzerine sonunda ressam olmaya karar verdi. Kardeşine yazdığı mektuplarda alıştırmalarını tarif ediyor ve tavsiye istiyordu:
“ Figür çizimi çalışma ihtiyacı hissediyorum… Croquis resim için ne düşünüyorsun? İyi bir fikir mi sence?

Vincent’dan Theo’ya, Cuesmes, Belçika, 20 Ağustos 1880

Geçinmek

Vincent, 1881’de Etten’deki ailesinin yanına geri taşındı. Bu arada Theo, Paris’teki Goupil şirketinde müdürlüğe atanmıştı. Aynı zamanda paylaşmayı da istediği iyi bir maaşı vardı.
“Ve öncelikle bu. Babamdan duyduğuma göre haberim olmadan bana para gönderiyormuşsun ve böyle yaparak da geçinmeme etkili olarak destek oluyorsun. Bunun için gönülden teşekkürlerimi kabul et.”
Vincent’dan Theo’ya, 2 Nisan 1881
“Fakat bu sadece bir para meselesiyse beni kayırmana gerek yok Theo ve eğer sen, bir arkadaş ve kardeş olarak, eserler için sempati duyarsan; satılabilir ya da satılamaz. Durum bu olduğu sürece, yani hala bu açıdan bana sempati duyarsan o zaman benim için çok önemli olmaz.”

Babayla Kavga

Babasıyla aralarında geçen bir kavgadan sonra Vincent, 1881’in Noel gününde evden ayrıldı ve Lahey’de bir stüdyo daire kiraladı. Theo ona olabildiği kadar destek oldu ama Vincent’in ailesine karşı olan davranışı hususunda fikrini gizlemeye çalışmadı:
“Sevgili Vincent,
(…) fakat hangi ifrit seni bu kadar çocukça ve utanmazca davranmaya itti ki annemizin ve babamızın hayatını bu kadar acınası ve neredeyse imkânsız kılmayı becerdin?”
Theo’dan Vincent’a, Paris, 5 Ocak 1882
‘…neredeyse satılabilir ama…’
Vincent’in Theo’ya mektubu c. 2 Mart 1884
Vincent, 1883’ün sonlarında tekrar ailesinin yanına taşındı. Bu defa çiftçileri ve dokumacıları resmetmeye başladığı Nuenen’e. Theo, Vincent’ın ona gönderdiği eserlerin Paris’teki modern ressamların tablolarından çok farklı olarak, oldukça koyu renkli olduğunu düşünüyordu. Vincent şöyle cevapladı:
“Bence söylediğin doğru, çalışmalarım daha iyi olmak zorunda ama senin onlarla bir şeyler yapma çaban da biraz daha belirleyici olabilirdi…”

“Hala benim tek bir şeyimi bile satmadın- ucuza ya da pahalıya- ve ASLINDA HENÜZ HİÇ DENEMEDİN. Gördüğün gibi bu konuda kızgın değilim ama – bin dereden su getirmeye gerek yok.”
Vincent’dan Theo’ya, 2 Mart 1884

Paris’te Birlikte Yaşamak

Theo, Vincent’a Paris’e gelip renkli çağdaş Fransız resmiyle tanışmasını teklif etti. Ama Theo, öncelikle daha büyük bir daire bulmak istiyordu. Vincent beklememeye karar vermişti.
“Sevgili Theo’m, bu kadar ani geldiğim için bana kızma. Bu konu hakkında çok düşündüm ve bence bu şekilde zaman kazanırız. Öğleden itibaren ya da eğer istersen daha erken Louvre’de olurum. Lütfen bir cevap yaz ki Salle Carrée’ye ne zaman gelebilirsin bileyim.”
Vincent’dan Theo’ya, Paris, 28 Şubat 1886

Vincent’la yaşamak Theo için kolay olmadı. Sanki kardeşinin içinde iki insan vardı: Biri hayret verici biçimde kabiliyetli, incelikli ve nazik; diğeri ise bencil ve duygusuz.

Vincent Van Gogh, Bir Adam’ın Başı, 1887

Theo kız kardeşleri Wilhelmina’a yazdığı bir mektupta şöyle der:
“O kesinlikle bir ressam ve şu an yaptığı şey her zaman güzel değilse de kesinlikle ileride ona faydası olacak; belki de o zaman eserleri olağanüstü olacak ve onu çalışma düzeninden alıkoymuş olmak utanç verici olurdu. Ne kadar pratiklikten uzak olsa da eğer işinde başarıyı yakalarsa resimlerini satmaya başlayacağı gün elbette gelecek.”
Theo’dan Wilhelmina van Gogh’a, Paris, 14 Mart 1887

Theo aynı mektupta Vincent’la aynı evi paylaşmanın ne kadar zor olduğunu tarif eder:
“Vincent’ı sevdiğim ve en yakın arkadaşım olduğu bir zaman vardı, ama şimdi geçmişte kaldı. Onun açısından çok daha zor görünüyor çünkü benden nefret ettiğini ve onu tiksindirdiğimi gösterecek hiçbir fırsatı kaçırmıyor. Bu benim için evde her şeyi neredeyse dayanılmaz kılıyor.”

Birlikte Toplamak

Vincent ve Theo, Vincent’ın sanatı üzerinde önemli etkiye sahip olacak yüzlerce Japon resmi topladılar.

Uzlaşma

Birlikte yaşamak çoğu zaman zordu ama Vincent ve Theo en sonunda uzlaştı. Vincent, Theo’nun modern sanattaki tüccarlık işine hayrandı ve Theo da Vincent’ın sanatının olgunlaştığını görebiliyordu.

Vincent van Gogh, Theo’nun Dairesinden Manzara, 1887

Güney’e

1888’in başında, Vincent büyük şehir hayatından yorulmuştu. Theo’yu Paris’te bırakarak trenle Fransa’nın güneyine 750 kilometre yol gitti.
“Seyahat boyunca seni, en az gördüğüm yeni ülke hakkında düşündüğüm kadar düşündüm.”
Vincent’dan Theo’ya, Arles, 21 Şubat

Boşluk

Vincent’ın ayrılışının ardından, Theo kız kardeşleri Wilhelmina’a erkek kardeşini ne kadar özlediğini yazdı:
“İki yıl evvel buraya geldiğinde, bu kadar bağlanacağımızı düşünmemiştim çünkü şu an bir kez daha evde yalnız yaşıyorum artık ve burada büyük bir boşluk var”
Theo’dan Wilhelmina’a, Paris, 24 – 26 Şubat 1888

Ressam Topluluğu

Vincent, Fransa’nın güneyinde bir artist topluluğu kurmayı hayal ediyordu. Arles’deki ‘Sarı Ev’de (Yellow House) diğer ressamların yakınında yaşayacak ve çalışacaktı. Sonunda Theo’nun seyahat masraflarını karşılamak zorunda kalmasıyla sadece Paul Gauguin ona katıldı.
“Böylece Gauguin geliyor; bu senin hayatında büyük bir değişiklik sağlayacak. Umarım çabaların, evini ressamların kendi evlerindeymiş gibi hissedecekleri bir yer haline getirmekte başarılı olur.”
Theo’dan Vincent’a, Paris, 19 Ekim 1881

Köle Gibi Çalışmak

“Kendimi zihinsel olarak ezilmiş ve fiziksel olarak bitkin hissediyorum. Bir şeyler üretme ihtiyacı… İnanıyorum ki benim de satacağım gün gelecek ama şimdiye kadar seninle çok gerideyim, harcıyorum ama hiçbir şey kazanmıyorum. Bu duygu beni bazen üzüyor.”
Vincent’dan Theo’ya, Arles, c. 25 Ekim 1888

Theo’nun Cevabı:

“Bana borçlu olduğun ve geri ödemeyi dilediğin paradan bahsediyorsun. Ben böyle bir şey bilmiyorum. Başarmanı görmek istediğim şey, asla böyle bir derdinin olmaması… Sen çok fazla çalışıp yaşadığını hissetmediğini söylediğinde beni ne kadar kederlendirdiğini bilemezsin.”
Theo’dan Vincent’a, Paris, 27 Ekim 1888

ÇÖKÜNTÜ

Vincent, 23 Aralık 1888 akşamı zihinsel bir çöküntü geçirdi. Zihni o kadar bulanmıştı ki sol kulağını kesti. Ertesi sabah Gauguin Theo’ya bir telgraf çekti. Theo gece treniyle Arles’e kardeşini ziyarete geldi.
Saint-Rémy’de Hastaneye Yatışı
Vincent, Ocak 1889’da Arles’teki hastaneden taburcu edildi. Yaralı kulağı iyileşmişti ama zihin sağlığı şüpheli durumdaydı ve bu da tekrar hastaneye yatmasıyla sonuçlandı. Yeni bir çöküntüden korktuğu için mayıs ayında kendini Saint-Rémy’deki Saint-Paul de Mausole psikiyatri hastanesine yatırttı.

“Sağlığının hala yeterince iyi olmadığını bilmek bana acı veriyor. Mektuplarında akıl zayıflığını açığa vuran hiçbir şey olmamasına rağmen, bir akıl hastanesine girme gerekliliğine hükmetmen gerçeği de kendi başına oldukça ciddi bir durum.”
Theo’dan Vincent’a, Paris, 24 Nisan 1889

Theo Evlendi

Theo, Jo Bonger ile Nisan 1889’da evlendi. Jo, Vincent’a ilk mektubunda ‘sevgili kardeşim’ diye hitap etti:
“(…) ve burada, evde seni hatırlatan bir yığın şey var, küçük bir sürahi bulduğumda ya da bir vazo ya da herhangi bir şey daima şu sözleri duyuyorum: onu Vincent aldı ya da Vincent onu çok severdi – senden bahsetmeden gün geçmiyor.(…) Çizim odamızda piyanonun üzerinde asılı bir de tablon var (…) – çok sevdiğim büyük bir tane – Arles yakınında bir manzara.”
Jo’dan Vincent’a, 8 Mayıs 1889

Theo ve Jo’nun oğulları 1890 Ocak sonunda doğdu. Bebeğe amcasının adını verdiler: Vincent Willem van Gogh. Vincent bu habere çok sevindi. Bebek yeğenine büyük bir tuval boyadı; yoğun mavi gökyüzüne dayanan badem dalları, yeni çiçek açan ağaç, yeni hayatı sembolize ediyordu.

Takdir Görme

Bu esnada Vincent’ın eserlerinin takdir görmesi Paris sanat camiasında geçici olarak büyüyordu. Theo, Salon des Indépendants’a – akademik Salon’a tepki olarak sunulan yıllık sergi- on tane tablo göndermişti.

“Indépendants’ın sergisinde olsaydın ne kadar mutlu olurdum (…) Tabloların çok güzel yerleştirildi ve çok güzel görünüyordu. Pek çok insan gelip benden sana övgülerimi iletmemi rica etti.”
Theo’dan Vincent’a, Paris, 19 Mart 1890

Vincent’ın Son Seyahati

Vincent, Mayıs 1890 ‘da Saint-Rémy’deki akıl hastanesinden ayrıldı ve Paris yakınlarındaki Auvers-sur-Oise’nin sanatçılar köyüne seyahat etti. Yolda Theo ve Jo’yu ve yeğeni Vincent Willem’i ziyaret etmek için mola verdi.
“Sonra Theo onu küçük oğlumuzun beşiğinin olduğu odaya götürdü; ona Vincent’ın adı verilmişti. İki kardeş sessizce mışıl mışıl uyuyan bebeğe baktılar -ikisinin de gözlerinde yaşlar vardı.
Jo van Gogh-Bonger, ‘Brieven aan zijn broeder’dan (Kardeşine Mektuplar)
Her şey düzeliyor gibi görünüyordu. Vincent, Auvers çevresindeki kırlarda resim çizmekten ve boyamaktan büyük zevk duyuyordu ve 1890’da Theo, Jo ve bebek Vincent Willem bir keresinde ziyaretine geldiler.

Son Adres

Vincent, Auvers’de ‘Auberge Ravoux’da kalıyordu. Bu onun son evi olacaktı. Bu misafirhaneden her gün tabloları için yeni konular bulmak üzere yola koyuluyordu.

Vincent van Gogh, Daubigny’nin Bahçesi, 1890

Vincent van Gogh, Çiftlik Evi, 1890
Vincent, Theo ve Jo’ya 1890 Temmuz başında Paris’te son bir ziyarette bulundu ama geriye döndüğünde kederliydi. Theo’nun işle ilgili sorunları vardı ve kendi sanat firmasını kurmaktan bahsetmişti. Bu aynı zamanda Vincent’ın mali durumuyla ilgili imaları da içeren çok cesur plandı.

Fırtına Yaklaşıyor

“Geri döndüğümde ben de hala çok müteessir hissediyordum ve seni tehdit eden fırtınanın ağırlığını kendi üzerimde de hissetmeye devam ettim. Ne yapılabilir…Tamamen değil ama yine de biraz -sizin için senin paranla yaşayan bir tehlike olduğumdan korktum. Fakat Jo’nun mektubu açıkça kanıtlıyor ki benim de senin gibi çalıştığımı ve acı çektiğimi, benim adıma, sen gerçekten hissediyorsun.” Vincent’dan Theo’ya, 10 Temmuz,1890
Vincent van Gogh, Fırtına Bulutları Altında Buğday Tarlası, 1890

“…ve işte bitti”
27 Temmuz 1890’da, Vincent kendini bir tabancayla göğsünden vurdu. Kardeşinin intihara teşebbüs ettiğini duyan Theo, hemen Auvers’e gitti ve Auberge Ravoux’da Vincent’ın ölüm döşeğinde yanındaydı.
Vincent’da Theo’ya gönderilmemiş mektup,23 Temmuz 1890

Kan?

27 Temmuz’da, Auvers yakınlarında bir buğday tarlasında intihara teşebbüs ettiğinde bu mektup Vincent’ın üzerindeydi. Üzerindeki lekeler kendi açtığı kurşun yarasından dökülen kandı belki de.
“…ve işte oldu. (…) Onu o kadar çok özlüyorum ki. Her şey bana onu hatırlatıyor.”
Theo’dan Jo’ya, 1 Ağustos 1890

Yeniden Birlikte

Theo, Vincent’dan altı ay sonra, 1891’in başında Utrecht’de vefat etti. Theo’nun eşi Jo, Vincent’ın Theo’ya yazdığı mektupları 1914’te bir kitap halinde yayımlattı ve aynı yıl Theo’yu yeniden defnettirdi.
“Auvers’in buğday tarlaları arasında küçük bir mezarlıkta yan yana yatıyorlar.”
Jo van Gogh-Bonger, ‘Brieven aan zijn broeder’dan. (Kardeşine Mektuplar, 1914)

Brotherly love: Vincent & Theo. (n.d.). Retrieved from https://www.vangoghmuseum.nl/en/stories/brotherly-love#26
Çeviri: Begüm Duman

YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.