Martin Luther

07.04.2019
Martin Luther

10 Kasım 1483 tarihinde Almanya’nın Eisleben şehrinde dünyaya geldi, Erfurt Üniversitesi’nde öğrenimin gördü. Ailesine yaptığı bir ziyaret dönüşü, Erfurt yolunda yıldırım çarpma tehlikesiyle karşılaşınca keşiş olmaya karar verdi.

Babası Hans Luther, madenciliğin zorlu bir iş olduğunu ve gelecek vaat eden bir işte çalışması gerektiği fikrine varmıştı. Bu yüzden bir avukat olmasını istedi. Martin Luther, yedi yaşındayken Mansfeld’deki okula gitmeye başladı. 14 yaşında, çalışmalarına devam ettiği Magdeburg’a gitti. 1498’de Eisleben’e geri döndü ve dilbilgisi ve mantık üzerine bir okula kaydoldu.

Martin Luther’in ailesi köylü çizgisindeydi. Böylece Hans madencilik ve cevher hazırlama işinde başarılı sağlamıştı. Luther’in ailesi 1484’de, Eisleben’nin yakınlarda bulunan babası Hans’ın cevher yataklarının bulunduğu Mansfeld’e taşındı.

1501’de Martin Luther, Erfurt Üniversitesi’ne girdi ve burada gramer, mantık, retorik ve metafizik alanında master yaptı. Avukat olmayı düşünmüştü. Fakat rahip olma yolunda ilerken sonunda kendisini Wittenberg Üniversitesi’de bir teolog profesörü olarak buldu.

21 yaşında, Aziz Augustin tarikatına bağlı bir manastıra girerek ilahiyat eğitimine başlamış oldu. Aynı yıl içerisinde rahip oldu ve takip eden sene de Wittenberg Üniversitesi’nde doktorasını tamamlayarak ders vermeye başladı.

Bu dönemde tahrif olmuş Hristiyanlığın birkaç örneğiyle karşılaşan Luther, bu tip durumlara karşı çıkmanın yolunu hazırladığı “95” teziyle bulmuştu.  O günlerde, Roma’nın görevlendirdiği bir Dominiken keşişi olan Johann Tetzel‘in Wittenberg civarında endüljans (Orta Çağ Avrupası’nda bir tür günah çıkarma ve ölümden sonra cennete gitmek için Papa’nın sattığı af belgesidir. Başka bir deyişle kilisenin halktan para alarak cennetten toprak satmasıdır.) satmasını görmesiyle beraber tezini hazırlamıştı.

Tezi, bu uygulamalara karşı çıkan bir eleştiri yazısıydı. 95 maddeden oluşan bu metni 31 Ekim 1517 günü piskoposlara gönderdi ve aynı zamanda birer mektupla endüljans konusundaki vaizlerin teolojik açıdan sağlam bir zemine oturtulmasını istedi. Sonrasında bu metin, Luther’in de tahmin edemediği bir hızla Almanya’da ve komşu ülkelerde hızlı bir şekilde yayılınca sadece endüljans satışlarında bir düşüş yaşanmakla kalmadı, bu olay bütün reform hareketinin başlangıcı oldu.

1518 yılında Martin Luther’in fikirlerine karşı Roma’da dava açıldı. Papa tarafından yargılanan Luther, aforoz edildi. Luther ise, bu aforoznameyi halk arasında defalarca yaktı.

İmparator Maximillian dahi onu “heretik” ilan etti, sonrasında Luther, suçlamalara cevap vermek üzere Roma’ya çağrıldı fakat o, Roma yerine, Augsburg’ta Kardinal Cajetan’a ifade vermeyi tercih etti. Cajetan ise, ondan fikirleri ve Kilise’ye yaptığı saldırılarından vazgeçmesini istedi.

Bunun üzerine tekrar Wittenberg’e döndü. Burada Kutsal Roma Germen İmparatorluğu’nun imparator seçme yetkisi olan Saksonya Dükü III. Frederick onu himayesi altına aldı. Papa X. Leo,  her ne kadar III. Frederick’ten Luther’in sürgüne gönderilmesini talep ettiyse de, Dük bu emre itaat etmedi.

Bu süreçte bazı fikirlerinden vazgeçmiş ve hatta Papa’ya bir özür mektubu bile göndermişti Luther.

15 Haziran 1520 günü Papa X. Leo, Luther’i yine bir bildiriyle aforoz etti. Ekim ayında öğretim görevliliğini yaptığı Erfurt Üniversitesi’nde bu belge Luther’in eline ulaşmıştı fakat, öğrencileri onu parçalayıp suya attı ve hiçbir görevli buna müdahale edemedi.

Bu olaylar esnasında belki de en meşhur kitabı olan “Von der Freiheit des Christenmenschen” (Hıristiyan Kişinin Özgürlüğü Üzerine)’i Papa X. Leo’ya yönelttiği bir açık mektupla birlikte yayımladı. Onun düşüncesinin teolojik ve ideolojik temellerini yansıtan bu küçük eserin özünde ’Özgürlük’ kavramı vardı.

1521 yılında Luther tekrar ifade için çağırıldı. Bu seferki İmparator V. Karl tarafından Worms Kurulu’na ifade vermek üzereydi. Yoldayken Erfurt, Eisenach, Gotha ve Frankfurt’ta vaazlar verdi ve Worms’a büyük bir kalabalık eşliğinde girdi.

Burada kendisinden yazmış olduğu kitaplardaki heretik fikirlerinden vazgeçmesi istendi. Luther ise şöyle bir ifade verdi: “Kutsal Metinler ve akıl yoluyla ikna edilmediğim sürece papalar ve konsillerin otoritesini kabul edemem. Zira bunlar kendi aralarında çelişmekte ve benim vicdanım da sadece Tanrı’nın sözüne bağlıdır. Bu sebeple hiçbir görüşümden dönmüyorum çünkü kişinin vicdanına rağmen yazdıklarını inkar etmesi doğru ve güvenilir olmaz. Tanrı yardımcım olsun”.

REFORM

Worms Kurulu, sonuç alınamadığı için dağıldı. Luther de İncil’in Almanca tercümesine başladı.

Luther, Wartburg’tayken, Wittenberg’te de önemli değişiklikler oluyordu. Bunlar olurken, Luther hakkındaki yasaklamalar kaldırıldı ve o da Wittenberg’e geri döndü. Kilisede vaaz vermeye başladı. Nürnberg Kurulu, Luther’den artık kitap yayımlamamasını istedi ve Katolik doktrini dışındaki vaazları yasakladı. Tabii Luther yazmaya devam etti; hatta şair ve müzisyenlerden ayinlerde kullanılacak yerel dile katkıda bulunmalarını da istedi.

1524 yılı, Protestanlığın ilan edildiği ve Almanya’da iç karışıklıkların yaşandığı bir yıldı. Köylüler Luther’in öğretilerinden etkilenmiş ve ekonomik koşullarının iyileştirilmesi için ayaklanmıştı. Luther, köylülerin saldırıları için bir kitap yazdı ve ayaklanma Frankenhausen’de bir çatışmada 50 bin kadar köylünün öldürülmesiyle sona erdi.

PROTESTANLIK

1526’da Deutsche Messe und Ordnung des Gottsdienstes (Almanca, Ayin ve Kutsal Merasim Düzeni) adıyla yayımladığı ayinlerine başladı. 1529 senesinde önce Batı medeniyetini İslam tehlikesinden korumak için Türklere karşı savaşmanın her Hristiyanın üzerine vazife olduğunu bildiren bir eserden (Türklere Karşı Savaşta) sonra, Hristiyanlığın temel inanç ve doktrinlerinin soru-cevap şeklinde öğretildiği “Küçük ve Büyük Kateşizmi” yayımladı.

Üç yıl sonra Nürnberg Dini Barış Komitesi, Alman Protestanlara özgürlük tanıdı. Luther, Wittenberg İlahiyat Fakültesi’nin dekanlığına getirildi. Sağlık sorunlarına rağmen yazmayı sürdürdü. Yahudiler aleyhine ve Kutsal Metinler’den hareketle Papalığa karşı oldukça ağır bir dille eleştiri olarak “Wider das Papsttum zu Rom vom Teufel Gestiftet” (Roma’da Şeytan Tarafından Kurulmuş Papalığa Karşı) eseriyle Papalığa son darbesini indirdi.

Martin Luther, 1546 yılında, altmış üç yaşında öldü. Son dakikalarında hala savunduğu inanca sadık kalıp kalmadığı sorulunca evet cevabını verdi. Cesedi göz kamaştırıcı bir cenaze töreniyle Wittenberg’e getirildi ve yirmi dokuz yıl önce kapısına tezini astığı kiliseye gömüldü.


Katolikliğin bölünmesine ve genel olarak Reform Kiliseleri adı verilen yeni oluşumların doğmasına yol açan  Luther, Din Devriminin en büyük kişisi ve Ortaçağ dünyasını çağdaş uygarlığa ilerleten en büyük harekete yol gösterici oldu.

Kaynakça:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther

What ELCA Lutherans Believe.” Evangelical Lutheran Church in America”. 26 Temmuz, 2008. 28 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Hillerbrand, Hans J. (2007). “Martin Luther: Indulgences and salvation,”. Encyclopaedia Britannica.

https://www.deutschland.de/tr/topic/yasam/buyuk-reformcu-martin-luther


ETİKETLER:
YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.