Olay Bilim İnsanı: Thomas Edison

Thomas Edison, 84 senelik yaşamı boyunca (tek başına veya ortak olarak) 1093 sayıda patentin sahibi olmasının yanı sıra fonograf, akkor telli ampul ve ilk film çekme kamerası gibi icatların ardındaki itici güç oldu. Ayrıca dünyanın ilk endüstriyel araştırma laboratuvarını kurdu. En bilindik işlerini yaptığı New Jersey kasabası tarafından “Menlo Park Sihirbazı” olarak tanınan Edison, otuzlu yaşlarından önce dünyanın en ünlü kişilerinden biri olmayı başardı. Edison, buluş ortaya koymadaki becerisinin yanı sıra icatlarını (ve hatta kendisini) topluma pazarlamada yetenek sahibi başarılı bir imalatçı ve işadamıydı.

Thomas Edison’un İlk Yılları

Thomas Alva Edison, 11 Şubat 1847’de Milan, Ohio’da dünyaya geldi. Samuel Edison Jr. ve Nancy Elliott’un yedinci ve son çocuğu olan Edison, ailenin yetişkinliğe kadar hayatta kalabilen dört çocuğundan biriydi. Fazla eğitim görmeyen Thomas Edison, 1859’da Detroit ve (ailesinin o dönemde yaşadığı) Michigan arasındaki demir yolunda çalışmak üzere okulu terk etti.

Biliyor muydunuz?

18 Ekim 1931’de vefat edene kadar Thomas Edison (389’u elektrik lambası ve enerjisi, 195’i fonograf, 141’i akümülatör ve 34’ü telefon için olmak üzere) 1093 patent biriktirmişti.

Edison, iç savaş sırasında (yükselen teknoloji) telgrafçılığı öğrendi ve telgrafçı olarak ülkeyi gezdi. (Kızıl hastalığı, tümük iltihabı veya kafaya alınan darbe gibi) Çeşitli sebeplere bağlanan ciddi bir duyma problemi yaşadı. Telgraf için işitsel sinyallerin gelişmesiyle birlikte dezavantaja giren Edison, duyma problemine karşın elektrik sinyallerini harflere dönüştüren bir yazıcı dahil olmak üzere hayatı kolaylaştıran araçlar üzerinde çalışmaya başladı. 1869’da ise tüm zamanını icatlarının peşinden gitmeye ayırmak için telgrafçılığı bıraktı.

Edison’un Öncü Mucit Olarak Ortaya Çıkışı

Edison, 1870’ten 1875’e kadar telgrafla ilgili ürünlerin üretildiği Newark, New Jersey’de dönemin endüstri lideri Western Union Telgraf Şirketi ve rakip şirketleri için çalıştı. Edison, annesinin öldüğü 1871 senesinde 16 yaşındaki Mary Stillwell ile evlendi. Verimli telgraf çalışmalarına rağmen 1875’te finansal zorluklarla karşılaşan Edison, babasının yardımıyla Menlo Park, New Jersey’de bir laboratuvar ve makine mağazası kurmayı başardı.

Edison, 1877’de sesin yüksek hacimde ve netlikte aktarılmasını mümkün kılarak telefonun işitilebilirliğini arttıran karbondan bir iletici geliştirdi. Aynı sene, telgraf ve telefon üzerine çalışmaları sayesinde, sesi parafin kaplı kağıt üzerine girintiler şeklinde kaydeden ve aynı zamanda kağıdın iğne altında hareketi sonucu kaydedilen sesi yeniden üreten cihazı yani fonografı icat etti. Cihazın üretilip ticari olarak satımı yıllar alsa da fonograf, adeta büyük bir sıçrama gerçekleştirdi ve basın Edison’a “Menlo Park Sihirbazı” unvanını verdi.

Edison’un Elektrik Lambası İle İlgili Yenilikleri

Edison, 1878’de (bilim adamlarını son 50 yıldır meşgul ettiği üzere) gaz lambasının yerini alacak güvenli ve ucuz bir elektrik lambasının üretimine odaklandı. İleri gelen finansal destekçi J. P. Morgan ve Vanderbilt ailesinin yardımıyla birlikte Elektrik Lambası Şirketini kurarak araştırmalara girişen Edison, 1879 senesi ekim ayında platinum teli kullanılan lambanın icadıyla birlikte büyük bir atılım gerçekleştirdi ve 1880 yazında (platinum telin alternatifi olacak olan) uzun ömürlü ve düşük maliyetli ampulün anahtar parçası olan karbonlu çubuğu üretti. 1881’de Newark’ta bir elektrik lambası şirketi kurdu ve sonraki sene üç çocuğu ve karısıyla birlikte New York’a taşındı.

Edison’un akkorlu aydınlatma sistemleri bazı sorunlar taşımasına rağmen, 1881’de Paris Aydınlatma Sergisi’nde ve 1882’de Londra’daki Kristal Saray’da kullanıldı. Aralarında (Edison’un kullandığı doğru akım yerine) alternatif akımı savunan George Westinghouse‘un da olduğu birçok rakip edinen Edison, alternatif akımın sahayı domine etmesi sonucu şirketi Edison General Electric Co.’yu 1892’de başka bir şirketle birleştirerek General Electric Co.’yu kurmuştur.

Edison’un Sonraki Yılları ve İcatları

Edison’un karısı Mary 1884 yılı ağustos ayında vefat ettikten sonra Edison, 1886 yılı şubat ayında Mirna Miller ile dünya evine tekrar girdi ve birlikte üç çocukları oldu. West Orange, New Jersey’de makine mağazası, kütüphane ve metalbilimi, kimya ve ağaç işleri için kullanılacak tesislerden oluşan büyük bir malikane ve araştırma laboratuvarı kurdu. Başkalarının fonografı geliştirme üzerine çalışmaları tarafından kamçılanan Edison, ticari bir model üretmek için çalışmalara başladı. Ayrıca fonografı bir dizi resmin hareketi sonucu görüntünün hareket ettiği algısı yaratan alet zoetrop ile birleştirme fikrine sahip oldu. William K. L. Dickson ile birlikte çalışarak Kinetograf (yani sinema kamerası) adı verilen bir film çekme makinesi ve Kinetoskop adı verilen bir görüntüleme aracı icat ederek 1891’de bu cihazların patentlerini aldı.

Yeni gelişen film endüstrisindeki rakipleri ile hararetli bir yasal savaş içinde bulunduğu yılları geride bıraktıktan sonra, ilk başlarda fonograf için güç kaynağı sağlayan ancak sonraları denizaltı ve elektikli araçlarda kullanılacak olan alkali bataryayı geliştirdi. 1912’de araba üreticisi Henry Ford, Edison’dan arabalardaki marş sistemi için akü dizayn etmesini istedi ve üretilen bu akü ilk olarak ikonik Model T.’de kullanıldı. Bu işbirliği, iki mükemmel Amerikan girişimcisi arasında süregelen bir dostluğun başlangıcı oldu. Son icatlarının nispeten düşen başarısına rağmen Edison, seksenli yaşlarına kadar çalışmaya devam etti. Fakir ve eğitimsiz demir yolu işçiliğinden dünyanın en ünlü insanı olma süreci onu bir halk kahramanı haline getirdi. Edison, elektrik çağında modern teknolojinin ve toplumun çerçevesini belirleyenler arasında en önde gelen kişi olarak anılmaktadır.

Kaynakça: History.com Editörleri. Thomas Edison (18 Ocak 2019) https://www.history.com/topics/inventions/thomas-edison Yayıncı: A&E Television Networks. Erişim tarihi: 9 Şubat 2019