RÖNESANS MÜZİĞİNE MODERN BİR BAKIŞ: IGOR STRAVINSKY- PULCINELLA

28.12.2019
RÖNESANS MÜZİĞİNE MODERN BİR BAKIŞ: IGOR STRAVINSKY- PULCINELLA

IGOR STRAVINSKY’NİN HAYATINA DAİR

Igor Stravinsky öyle bir bestecidir ki, tek bir Stravinsky’nin bedeninde birbirinden farklı iki kişi yaşar. Bir tanesi en taze fikirlerin babası, folk müzik ve klasik müziğin tonal kurallarını yıkarak birbiri içinde yoğuran Stravinsky, bir diğeri ise; 1. Dünya Savaşı zamanında doğmuş, Rus Devrimini görmüş eski geleneklere bağlı, ama yine de kendi stilini göstermekten kaçınmayan “Duygusal Stravinsky”. 1882’de Rusya’da dünyaya gelen Stravinsky, Fyodor İgnatiyeviç Stravinski’nin dört oğlundan üçüncüsüydü. Babası bir bas şarkıcıydı, Stravinsky de 9 yaşından itibaren piyano ve kontrpuan dersleri almaya başladı.

Genç Igor Stravinsky

Stravinsky, ailesinin karşı çıkmalarından dolayı St. Petersburg Üniversitesi’nde Hukuk okumaya başlamıştı. Bu okulda Nikolai Rimsky-Korsakov‘un oğluyla beraber okumuştu. Hukuk fakültesinde okurken müzik ile olan bağlantısı kompozisyon alanında güçlendi ve 1902 yazında Rimsky-Korsakov ile tanıştı. Rimsky-Korsakov’da aynı Stravinsky gibi ailesi nedeniyle başka bir mesleğin okulunu okumuş (Askerlik!) 21 yaşında konservatuvar okumaya başlamıştır. Stravinsky, Rimsky-Korsakov ile çalışmalarına devam etmiş, 24 yaşında ise “tam zamanlı” bir müzisyen olma kararını almıştı. 1910 yılında bir dizi bale müziğinin de öncüsü olan Firebird Suiti’nin prömiyeri yapıldı. Bu eser Stravinsky’nin müzik kariyerinde önemli bir noktadır. 1920 yılında prömiyeri yapılan “Pulcinella” eserini bu yazının devamında inceleyeceğiz. Pulcinella, Stravinsky’nin ikinci karekterinin de müziğine katılmaya başladığı nadide bir eserdir.

Gino Severini. Pulcinella with Guitar, 1924

RÖNESANSTA “COMMEDIA DELL’ARTE” VE PULCINELLA

Commedia Dell’Arte’nin sözlükteki karşılığı ‘usta işi oyun’dur. Commedia gösterisindeki oyuncuların işlerini icra ederken diğer tiyatroculardan farklı bir ustalığa ihtiyaçları vardı: Doğaçlama.
Bu gösteri biçiminin diğer tiyatro biçimlerinden ayrılan diğer bir farkı ise oyuncuların bu gösteriye özgü olmasıdır. (Türk tiyatrosundaki orta oyununa veya Karagöz-Hacivat gösterileri ile ilişkilendirilebilir!). Oyuncular, seyirci ile daimi olarak ilişki içindedir, seyirciler tarafından tanınırlar. Doğaçlama ise karakterlerin ana hatları ile sınırlanır.

KARAKTERLER

Ana temanın etrafında yapılan doğaçlamayı belirleyen Commedia Dell’Arte karakterleri basmakalıp karakterler değildir. Oyunlarda isimleri, kostümleri ve maskeleri değişmez.
Temel birkaç karakteri kategorileyecek olursak:
Yaşlılar: Pantalone, Dottore
Uşaklar: Arlecchio, Pulcinella
Aşıklar: Orazio, Flavio, Isabella…

ronesans-muzigine-modern-bir-bakis-igor-stravinsky-pulcinella
Matthys Naiveu (1647 – 1721)
“Scène de la commedia dell’arte de nuit”

Biz, yazımızın da ana karakteri olan Pulcinella’nın genel özelliklerine odakanacağız.
Tam adı “Pulcinella Cetrulo” yani “Küçük Aptal Civciv” olan Pulcinella, gösterilerde iyi kalpli, saf, geveze biri olarak gösterilir. Napolili tiyatrocuların her karakterlerinde oladuğu gibi edindiği meslekler değişebilir fakat görüntüsü sabittir. Pulcinella özellikle gaga burnundan, kırışık suratından, fırfırlı kıyafetlerinden ve kahverengi maskından tanınır.

STRAVINSKY’NİN PULCINELLA SUİTİ’NİN HİKAYESİ

Stravinsky, Paris Rus Balesi’nin başındaki Sergei Diaghilev‘in yeni bir bale müziği için teklifini kabul eder ve 1919 yılında Rönesans Dönemi’nin en önemli bestecilerinden Pergolesi‘nin yarım kalmış el yazması bestelerinden yararlanır. İtalyan halk komedisi Pulcinella’yı anlatmak için en iyi müziğin o döneme ait müzikler olduğuna inanan Stravinsky Pulcinella ile ilgili yazmaya Diaghilev ile beraber Roma’da buldukları eski bir kitabı inceledikten sonra karar vermiştir. İsviçre’de bir çatı katında piyano ve vurmalı çalgılar için ufak çaplı bir beste yapmaya başlar.
Pulcinella, Ernest Ansermet yönetiminde; 15 Mayıs 1920’de, Picasso‘nun dekorları ile ve Massin‘in koreografisi ile ilk kez Paris’te seslendirildi. Olağanüstü başarı kazanan eserin “Suite Italienne” isminde viyolonsel ve keman uyarlamaları bulunur. 1946’da orkestra için tekrar düzenlenir.

ronesans-muzigine-modern-bakis-igor-stravinsky-pulcinella
Pulcinella Balesi, 1924

Uvertür; Allegro Moderato tempo işe başlar, tipik bir Napoli sokağını canlandırır. Larghetto tempoda bir aşk şarkısı duyulur. Ardından gelen eğlenceli oyun müziğinde sokakta kız ve erkekler birbirine kur yapmaya başlar. Bu esnada ufak kemanıyla Pulcinella sahneye giriş yapar. Kızlardan üçü Pulcinella’dan etkilenip sırayla onula dans etmeye başlayınca genç delikanlılar kıskanır ve Pulcinella’ya kılıçla saldırırlar, saldırıdan sonra öldüğünü düşünürler. Daha sonra Pulcinella’nın kılığına girerek kızlarla dans ederler. Eserin ritmik kalıpları içinde sadece son bölüm Stravinsky’nin ritmik özelliğini gösterir. Eserin süresi 25 dakikadır.

İZLEME ÖNERİSİ:

Londra Senfoni Orkestrası ve Scapino Balesi’nden Pulcinella Balesi temsili, Nils Christe’nin koreograflığı ve Claudio Abbado’nun orkestra şefliği ile beraber.
https://www.youtube.com/watch?v=O_vro86erg4

Pulcinella Balesi, 2018

KAYNAKÇA
-İrkin Aktüze, Müziği Okumak, Cilt 4
-Kerem Karaboğa, İhsan Özçıtak, Nimesis 2004 Dergi, Commedia Dell’Arte Makalesi
-Robert P. Morgan, Twentieth Century Music, Norton 1991
-Helen L. Kaufmann, The Story Of One Hundred Composers, Grosset&Dunlap Publishers NY, 1943
-Redlandsymphony.com, Pulcinella Suite

 

ETİKETLER: ,
YAZAR BİLGİSİ
Öykü Yanık
Müzisyen olmaya çalışır, ortaçağ tarihi ve müzik tarihi ile ilgilenir, kağıda nota çizer.
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.