SİNİR BİLİM TARİHİNİ DEĞİŞTİREN HASTA H.M.

14.10.2019
SİNİR BİLİM TARİHİNİ DEĞİŞTİREN HASTA H.M.

SİNİRBİLİM TARİHİNİ DEĞİŞTİREN HASTA: H.M.

1930’lu yılların başlarında yaşanan bir bisiklet kazası sinirbilim tarihiniradikal biçimde değiştirecek bir dizi olayın başlangıcı sayılacaktı. 7-8 yaşlarında, bilinci kapalı olarak kaldırıma uzanmış vaziyette duran bir erkek çocuğu; sinirbilim, hafıza ve beyin anatomisi hakkında bildiklerimizi yerle bir edecek birçok gelişmenin önünü açacak sayısız deneyin ve bilimsel çalışmanın nesnesi olacaktı.

Daha sonraları adının kısaltması olan H.M. ile anılacak olan bu küçük çocuk, kazayı takip eden yıllar içerisinde epilepsi nöbetleri geçirmeye başlamıştı. Bazı bilim insanları epilepsi nöbetlerinin bisiklet kazasına bağlı kafa

travması nedeniyle tetiklenmiş olabileceğini düşünürken, bazıları ise H.M.’ninailesinde de varlığı gözlenen bu garip rahatsızlığın kökenlerinin genetik olabileceğini iddia ediyordu. Nedeni ne olursa olsun, çocuk yaştaki H.M.’ningeçirdiği nöbetler, kendisinin ve ailesinin hayatını dramatik ölçüde etkiliyordu. 15 yaşındaki ilk büyük epilepsi nöbetinden sonra durumu ciddileşmeye başlamış ve krizlerin sıklığı oldukça artmıştı.

Epilepsiye dair ilk tanımlamalar M.Ö. 2000 yıllarına tarihlenen Babiltabletlerine kadar uzanıyor. Bu tabletlerde yer alan kayıtlar, krizlerin türleri ve şiddetleri hakkında ayrıntılı bilgiler verir. Epilepsiye yönelik ilk bilimsel yaklaşımınsa Hipokrat tarafından geliştirildiği söylenebilir. Hipokrat’a kadar antik Yunanlılar epilepsinin “kutsal bir hastalık” olduğunu düşünmekteydiler. Hipokrata göre ’’Mukaddes Hastalık, Düşüren hastalık’’ olarak tanımlanmaktaydı. Ancak epilepsi nöbetlerinin baş şüphelisi olarak günümüzde bile gizemini koruyan “beyni” işaret ediyordu. Epilepsi, Hipokrat’ın da işaret ettiği üzere beyin merkezli bir rahatsızlıktı. Genel olarak bir grup beyin hücresinin normalden farklı elektrik boşalmaları (deşarjları) yapması, epilepsiye sahip kişilerin nöbet adı verilen bilinçdışıdurumlara girmesine yol açıyor ve nöbetler kişinin hayatını olumsuz etkiliyor.

İşte 1953 yılının Mart ayında, beyin cerrahı Dr. William Beecher Scoville’in odasında muayene olmayı bekleyen H.M.’nin krizleri de artık hayatını idame ettiremeyeceği düzeye gelmişti. H.M. muayene olmaya geldiğinde 27 yaşında,

bir daktilo firmasında çalışan genç bir insandı. Dışarıdan bakıldığında hiçbir farklılık görülmemesine rağmen, H.M.’in beyninde bir ya da birden fazla bölge çalışması gerektiği gibi çalışmıyordu. Tüm bunların yanı sıra epilepsi nöbetlerini engellemek ya da bir nebze olsun azaltmak için kullandığı ilaçlar, H.M.’in hayatını epilepsi krizlerinden daha ağır şekilde etkilemeye başlamıştı. H.M. günde, 5 kez Dilantin, 3 kez Mesantoin, 2 kez Fenobarbital ve 3 kez Tridione adlı ilaçları alıyordu ve bu ilaçlar H.M.’in zihnini bulandırmaktan öte krizleri önleyebilmiş de değildi.

Dr. Scoville, ABD’de döneminin en tanınmış beyin cerrahları arasındaydı. Tanınmışlığını psikiyatrik bozukluğu olan hastalara uyguladığı cerrahi bir müdahale olan lobotomi operasyonlarına borçluydu. Lobotomi fikri ilk olarak 1880 yılında İsviçreli bir doktor olan Gottlieb Burkhardt tarafından ortaya konulmuştu. Burkhardt işitsel halüsinasyonları olan şizofreni hastalarının beyinlerindeki bazı bölgeleri operasyon ile almış; sonrasındahastalardan birinin ölmesi, diğerinin de intihara teşebbüs etmesi nedeniyle fikrini rafa kaldırmak zorunda kalmıştı. Burkhardt’ın yapmış olduğu operasyonlar hastalarda umulan etkiyi de yaratmamıştı.

1935 yılında Portekizli nörolog António Egas Moniz daha sistemli bir metot geliştirmiş ve aralarında depresyon, şizofreni ve mani hastalarının da olduğu kişilere lökotomi adını verdiği teknikle müdahale etmişti. Lökotomi (ya da sonradan popüler olan şekliyle lobotomi) temel olarak beyindeki bölgelerin bazılarının alınmasını, bölgeler arasındaki sinir iletiminin kesilmesini hattakimi zaman çeşitli lezyonların (doku hasarının) kasten oluşturulmasını içeriyordu. Möniz bu keşfi sayesinde 1949 yılında Nobel Tıp/ Fizyoloji ödülünü Walter Rudolf Hess ile paylaştı. Ancak, bir mucize gibi tıpdünyasının önüne sunulan bu yöntem, gerçekte oldukça ciddi yan etkileri olan ve kalıcı hasar verme kapasitesine sahip körleme yapılan bir operasyondan fazlası değildi. Çünkü lobotominin icat edildiği ve sonrasında yükselişe geçtiği yıllarda beynin işlevsel anatomisi hakkında bilinenler oldukça sınırlıydı.

H.M. epilepsi nöbetlerine çözüm bulmak için ABD’nin en çok lobotomiyapan ikinci cerrahı olan Dr. Scoville’e başvurmuştu fakat bir sorun bulunmaktaydı. Dr. Scoville lobotomi operasyonlarının tamamını psikiyatrik bozukluğu olan kişiler üzerinde gerçekleştirmekteydi. Daha önce psikiyatrik rahatsızlığı olmayan hiçbir hastaya lobotomi uygulamamıştı. Dahası, 1950’li yılların teknik imkânları ile epilepsinin kaynaklandığı “sorunlu” beyin bölgesini bulmak oldukça zordu. Bunun için hastanın kafatasının açılması veepilepsiye yol açabileceği düşünülen tümör, lezyon ya da anatomik bir anomalinin bulunması gerekiyordu. Çoğu durumda epilepsi herhangi bir hasarın veya anomalinin görülmediği beyin bölgelerinde bile gözlenebiliyordu. Manyetik Rezonans görüntüleme (MRI), Bilgisayarlı Tomografi (CT) gibi icatlar ucuz bilim kurgu romanlarının hayalleri gibi duruyordu. Tüm bunlara rağmen Dr. Scoville, H.M. ve ailesine lobotominin nöbetlerin giderilmesi için bir çözüm sunabileceğini iletti ve kararı onlara bıraktı. H.M. ve ailesi mevcut şartlar içerisinde Dr. Scoville’e güvenerek lobotominin yapılması yönünde karar aldılar ve 25 Ağustos 1953 tarihinde operasyonun yapılması için anlaştılar. Fakat Dr. Scoville, H.M.’in epilepsi krizlerinin beynin hangi bölgesindeki garipliklerden kaynaklandığını bilmiyordu. H.M.’nin kriz anında kayıt altına alınan EEG’leri bile doğal olarak beyindeki sorunlu bölgeyi işaret edebilmekten oldukça uzaktı. Dr.Scoville tam anlamıyla deneysel ve içgüdüsel bir operasyona girişmişti.

Dr. Scoville, H.M.’nin epileptik krizlerinin arkasında medial temporal

lob bölgesinin olduğunu düşünüyordu. Ancak bu düşüncesini temellendirecekherhangi bir bulgusu yoktu. Sinirbilim adına önemli adımların rastgele atıldığı dönemlerde kimse medial temporal lob hakkında anatomik çizimlerve birkaç bilgi haricinde bir şey bilmiyordu. Medial temporal lob, kafatasımızın yan bölgelerinde yer alan temporal lobların orta kısımlarında yer alan bir yapıydı. Temelde amigdala, hipokampüs, uncus, dentat girus ve parahipokampal girus adlı yapıları bünyesinde barındırıyordu. 1950’liyıllarda çoğu kimse fikir sahibi değildi. Örneğin hipokampüs, denizatına benzeyen şekliyle, limbik sistemin bir parçası olmak dışında ne iş yaptığına dair fikir yürütülemeyen bir yapıydı. Amigdala ise bademe benziyordu, fakat işlevsel olarak büyük ölçüde gizemli bir yapıydı.

Operasyondan bir hafta önce H.M. rutin kontrollerden geçti: Kan testleri,EEG kaydı gibi işlemleri psikolojik değerlendirme takip etti. “Wechsler zekâ testi” sonuçlarına göre H.M.’nin IQ’su 104 idi. Bu normal kabul edilen değer olan 100’den biraz yukarıdaydı. Sonuç olarak H.M.’in lobotomi olmasına engel olacak herhangi bir bulguya rastlanmamıştı. 25 Ağustos 1953 sabahı H.M. operasyon masasına bilinci açık şekilde uzandı. Dr. Scoville H.M.’nin medial temporal loblarının her ikisini de (her bir beyin yarı küresinde birer adetolmak üzere) tam anlamıyla temizledi. H.M.’nin kafatası açıldığı şekilde kapatıldı. Dr. Scoville ve operasyon ekibi, H.M.’nin hayatının ve bilim tarihinin akışını değiştirecek operasyonu bitirmişlerdi.

H.M.’in operasyonundan takriben 6 hafta sonra Dr. ScovilleJournal ofNeurosurgery dergisine, yapılan müdahalenin anlatıldığı bir makale gönderdi.Makalenin içeriğinde H.M.’nin fizyolojisinde ve davranışlarında herhangi bir anomali gözlenmediği rapor ediliyordu. Limbik lob (medial temporal lob) operasyonu istenildiği gibi başarılı geçmişti. Ancak bir istisna olduğu not düşülmüştü:

Hasta (H.M.) yakınlarının isimlerini hatırlamakta güçlük çekiyor,yaşadığı evin odalarının nerede olduğunu hatırlamıyor, hatta tuvalet ya da pisuarın nerede olduğunu unutuyordu.

H.M.’nin hafızası ile ilgili yaşadığı sorunlar operasyonun üzerinden 2 yıl geçmesine rağmen tam olarak temellendirilememişti. Hafıza ve beyinde hafızayla ilişkili bölgelerin nerede olduğunu çalışan çok az sayıda insan vardı. McGill Üniversitesi’nden Psikolog Brenda Milner bunlardan biriydi. Brenda Milner, lobotomi operasyonları öncesinde ve sonrasında hastaların psikolojik olarak değerlendirilmelerinden sorumluydu. Böylelikle hastaların ne düzeyde gelişme sağladıkları ya da herhangi bir yan etkiye maruz kalıp kalmadıkları incelenebiliyordu.

1950’li yılların başında Milner ilginç vakalar ile karşılaşmıştı. Bazı hastalar çeşitli psikiyatrik bozukluklardan mustariptiler ve kendilerine bu sebeple lobotomi uygulanmıştı. Operasyonlarda bu hastaların hipokampüslerinden yalnızca biri alınmış diğeri ise bırakılmıştı. Ameliyat sonrasında hastalardaçok yoğun şekilde hafıza problemleri gözleniyordu. Aylardır klinikte tedavi görmekte olan hastalar hipokampüslerinin alındığı operasyon sonrasında nerede olduklarını ve neden orada olduklarını hatırlamıyorlardı.

Brenda Milner ve operasyonları yöneten cerrah Dr. Wilder Penfield, hafıza problemi ile hipokampüsler arasında bir ilişki olduğunu düşünüyor ancak bir kanıt öne süremiyorlardı. Zira hipokampüslerinden yalnızca biri alınan hastaların yalnızca bazılarında hafıza sorunları gözlenmişti. Bu durumhipokampüs ve hafıza ilişkisini gösterebilmek için yeterli değildi. Dahası ellerindeki vakaların neredeyse hepsi psikotik olarak niteledikleri, psikiyatrik bozuklukları olan hastalara aitti. İhtiyaçları olan şey, herhangi bir psikiyatrik sebep olmadan her iki hipokampüsü de “temizlenmiş” olan bir hasta bulmak ve hafıza sorunu yaşayıp yaşamadığını tespit edebilmekti.

Bunun için bilinen tek aday H.M. idi.

Brenda Milner H.M. ile çalışabilmek için gerekli izinleri aldıktan sonra, kendi hastalarına rutin olarak uyguladığı testleri tekrarladı. H.M.’in IQ skoru operasyon öncesine göre artış göstererek 117’ye yükselmişti, temelolarak diğer mental becerilerinde de sıkıntı görülmüyordu. Hafıza ile ilgili testlere geçildiğinde gerçek ortaya çıkacaktı. Milner’ın uyguladığı hafıza testinde H.M. 70 almıştı, oysa normal kabul edilen seviye 100 idi. H.M.’in ciddi bir hafıza problemi mevcuttu. Operasyon sonrasında hafıza sorunu inanılmaz ölçüde artmıştı. Öyle ki Milner, H.M. ile çalıştığı zamanlar içerisinde, defalarca kendini tanıtıyor, ne için orada olduğunu ve neler yapacaklarını tekrar tekrar söylemek zorunda kalıyordu. Çünkü H.M. adeta şimdiki zamanda yaşıyor, geçmişe ait birkaç şey hatırlayabiliyor, yeni bir hafıza oluşturamıyordu. Hafızası ameliyat olduğu tarihten ileriye yönelikyeni bir anı oluşturamıyordu. H.M. kalıcı olarak şimdiki zamana hapsolmuş gibiydi.

Böylelikle H.M.’in ölümüne kadar -hatta ölümünden sonra bile- deneylerle dolu yaşamı başlamış oluyordu. 1957 senesinde Brenda Milner ve Dr. Scoville hipokampüs ve hafıza kaybı ile ilgili ilk yayınlarını çıkarmışlardı bile. Buna göre H.M.’ye uygulanan operasyon, yani hipokampüslerin ikisinin de alınması, H.M.’de operasyon sonrasında görülen hafıza kaybının temel sebebiydi. Hipokampüs hafızamızın organize edildiği yer olarak ilan ediliyordu. Önümüzdeki beş yılda Molaison’u inceleyen sinirbilimciler, hipokampus ve bitişik bölgelerin geçici algılarımızı ve farkındalığımızı bir ömür boyu sürebilecek anılara dönüştürdüğünü öğrendi.

H.M. sayesinde öğrenilenler bununla da sınırlı değildi. H.M.’ye hangi tarihte doğduğu sorulduğunda 26 Şubat 1926 tarihinde doğduğunu söyleyebiliyor, kendisinden çocukluk hayatıyla ilgili bir anısını anlatmasını istediklerinde ise yanıt veremiyordu. Bu duruma eşlik eden iki istisna vardı. Birincisi; gençken lise mezuniyet hediyesi olarak bir uçak yolculuğu hediye edilmişti. İkincisi ise; babasından bir sigara çaldığı ve onu sigara içtiği bir durumdu ve ailesiyle başını belaya sokmuştu. Bu hikâyelerin her ikisi de Henry, konuştuğu her şeyden farklı olarak oldukça saplantılı duygusal detaylarla anlatışıydı.

Yeni taşındıkları evi ve babasının ölümü de dâhil olmak üzere son aile olaylarından hiçbir şey bilmiyordu. Uzun zaman önce tanıdığı insanları hatırlayabilmesine rağmen, karşılaştığı yeni insanlar hakkında hiçbir zaman bilgi depolayamadı ve sonsuza dek tamamen yabancı kaldılar.

Pek çok bakımdan HM, ne yapabileceğini hatırlatması gerekmesine rağmen algısal ve motor becerilerini öğrenip hatırlayabildiği için bilişsel olarak ‘normal’ görünüyordu.

Dahası H.M. ilginç bir şekilde yeni bir hafıza geliştirememesine rağmen, yeni becerileri öğrenebiliyordu. Örneğin H.M.’den iç içe geçmiş iki yıldızarasındaki boşluğu kalemle takip etmesi istendiğinde ilk başlarda bocalıyor ama her denemesinde çizimlerinde ustalaşıyordu. Bunlar, en azından iki farklı hafıza sistemine sahip olduğumuzu kanıtlıyordu. Hipokampüsünhafızayla ilişkili özelliklerden sorumlu olduğunun bulunması ve en azından iki farklı hafıza çeşidine sahip olduğumuzun gösterilmesi inanılmaz bir kırılma noktası oluşturmuştu. Hem yeni bilgiler sinirbilim alanında heyecan yaratıyor hem de yeni bir bilim dalı doğuyordu:

Bunlardan biri de Nöropsikoloji.

H.M. ile ilgili çalışmalar ilerleyip çoğaldıkça, hem kendisi hem de insan beyni ile ilgili birçok yeni şey öğreniliyordu. Örneğin H.M. düşünülenin aksine 1953 yılının Ağustos ayı öncesine takılı kalmış bir vaziyette değildi. Anılarından bazılarını geri çağırabiliyor, ancak bunlar 16 yaşından sonrası ile ilgili anılar olmuyordu. Kısacası H.M. sadece 16 yaşına kadar olan hatıralarından bahsedebiliyordu.Hayatının sonraki 55 yılını, ölümüne kadar kalıcı bir anda yaşadı.

İştahı inanılmaz ölçüde artmıştı, bakımından sorumlu olan kişiler yiyecekvermeyi kesmedikleri müddetçe durmadan yiyebiliyordu. Doyduğunu hissetmiyor, yemek yediği zamanları hatırlamıyordu. Acı eşiği çok fazla yükselmişti. 1962 yılında yürütülen klasik şartlanma deneyine, deney esnasında verilen elektrik şoklarına “normal” insanların acı eşiğinin çok üstüne kadar dayanabildiği için mecburen son verilmişti. Zaman algısı tamamen bozulmuştu. Herhangi 20 saniyeyi normal bireyler gibialgılayabiliyor, sonrasında ise 5 dakika ona 40 saniye gibi, 1 gün 15 dakika gibi geliyordu (4). Anlaşılan sadece hipokampüs değil, operasyon ile H.M.’den alınan bölgenin tamamı başka bazı görevlerden sorumluydu.

Zaman ilerledikçe H.M. sinirbilim tarihinin en bilinen vakalarından biri haline gelmişti. İşlevsel beyin anatomisi, hafıza-beyin ilişkisi gibi konularkendisinden bahsedilmeden anlatılamıyordu. Lakin zaman, H.M. için akmıyordu. Bir nehrin kaynak noktası gibi sabit halde kalmıştı. Zaman etrafından akıp geçiyor, H.M.’nin hafızasına dokunmadan uzaklaşıyordu. 1966 yılında H.M.’nin 40. yaş gününde kendi fotoğrafı gösterildiğinde kendisini tanıyamadı. H.M. hala 27 yaşında olduğunu düşünerek yaşamına devam ediyordu.

Brenda Milner 1968 yılında H.M. ile ilgili son makalesini yayınladıktan sonrahaklı bir üne kavuştu ve kurucusu sayılabileceği nöropsikoloji alanında başka çalışmalar yaparak yoluna devam etti. H.M. ise 1970’li yılların ortasından itibaren MIT bünyesinde yer alan Beyin ve Bilişsel Araştırmalar Merkezi’nde deneylere katılmaya devam etti. Merkez daha önceleri H.M. ile kariyerinin başında tanışma imkânı bulan Suzanne Corkin tarafından yönetilmekteydi. Corkin 1974 yılından ölümüne kadar H.M. ile birlikte çalıştı. H.M., MIT ve Corkin için hayati bir öneme sahip olmuştu. Beyin ve Bilişsel Araştırmalar Merkezinin yayınlarının %22’sinden fazlası H.M. vakasıyla ilgiliydi.

Bunların yanı sıra Corkin, H.M. ile ilgili kimlerin, hangi konularda araştırma yapabileceğini de belirleyen bir pozisyon almıştı. MIT’dekilaboratuvarlarda H.M.’in fotoğrafının, videosunun çekilmesi Corkin tarafından yasaklanmıştı. H.M. ile araştırma yapmak isteyen kişiler çok sıkı şartları bulunan bir antlaşmayı da imzalamak zorundaydılar. Corkin H.M.’nin bilim için ne kadar değerli olduğunu biliyor ve kendi deyimiyle H.M.’nin de güvenliği için işleri sıkı tutuyordu. H.M. ömrünün geri kalanını Corkin’in gözetiminde MIT’nin deneği olarak geçirdi.

“Henry Gustav Molaison” (H.M.), 2 Aralık 2008 tarihinde solunumyetmezliği nedeniyle hayata gözlerini yumdu. Ölümü sonrasında beyni bedeninden ayrıldı. 3 boyutlu modellemesinin yapılması için beyni her biri 7 mikron kalınlığındaki 2401 parçaya bölündü. Henry Molaison, 82 yıllıkhayatı sona erdiğinde geride büyük bir bilimsel miras ve bilim tarihini etkileyebilecek ölçüde ilginç bir beyin bırakmıştı.

Henry’nin bırakmış olduğu bu miras, ölümünden sonra bile tartışmaları devam ettirebilecek kadar büyüktü. Henry’nin ölümünden sonra yapılan otopsi ve beynin 3 boyutlu olarak canlandırılması çalışmaları esnasında çok ilginç bilgilere erişildi. 2014 yılında Nature Communications dergisinde yayınlanan makaleye göre Henry’nin daha önceden bilinmeyen bir beyin lezyonu daha tespit edilmişti. Bu lezyon sol frontal lobda, lateral orbital girus adı verilen bölgede yer almaktaydı ve cerrahi bir ekipman ile (muhtemelen frontal lobu kaldırmak için kullanılan spatula ile) yapıldığı düşünülüyordu. Aslına bakılırsa bu çok önemli bir gelişmeydi. Çünkü Henry’nin ölümüne kadar yürütülen çalışmaların hepsi, sadece medial temporal lobun alınmasından doğan etkilerin olduğu varsayımı üzerine yürütülmüştü.Ayrıca aynı çalışma, bilinenin aksine Henry’nin hipokampüsünün tamamının alınmadığını, bir kısmının bırakıldığını ortaya koyuyordu.

2016 yılında “Patient H.M.” adıyla çıkan yeni bir kitap, Henry’nin ölümü ile ilgili tartışmaları daha da alevlendirdi. Yazara göre Corkin, Henry ile ilgili datanın büyük bir kısmını yayınlamadan yok etmişti. Dahası Henry’nin ölümünden sonra fark edilen lezyonunun Corkin tarafından önceden bilindiği, ancak bilim camiasından saklandığı öne sürülüyordu. Hatta2014 yılında Nature Communications’da yayınlanmış olan makalede lezyondan bahsedilmemesi için başyazara baskıda bulunduğu bile iddia ediliyordu. Bahsedilen makalenin yazarlarından biri de Corkin’di!

Kitabın yazarı Luke Dittrich saklanan verilerin çok geniş bir bilgi içerdiğini şu örnekle açıklıyordu: 1953 yılında Henry’nin operasyonu öncesi yapılan değerlendirmesine yönelik bilgilerin bile yalnızca bir kısmı açıklanmıştı, bazı bilgiler açıklanmadan atlanmıştı. Öyle ki, operasyon öncesi değerlendirmeyi yapan kişi Henry’nin kendisine söylenen sayıları aklında tutmakta zorlandığını not düşmüştü. Kısacası Henry’nin hafıza ile ilgili sorunları, operasyon öncesinde bile başlamış olabilirdi. Belki de iddialar içerisinde etik olarak en endişe verici olanı, Henry’nin MIT bünyesinde katıldığı deneyler için kiminonay verdiğiyle ilgiliydi. Buna göre Henry, annesinin ölümünden sonraki dönemde (1981-1992) deneylere katılma formlarını kendisi imzalamıştı. Yani anterograd amnezisi (yeni olayları hafızaya dahil edememe kaynaklı hafıza problemi) olan; amigdala, hipokampus ve diğer medial temporal lob parçaları olmayan bir hastanın deneylere katılmak için onay formu imzalamasına izin verilmişti!

Bu iddiaların tümüne MIT yanıt vermek zorunda kaldı, çünkü kitabın yayınlandığı sene içerisinde Corkin vefat etmişti. Peşi sıra iddiaların yazarı kişisel bloğundan karşılık verdi. Belki de Corkin’in vefat etmiş olması, Henry’nin ölümü sonrasında yaşanan iddia düellosunun erkenden kapanmasını sağladı.

Henry Gustav Molaison ya da kısaca H.M., etkileri günümüzde bile devameden büyük bir fırtınanın tek öznesi olarak yaşamaya devam ediyor.

ASLI PARLAK

KAYNAKÇA:

http:///noroblog.net/2019/06/19/sinirbilim-tarihini-degistiren-hasta-h-m

https://www.theguardian.com/science/2013/may/05/henry-molaison-amnesiac-corkin-book-feature

https://www.simplypsychology.org/anterograde-amnesia.html

YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.