İlk Kuramcılardan Max Weber

19.09.2018
İlk Kuramcılardan Max Weber

 

İLK KURAMCILARDAN MAX WEBER

1864 yılında doğan Weber, birçok konuda eserler bırakmıştır. Akademik hayatını sadece sosyoloji ile anmak haksızlık olacaktır. Yazıları ekonomi, hukuk, felsefe, tarih konularını içerir. Weber’in çalışmaları ile ortaya koyduğu temel nitelikler, bugünün sosyologları için temel sosyolojik tartışmaları belirlemiştir.

Weber’in inancı Durkheim ile Marx’a göre farklıydı. Durkheim ile Marx, yapıların bireylerden bağımsız ve dışsal olduğu inancındaydılar. Weber ise toplumdaki bu yapıların, eylemlerin karmaşık etkileşimi tarafından oluşturulmakta olduğuna inanıyordu. Marx ve Durkheim’den farklı olarak Weber, sosyolojik analizin merkezine toplumsal eylemi koyan yorumlayıcı bir sosyolojik yaklaşımı benimsemiştir. Weber, özellikle toplumu nesneymiş gibi ele alan ve onu gözlem, deney ve benzeri tekniklerle incelemeye çalışan pozitivizme eleştirel yaklaşan Alman düşünce geleneği içinde yetişmiştir.  Weber de diğer düşünürler gibi toplumsal değişmeyi anlamaya çalışmıştır. Toplumsal değişmeler üzerinde ekonomik etkenlerin daha önemli olduğunu savunur.

Max Weber’e göre sosyoloji, toplumsal davranışın bilimidir; toplumsal davranışı yorumlayarak anlamak ve oluşumunu toplumsal olarak açıklamak ister. Burada üç önemli terim vardır: Anlamak, yani anlamları kavramak, yorumlamak, yani öznel anlamları kavramlar halinde düzenlemek, açıklamak, yani davranışların düzenlediğini ortaya koymak. (Aron, 2017, ss.388) Weber sosyolojiyi “toplumsal davranışın nedenlerini seyrinin ve etkilerinin bir açıklamasını elde etmek için yorumlayıcı anlamayı amaçlayan bir bilim” olarak tanımlar. (Coser, 2015, ss.204)  

Weber, sosyolojiye katkısı olan anahtar bir kavram geliştirdi, ideal tip. Bu kavramı ahlaki değerler olarak anlamak yanlış olacaktır. Weber’e göre ideal tip, istatiksel ortalamalara karşılık gelme anlamını içerir. Yani ideal tip, sabit bir referans noktası olarak alınabilir. Aynı zamanda soyutlamadır.

Weber’in en önemli eserlerinden biri olan Ekonomi ve Toplum’u göz ardı etmemek gerekir. Çünkü bir ekonomi sosyolojisi, bir hukuk sosyolojisi, bir siyaset sosyolojisi alanlarının ele alındığı genel bir sosyoloji çalışmasıdır. Bu genel sosyoloji incelemesi başka uygarlıklarla karşılaştırma yaparak Batı uygarlığının özgünlüğünü ortaya koymayı amaçlayan bir eserdir.

Weber’in en ünlü çalışmalarından birisi olan Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu adlı eserinde kapitalizm gibi bir ekonomik düzenleme biçiminin oluşumunda düşünsel ve dinsel nitelikte faktörlerin nasıl önemli bir rol oynadığını göstermeye çalışır. Bu bakış açısı da dinin toplumsal değişmeyi engelleyici bir role sahip olduğu düşünüldüğünde Weber’in endüstriyel kapitalizmin gelişiminde dinin önemine vurgu yapması ciddi eleştirilere maruz kalmıştır. (Slattery, 2010, ss.300)

Weber tabakalaşma teorisinde, Marx gibi sınıf kavramından söz etse de bu kavramı Marx’tan önemli ölçüde farklı bir çerçevede tanımlar. Weber’in teorisinde sınıf konumları mülkiyetin yanı sıra mülkiyet dışında kalan beceri, eğitim, bilgi ve benzeri bireylerin piyasaya sunduğu çeşitli nitelikteki ekonomik faktörlere göre belirlenmektedir. Weber’in sınıf kavramı ortak sınıfsal koşulları paylaşan herhangi bir insan topluluğunu içermektedir. Weber’e göre ekonomik kaynaklar üzerinde mülkiyet hakkına sahip olup olmaması temel ayrım noktasıdır. 

Statü; birey ve gruplara başkalarınca yüklenen toplumsal saygınlık veya itibarı ifade etmektedir. “Sınıf” temelli tabakalaşma üretim ve mülkiyet ilişkilerine dayanırken, “statü” temelli tabakalaşma ise yaşam tarzlarını temsil eden tüketim biçimlerine göre şekillenmektedir.

Weber statü ve partilerin bireylerin ve grupların ekonomik koşullarını ciddi düzeyde etkilediğini belirtmektedir. Bu siyasal güç kişilerin yaşam şanslarını ve toplumda var olan fırsatlara ulaşmalarını önemli ölçüde etkileyebilmektedir.

 

Rabia Durak

 

KAYNAKÇA

ARON, R. (2017). Sosyoloji Düşüncenin Evreleri, İstanbul: Kırmızı Yayınları

COSER, L. A. (2015). Sosyolojik Düşüncenin Ustaları, Ankara: De Ki Basım Yayım

GİDDENS, A. (2005). Sosyoloji, Ankara: Aytaç Yayınevi

SLATTERY, M. (2010). Sosyolojide Temel Fikirler, Bursa: Sentez Yayınları

ETİKETLER:
YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.