Tarihe adını altın harfler ile kazımış adam ”Büyük İskender”

26.12.2017
Tarihe adını altın harfler ile kazımış adam ”Büyük İskender”

Büyük İskender

image

Tarihin gördüğü en büyük komutanlardan biri olan Büyük İskender Makedonya’da Mö 356 yılında doğmuştur. Makedonya Krallığı’nın veliahtı olarak babası Filip’in yerine 336 yılında tahta oturmuştur. Makedonya Krallığı Mö 800 yıllarında kurulmuş olan bir krallıktı. İlk zamanlar kurulduğu yer bu günkü Makedonya bölgesinin daha doğusunda bulunmaktaydı. Yunanistan bölgesinde Atina ve Sparta ile birlikte etkin bir güç olarak yer almaktaydı. Atina’nın Sparta ve Makedonya’ya açtığı Peloponez savaşlarından (MÖ 431-404) sonra daha da güçlenmiştir. Burada Makedonyalıların Yunan kökenli olup, olmadığı konusuna da değinmek gerekmektedir. Gerçek Yunanlılar Atina ve Sparta çevresinde yaşamaktadır. Günümüz Yunanlılarının iddia ettiği gibi Makedonyalılar Yunan kökenli değildir. Ayrı bir ırka sahiptir. Ama o dönemdeki Yunan kültürünün etkinliği ile Yunanlılardan etkilenmişler, devlet ve ordu yönetiminde Yunan sistemini takip etmişlerdir.

image

Dönemin en büyük devleti ise İran’dan Batı Anadolu’ya kadar uzanan Pers İmparatorluğu’ydu. Diğer adı Ahameniş İmparatorluğu olan bu devlet MÖ 550 yılında kurulmuş, zengin şehirleri ve tüm Anadolu’yu ele geçirip, imparatorluk haline dönüşmüştür. Batı Anadolu’daki Atina’ya bağlı Yunan devletlerini tehdit etmeye başlamıştı. Pers İmparatoru Avrupa kıtasına geçip, Yunanlılar ve Makedonları da boyunduruğu altına almak istiyordu. Bu yüzden bir çok kez Yunan devletlerine saldırıyordu. Termopylae Muharebesi’nde 300 Spartalının yapmış olduğu savunma savaşı hala bilinmektedir. Bunun gibi bir çok kez Persler saldırmıştır. Bu saldırıların temelinde Yunan devletleri ve Makedonların Batı Anadolu’daki Perslere bağlı devletleri kışkırtarak isyanlarına sebep olmaları bulunmaktadır.

Makedonya Krallığı özellikle Büyük İskender’in babası olan Filip’in döneminde gelişmesinin zirvesine ulaşmıştı. MÖ 336 yılında suikaste uğrayana kadar çoğu düşmanını yenmiş, devletini İstanbul’a kadar genişletmiş ve Pers İmparatorluğu ile komşu olmuştu. Dördüncü karısı ile evlenmek için yapılan törende halka kendisini göstermek için tiyatroya girişinde şahsi korumalarından biri tarafından bıçaklanarak öldürülmüş ve hemen devletin ileri gelenleri tarafından oğlu İskender kral ilan edilmiştir.

image

İskender kral olduğu zaman henüz 20 yaşındaydı. Ama devrin ileri gelen hocaları tarafından eğitim aldığı ve babasının komutanlarının sadakati sayesinde kısa sürede duruma egemen oldu. İskender’in en ünlü hocası Platon’un öğrencisi olan Aristo’dur. Aristo’dan felsefe, tıp ve diğer bilimler hakkımda eğitim aldı. İskender küçüklüğünden beri Asya’yı ele geçirmek ve Hindistan’a erişmek istiyordu. Bunun için öncelikle Makedonya çevresinde sükuneti sağlaması gerekiyordu. Önce kuzeye çıkarak Trakya’da Triballileri sonra da Tuna’nın ötesindeki Getaları yendi. Bu sırada Atina’da çıkan bir ayaklanmayı bastırmak için güneye yöneldi. İliryalıları yendi ve Sparta dışındaki tüm Yunanistan’ı ele geçirdi.

Yunanistan bölgesindeki huzuru sağladıktan sonra Asya seferine hazırlanabilirdi. 30 bin piyade ve 5 bin süvari ile birlikte bu günkü Çanakkale’den Anadolu’ya geçti. Aristo’nun anlattığı Truva hikayelerinden hayran olduğu Aşil’in mezarını ziyaret etti. Daha sonra Granikos (günümüzdeki Biga Çayı) savaşında ilk kez Perslileri mağlup etti. Böylece Batı Anadolu’nun kapıları önünde açılmış oldu. Sard, Efes, Milet, Halikarnas’ı kendisine bağladıktan sonra Kapadokya bölgesine ilerledi. Oradan Kilikya (Adana) üzerine yürüdü ve Perslilerle ikinci karşılaşmasını yaptı. İsos Savaşında Pers İmparatoru III. Darius’u kesin olarak yendi. Dairus ordusunu geride bırakarak kaçabildi.  İskender buradan güneye inerek Suriye ve Fenike’yi ele geçirdi. Bu sırada Darius sürekli barış teklifi yapıyor ama İskender bu teklifleri kabul etmiyordu.

image

İskender Perslilerle uğraşmayı bir süreliğine bırakarak Mısır’a indi ve tüm Mısır’a egemen oldu. Mısırlılar tarafından kurtarıcı hatta yarı tanrı olarak görülüyordu. Yerel Mısır yöneticilerini görevlerine atadı ve orduyu Makedonyalıların kontrolüne bıraktı. İskenderiye şehrinin kurulmasını emretti. Kışı geçirmek üzere bu gün Lübnan’da olan Tyrus (Sur) şehrine geldi. İskender’in bir diğer özelliği de ele geçirdiği bölgelerdeki yerel yöneticilerin görevlerinde kalmasını ve mevcut yönetimin devam etmesini sağlamasıydı. Kendi nüfusunun azlığından dolayı bu yerlere tamamen hakim olamayacağını bildiği için bu yolu tercih ediyordu. Batı ve Doğu medeniyetlerini bu şekilde birleştirerek Helenistik dönemi başlatmıştır.

image

İskender, Mısır’ı aldıktan sonra Mezopotamya’ya yöneldi. III. Darius ile bu gün Irak’ta bulunan Erbil şehrinde karşı karşıya geldi. Gaugamela savaşında 40 bin piyade 7 bin süvari ile Darius’un 250 bin piyade, 3500 süvari ve 15 savaş fili olan ordusuyla karşı karşıya geldi. Üstün savaş taktikleriyle Darius’un 140 bin adamını öldürürken sadece 4 bin kayıp vererek savaşı kazandı. Darius ile yaptığı bu son savaştan sonra Pers başkenti Babil’i aldı. Daha sonra Hazar kıyılarını ve Afganistan’ı aldı. İskitlerle giriştiği mücadeleden sonra yönünü Hindistan’ çevirdi.

Kaynaklara göre değişiklik gösterse de 35 bin ile 120 bin arasındaki ordusuyla Hindistan’a girdi. bu günkü Pakistan’da bulunan İndüs ırmağına kadar olan yerleri hakimiyeti altına aldı. Ordusundaki huzursuzluklardan dolayı Hindistan içlerine gitmekten vaz geçerek güneye yönelerek Hint okyanusu kıyısına kadar ilerledi. Hindistan seferi için hazırlıklara başladı.

Bu sırada Makedonyalılar ve Persleri bir araya getirmek için çalışmalara girişmesi (Persleri orduya alması, yönetim kademesine getirmesi) Makedonyalılar arasında huzursuzluklara neden olmaya başladı. Perslilerden kraliyet muhafız birliği oluşturdu. Tüm ordunun katıldığı bir ayaklanmadan (Sadece Perslilerden oluşturduğu kraliyet muhafızları katılmamıştır) sonra bazı eski Makedonları da Makdonya’ya geri gönderdi ve Pers ağırlıklı bir ordu kurdu. Daha sonra Babil’e geri döndü. Bir eğlence sırasında hastalandı ve 10 gün sonra 32 yaşındayken öldü.

image

Büyük İskender öldükten sonra devleti parçalanmaya başladı. İskender’in komutanları farklı bir bölgede egemenliğini ilan etti. Buna göre imparatorluk 5 parçaya ayrılmıştır;

– Lysimachus Krallığı

– Cassander Krallığı

– Antigonus Krallığı

– Ptolemy Krallığı

– Selecus Krallığı

image

Büyük İskender’den sonra Orta Doğu, İran ve Hindistan artık eskisi gibi olmadı. Kültürler karıştı, haklar karıştı, yeni şehirler kuruldu. İskender, Perslerden topladığı altınlarla para bastırdı ve bu da Yunanistan’dan, Mısır’a ve Hindistan’a kadar ticaretin etkinleşmesine neden oldu. İskender’in 60 civarında şehir kurdurduğu ve fethettiği yerlerdeki halkı bu şehirlerde yaşamaya zorladığı söylenmektedir. Bu sayede farklı kültürler birleşti ve Helenistik kültür oluştu. Büyük İskender’in amacı Makedonlar, Yunanlılar ve Perslerin karışımı bir ırk oluşturmaktı. Bunu tam olarak gerçekleştiremese de kültürel açıdan bu milletler birbirlerine yaklaşmış oldu. Ayrıca Fars kökenliler Büyük İskender’den sonra bir daha Anadolu’ya hakim olamadılar ve İran ve çevresine çekilmiş oldular.

Kronoloji

Mö 800 – Makedonya Krallığı’nın kuruluşu
Mö 359 – Filip’in tahta çıkışı
Mö 356 – İskender’in doğumu
Mö 336 – Filip’in öldürülmesi ve İskender’in tahta geçişi
Mö 334 – III. Darius ile Granikos Savaşı
Mö 333 – Batı Anadolu’nun fethi ve III. Darius ile İssos Savaşı
Mö 332 – Mısır’ın fethi
Mö 331 –  III. Darius ile Gaugamela Savaşı
Mö 331 – Babil’in alınması
Mö 329 – Kuzey seferi
Mö 327-326 – Hindistan Seferi
Mö 323 – İskender’in ölümü

Kaynaklar

https://go.hrw.com/hrw.nd/gohrw_rls1/pKeywordResults?keyword=st9%20alexander

https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_the_Great

ETİKETLER: , ,
YAZAR BİLGİSİ
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.