Tyrannosaurus Rex: Tiran Kertenkele ‘Kral’

Tyrannosaurus rex (kısaca T-Rex), oldukça büyük ve ağır kafataslı; uzun kuyruk ve fevkalade kısa kollara sahip iki ayaklı, etçil ve iri dinozordur. Peki bu türü ‘kertenkele kral’ yapan özellikler nelerdi? Gelin T-Rex’i biraz daha yakından tanıyalım!

• Yaşam Yerleri Neresiydi?

T-Rex’in fosilleri Kuzey Amerika’daki sayısız kaya formasyonu arasından çıkarılmaktadır. Bunların arasında diğer birçok dinozor türünün fosilinin de ortaya çıktığı ünlü Hell Creek Formasyonu da vardır. T-Rex fosilleri, en güneyde New Mexico’dan kuzeydeki Kanada’ya kadar olan bölgede bulunabilmektedir.

• Duyma Yeteneği Nasıldı?

T-Rex’in duyma özelliği yeterince iyiydi. Bu korkunç yaratık, kurbanlarının kendisine yaklaştığını işitme organları yoluyla algılayabiliyordu. Bu noktadan sonra ondan kaçmak zorun da ötesiydi.

• Ürkütücü Dişleri Ne Kadar Büyüktü?

T-Rex’in dişleri dünyanın bilinen en büyük dişleri arasında sayılmaktadır. Dişler, kökleriyle birlikte hesaplandığında yaklaşık 30cm büyüklüğündedir. Bu vahşi etçilin dişleri biçim olarak muza benzemektedir. T-Rex’in çenesi ve ağzı, kurbanlarının kemiklerini tek seferde ezmek için yeterince kuvvetlidir ve bir metreye kadar açılabilmektedir.

• Koku Duyuları

T-Rex oldukça büyük burun soğanına ve sinirlere sahiptir, ki bu özelliği de onun tıpkı bir büyük beyaz köpekbalığı gibi kurbanlarını koku yoluyla bulmasını sağlamaktadır.

• T-Rex’in Atıkları

Bir T-Rex’in fosilleşmiş tek seferlik dışkısının hacim olarak iki litre civarında olduğu hesaplanmaktadır. Ayrıca bazı T-Rex’lerin dışkılarında yedikleri kurbanların kemik kalıntılarına da rastlanmaktadır.

• En Fantastik Buluş

‘Sue the T. rex’ isimli fosil, Sue Hendrickson’ın bu büyük T-Rex fosilini keşfetmesinin ardından verilmiştir. Sue isimli fosil, şu ana kadar bulunan en büyük, en kapsamlı ve en iyi korunmuş T-Rex fosil çeşitlerinden biridir. Fosil, açık artırma yoluyla 8.3 milyon dolara satılmıştır, bu da bir fosil için yapılan en yüksek satış olarak tarihe geçmiştir. Fosil şu an Chicago’daki Field Doğa Tarihi Müzesi’nde sergilenmektedir. Araştırmacılara göre Sue 28 yaşına kadar yaşamıştı, ki bu bir T-Rex için ulaşılabilecek azami yaş aralığındadır. Araştırmacılar ayrıca Sue’nin, günümüzde güvercinler arasında yaygın bir ölüm türü olan parazit enfeksiyonundan ölmüş olma ihtimali üzerinde durmaktadır.

T-Rex’in Özellikleri

• Yükseklik: 4 metre
• Uzunluk: 13 metre
• Ağırlık: 7 ton
• Azami Hız: 40km/s
• Görme Yeteneği: T-Rex bir şahin kadar kuvvetli görüş yeteneğine sahipti.
• Ten: Kesin olarak bilinmemekle birlikte T-Rex’in tüylü olma olasılığı bulunmaktadır. Çünkü T-Rex ile bağlantılı olduğu ve bu sebeple T-Rex’in kuzenleri olarak adlandırılan Dilong ve Yutyrannus adlı tyrannosaurus’ların tüylü olduğu bilinmektedir.
• Beyin: Diğer dinozor türleriyle karşılaştırıldığında T-Rex daha büyük bir beyne ve iyi bir algıya sahiptir.
• Avlanma: T-Rex muhtemelen kendi zamanının tüm küçük ve orta boylu dinozor türlerini besin olarak seçmekteydi. Fakat hala T-Rex’in aktif bir avcı mı yoksa leşçi mi olduğu konusunda görüş ayrılığı bulunmaktadır. Doğrusu, her ikisi de olsa gerek!
• Isırma Kuvveti: T-Rex’in ağzı bir buçuk metre uzunluğundadır. Bir ısırığının üç tona eşdeğer kuvvette olması dolayısıyla T-Rex muhtemelen gelmiş geçmiş tüm karasal hayvanlar arasından en güçlü ısırma kuvvetine sahip olanıdır.
• Yuva Kurma: T-Rex’in yumurtalarının diğer theropod (kertenkele kalçalı dinozorlar) grubundaki dinozorlar ile aynı olduğu tahmin edilmektedir. Bunlar 10-15 cm uzunluğunda olan ve milimetrik ölçüde ince tabaka halinde bulunan ufak yumurtalardı.

T-Rex Hakkındaki Gerçekler ve Teoriler

1. T-Rex’in ön ayakları oldukça minik ve tuhaf görünümlüdür. Bu minik ön ayakların tam olarak ne için kullanıldıklarını tahmin etmek güçtür. Fakat av sırasında kurbanları yakalamak adına kullanıldıkları tahmin edilebilir. Ön ayakların ayrıca dinozorların çiftleşme ritüellerinde veya yere düşen dinozorların tekrar doğrulmalarında destek olarak kullanıldığı düşünülebilir.
2. Yeni fosil keşifleri sonucunda T-Rex’in sadece diğer türleri avlayan vahşi bir avcı değil, aynı zamanda kendi türünü de yiyen bir yamyam olduğu ortaya çıktı. Bazı T-Rex’lerin kemiklerinde T-Rex’lerin dişine uyumlu ölçüde olan ısırık izlerine rastlandı. Bu da demek oluyor ki T-Rex’ler sadece diğer türler için değil, aynı zamanda kendi türü için de bir korkulu rüyaydı!
3. Şaşırtıcı bir şekilde T-Rex fosilleri ender görülen bir fosil türü değildir. Dinozor türlerinin yarısından fazlası sadece bir fosil örneği sayesinde bilinmekteyken, yalnızca son yüzyılda yüzlerce T-Rex fosil örneği keşfedilmiştir. T-Rex’lerdeki bu fosil zenginliği, araştırmacıların T-Rex hakkında daha fazla bilgi sahibi olmasına olanak sağlamaktadır.
4. T-Rex’lerin beden ve biyolojik yapıları, yaşları ilerledikçe büyük değişimler göstermektedir. Yavru T-Rex’ler ince bedenli, uzun bacaklı, nispeten hızlı ve uzun kollara sahiptir fakat ağız ve dişleri zayıftır. T-Rex’ler büyüdükçe bodurlaşır ve hareketleri yavaşlar; kolları da gittikçe zayıflar ve küçülür fakat dişleri oldukça büyür ve kuvvetlenir. Genç bir T-Rex’e nazaran olgun T-Rex’ler avlarının izini kolayca süremez, fakat yakaladıkları her canlının kemiklerini kolayca ezip yemeleri onlar için işten bile değildir.
5. Araştırmacıların tahminine göre genç bir T-Rex’in gelişim sürecinde geçirdiği her bir yıllık ağırlık artışı bir filin ağırlığına eşittir.

.

Orijinal Metin: BBC Earth/ Walking with Dinosaurs

Çeviren ve Hazırlayan: Yusufcan Kalkan