Yunan Mitolojisinde Tanrıların Sesi

Geçmiş zamanlarda, insanlara göre yaşanan tüm olaylar gizemlidir. İnsanlar bu gizemli olayları anlamak için gözlem yapmaya başlamışlardır. Gözlemledikçe de gök gürültüsüne, güneşin kavurucu sıcağına, rüzgâra, kısacası hayatlarına müdahale eden her şeye karşı bir şeyler hissetmeye başlamışlardır. Hislerini ifade edebilmek için de onları, yani doğayı, taklit etmeye çalışmışlardır. Dalların kıpırdamasını, hayvan hareketlerini, rüzgârın onları savuruşunu kullanmışlar ve bu hareketler dansı doğurmuştur. Dans hareketleri esnasında kütüklere, dallarla vurmaları ve sesleri tekrar etmeleri ise müziği beraberinde getirmiştir. Dini ayinlerde tanrılarıyla iletişime geçebilmek için müziği araç olarak kullanmaları, mitoloji ve müzik ilişkisinin başlangıç noktasını oluşturmaktadır.

Zaman içerisinde müziğin tanrılarla ilişkisi insanların gözünde bir iletişim aracı olmanın ötesine geçmiştir. Müziğiyle bilinen tanrıların hikâyeleri anlatılmaya başlamış, hatta bazıları müzikle özdeşleştirilmiştir. Tanrılar; kimi zaman müziğin sihrine kapılmış, kimi zaman bir enstrüman yaratmıştır anlatılanlara göre.

Müziğin tanrıları, pek çok mitolojide benzer ve farklı yönleriyle yer alsalar da günümüzde batı müziğinde etkisi olduğu düşünülen Yunan mitolojisi ayrı bir öneme sahiptir. Etimolojik olarak bakıldığında dahi müzik kelimesinin kökeninin Yunan mitolojisine dayandığı görülür. Müzik kelimesi, Yunan mitolojisindeki 9 ilham perisi Mousalar’dan türemiştir. Yunan mitolojisinde çeşitli mitlerde, müziğin tanrılar üzerindeki etkileri yansıtılmaktadır. Farklı mitlerde ve müziğin bambaşka halleri yansıtılır. İşte o mitlerden ve tanrılardan bazıları:

HERMES ve APOLLON

Tanrıların en kurnazı olarak bilinen Hermes, kardeşi güneş tanrısı Apollon’un hayvanlarını çalar ve saklanır. Apollon ise buna fazlasıyla öfkelenir ve Hermes’in saklandığı yeri bulup hızla oraya gider. Hermes’in saklandığı yere yaklaşan Apollon lir sesi duyar ve bir anda tüm öfkesi geçer. Üstelik hayvanları da kendi rızası ile Hermes’e bırakır. Elbette müziğin sakinleştirici yanını, öfkeli Apollon’un duygu değişiminden anlayabiliriz. Fakat burada müziğin başka bir yanı da yansıtılır: Müzik en akıllı insanı bile baştan çıkarabilir.

PAN

Başka bir mitte ise yarı insan yarı hayvan görünümlü Pan’ın müzikle bağı anlatılır. Günümüzde de bilinen Pan, flütü icat eden Pan’dır. Pan yüksek cinsel arzulara sahiptir. Müzikteki yeteneğini ise dişileri baştan çıkarmak için kullanmıştır. Müziğin cinsel anlamdaki etkilerini yansıtır Pan miti.

ORPHEUS

Şüphesiz müzik, insanların hayal dünyasına etki edebileceği gibi onları duygu değişimiyle yönlendirme, ikna etme özelliğine de sahiptir. Öyle ki Orpheus, karısı Euridike için yeraltı dünyasına inmiştir. Ölüler diyarında liri ile tanrıları ve cinleri etkisi altına almış ve yumuşamıştır.

HARMONİA

Güzellik tanrıçası Afrodit ve savaş tanrısı Ares’in kızları Harmonia ise müzikte uyumu ifade eder. Bir tarafı savaş bir tarafı güzelliği temsil eden melez ve zıtlıkların tanrıçasıdır. Müzikte armoninin kökeni ise bu tanrıçadan gelmektedir.

SİRENLER

Sözlüklerde canavar düdüğü anlamına gelen siren sözcüğünün kökeni de Yunan mitolojisine dayanır. Mitlere göre sirenler, denizlerde yaşayan yarı kuş yarı kadın biçimli yaratıklardır. Sesleri oldukça güzel olan Sirenler, çıkardıkları müzikal seslerle gemicileri kendilerine çekerler ve kayalara çarpmalarına sebep olurlar. Müziğin cezbedici yanının mitolojiye işlenmesidir Sirenler ve müziği.

Yunan mitolojisinde müzik hakkında dile getirilenler müziği, sadece güzel sesli insanlara ve enstrümana indirgememiş daha ileri götürmüştür. Mitlerde de anlatıldığı üzere müzik insanın duygu değişiminden davranışlarına kadar büyük bir etki gösterebilme gücüne sahiptir. Anlatılanların üzerinden binlerce yıl geçse dahi aynı etki farklı biçimlerde insan ruhuna işlemeye devam etmektedir.

KAYNAKÇA

İnsanlığın Sembolik Dili
http://radyo.trt.net.tr/Galeri.aspx?Sayfa=1&OID=dc100e07-0678-45fc-a627-ef6348140301&ArsivTip=7&TabloId=8#

Eroglu,Türker ; Türk Dans Antropolojisine Giriş , Yurtrenkleri Yayınları , Ankara 2010

Köktan , S ( 2014) Mitoloji Dans ve Müzik , TÜRÜK Dil, Edebiyat ve Halkbilimleri Araştırmaları Dergisi , Sayı 3. (2014) , Sayfa ( 261- 271)

Dönmez, Kılınçer , S ( 2011) Müziğin Yunan Mitolojisi ve Batı Kültürü İçindeki Algılanışı
İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi , Sayı 1. Yıl ( 2011) Sayfa ( 101-113)