Göz Hareketleri ile Tedavi Yöntemi: EMDR

Bir kitabı okurken koca bir sayfa okuyup da hiçbir kelimesini hatırlamamak hemen herkesin başına gelmiş bir durumdur. Veya kulaklığımızla müzik dinlediğinde anıların seline kapılıp gitmemiş pek kimse yoktur muhtemelen. Nedir tüm bunların sebebi? Odaklanma problemimiz mi vardır? Yoksa anılarımızı mı canlandırır okuduğumuz/dinlediğimiz şeyler?

Bu durumu anlamamızı sağlayan açıklama ilk defa Shapiro tarafından 1987 yılında kullanılmış, başarı oranı yüksek bir terapi teknik ve yaklaşımı olan EMDR’dan gelmektedir. İlk olarak travmatik yaşantılar geçirmiş bireylere yönelik uygulanan bu teknik, hızlı göz hareketleri ile formülize edilir. Göz hareketleri, işitsel veya dokunsal uyarıcılarla gerçekleştirilen teknik ile sağ/sol, yukarı/aşağı şeklinde harekete geçen duyumlar ve dolayısıyla beyin; anıların ve bu bağlamdaki duygu ve düşüncelerin etkisini değiştirebilmektedir. [1]

EMDR nasıl ve kimlere uygulanmaktadır?

Beyin REM uykusu yani hızlı göz hareketleri evresinde gün içinde edinilen bilgileri işlemektedir. EMDR ile de benzer durumun yaratılarak duygu ve düşüncelerin düzeltilmesi sağlanmaktadır. EMDR, gözün sağa ve sola seri biçimde hareket ettirilmesi ile beynin iki yarım küresini peş peşe aktif ettirilmesi ile gerçekleştirilir. [2]

Çalışılması gereken anıların tespit edilip zihinde görsel imgesinin yaratılması ve sürece dair planlamanın yapılması ile başlayan seanslar; uzman kişinin, danışanın duyumlarını görsel, işitsel veya dokunsal olarak harekete geçirmesi ve bu esnada terapi ilişkisini kurması ile devam eder. [3]

Uzman kişi, elini sistematik bir biçimde hareket ettirerek danışanın gözlerinin sağa ve sola kaymasını sağlamaya çalışır. Bunu kulaklık ile sağ ve sol kulağa sırayla ses göndererek de yapabilmektedir. Böylece beynin iki yarım küresi sırayla aktif hale getirilmektedir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu başta olmak üzere Obseseif Kompulsif Bozukluk, fobi, yas, kronik ağrı, sosyal kaygı gibi bozuklukların tedavisinde kullanılabilmektedir.  Özellikle TSS Bozukluğunda yaşanan travma sonrası suçluluk, pişmanlık gibi pek çok duygunun mantıksız ve şiddetli yanını azaltma amacı taşımaktadır.[4]

Deneyim ve yaşantıların birey tarafından pek çok kez mantıksız ve çarpıtılmış biçimde algılanması ile yıpratıcı duygulanımlar zihni meşgul etmeye başlamaktadır. Otomatik olarak oluşan bu tip düşünceler, duygulanımlara eşlik etmekte ve dolayısıyla da davranışlara dönüşerek hayatı işlevsiz hale getirmektedirler.

Yaşanılan olumsuz anlara yönelik oluşturulan düşünceler kayıt edilirken oluşan çarpıtmalar, sonraki zamanlarda o anı düşünen kişiye acı verebilmektedir. Ancak anılara ve o andaki duygu ve düşüncelere odaklanılarak gerçekleştirilen bir EMDR seansı ile hızlı ve etkili değişimler gözlenebilmektedir.

EMDR’ı  ani bir afet ya da kaza gibi beklenmedik durumların ardından psikolojik desteğe ihtiyacı olan bireylerin tedavisinde kullanmakta yarar vardır. Hızlı dönüt sağlayan birkaç seans ile EMDR, uzun terapi oturumlarında sağlanamayan iç görüyü kazandırmayı başaran dikkate değer bir tekniktir.

Uzman desteği ile gerçekleştirilen terapi seansları ile yapılabildiği gibi; kişinin, tek başına bir kitap okurken veya kulaklıkla müzik dinlerken dahi anılar ve bu anılara yönelik duygu/düşüncelerin akışına kapılıp kendi kendini iyileştirebileceği kolay ve etkili bir uygulamadır.

Kaynakça

[1]Yaşar, A. B., Usta D., Eroğlu, M. Z., Kavakcı Ö., Abamor, A. E., Tavacıoğlu, E. (2017).Kalıcı Komplike Yas Bozukluğu Tedavisinde Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR)’nin Hızlı Etkinliği: İki Olgu. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences. 30, 154-159 DOI: 10.5350/DAJPN2017300210

[2] İzci, F., Ünveren, G. (2017).Travma Sonrası Stres Bozukluğunda Bilişsel Davranışçı Terapi ve Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi. 6(1):31−38. DOI: : 10.5455/JCBPR.236616

[3] Duman, R.N., Bayram, S., Demirtaş, B. (2018). EMDR: Olgu Sunumlar. Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi. 1 (1), 142-164.

[4] Tokgöz, Z. A. (2018). Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma Ve Yeniden İşleme (Emdr). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 47, 526-545.

Görsel Kaynakları

https://www.hurriyet.com.tr/aile/yazarlar/sibel-deniz-toledo/travma-ve-emdr-376251

https://vitruvi.com/blogs/health-and-wellness/rem-sleep-explained

EMDR: the eyes waggle and the traumatic memories fade