Migren Hakkında Bilinmesi Gerekenler: Migrenin Belirtileri ve Tetikleyicileri

Migren Nedir?

Migren, birden fazla semptoma neden olabilen nörolojik bir durum; genellikle başın bir tarafında zonklayıcı bir ağrı olarak hissedilen orta veya şiddetli bir baş ağrısıdır. Migren ağrılarını şiddetli baş ağrısı olmasının dışında diğer ağrılarından ayırt eden en önemli özellikler ise ağrı ile birlikte ortaya çıkan mide bulantısı, kusma, fotofobi (ışığa karşı artmış hassasiyet), fonofobi (sese karşı artmış hassasiyet), konuşma güçlüğü, uyuşma veya karıncalanmalardır. Migren atakları saatlerce ya da günlerce sürebilmekte ve günlük aktiviteleri engelleyebilmektedir. Sağlık Bakanlığı verilerine göre migren, nüfusun %15-20’sini etkilemektedir. Dünyada 18-65 yaş arası yetişkinlerin yarısı ila dörtte üçü son bir yılda baş ağrısı yaşamıştır ve bu bireylerin %30’u migrenini bildirmiştir.

Migren her 5 kadından 1, her 1o erkekten 1’ini etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur. Oranda da görüldüğü gibi, kadınların migren geçirme olasılığı erkeklerden daha fazladır. Hastaların üçte biri ayda üçten fazla atak (yılda ortalama 5,4 gün iş gücü kaybı) yaşamaktadır. Migren, genellikle erken yetişkinlikte başlamakta olup her yaştan insanı etkileyebilmektedir. Bölgesel farklılıklara rağmen migren dünya çapında bir sorundur ve her yaştan, ırktan, gelir düzeyinden ve coğrafi bölgeden insanı etkilemektedir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre (WHO) dünyada iş yapamamaya yol açan hastalıklar arasında 19. sırada (kadınlarda 12. sırada) yer almaktadır.

Migren baş ağrılarının teşhisi; klinik öykü, bildirilen semptomlar ve diğer nedenler ekarte edilerek belirlenmektedir. Aile öyküsü, migren için en yaygın risk faktörlerinden biri olmakla beraber vakaların yaklaşık üçte ikisi aile içinde görülmektedir. Kadınlarda adet kanamasından hemen önce östrojen hormonu düzeylerinin azalması da migren ağrısına yol açabilmektedir. Tedavi edilmediği takdirde migren genellikle 4 ila 72 saat sürmektedir. Migrenin sıklığı kişiden kişiye değişmekte olup ilaçlar bazı migrenleri önlemeye yardımcı olabilmekte ve onları daha az ağrılı hâle getirebilmektedir.

Migrenin Belirtileri Nelerdir?

Migrenin en temel belirtisi baş ağrısıdır. Migren belirtilerinde genelde başın bir yarısında ya da tamamında zonklama tarzı ağrı bulunmaktadır. Ağrı, orta şiddetli veya aşırı şiddetli olabilmektedir. Migrende baş ağrısı sıklıkla şakaklarda ve bazen göz veya gözün arkasında görülür. Alın, başın arka tarafı ve kulağın hemen arkası migren baş ağrısının en çok görüldüğü yerlerdir. Migren belirtilerinde ağrı birkaç gün önceden hissedilebilmekte ve zamanla şiddetli bir hâle dönüşebilmektedir. Migren ağrısı sebebiyle göz önünde uçuşan parlak cisimler görme, bulanık veya çift görme oluşabilmektedir. Migren genelde ataklar hâlinde gelmektedir ve bu atağın süresi kişiden kişiye değişmektedir.

Migren belirtilerinde kişide iştah değişikliği, düşüncede yavaşlama, uyuma isteği; ışığa, sese ve kokuya karşı artan duyarlılık görülmektedir. Kişide sinirlilik, depresif ruh hâli, mutsuzluk gibi ruhsal belirtiler de bulunmaktadır. Migren ağrısı nedeniyle günlük işlevleri yerine getirememek de migren belirtilerinde yer almaktadır.  Migren belirtilerinden biri de auralardır. Auraların görülme oranı %30’dur. Şiddetli baş ağrısından ön habercisi olan bazı nörolojik belirtilere “aura” denmektedir. Yakın bir zamanda baş ağrısının meydana geleceğinin sinyalini veren aura, ışık çakmaları veya kör noktalar gibi görsel rahatsızlıkları ya da yüzün bir tarafında, bir kolda veya bacakta karıncalanma ve konuşma güçlüğü gibi diğer rahatsızlıkları içerebilir. Migren aurası, ağrının başlamasından önce ya da ağrının ilk gelişme döneminde olup genellikle 20 dakika sürmektedir.

Migrenin Tetikleyicileri Nelerdir?

Migren tetikleyicileri kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Bu nedenle tüm tetikleyici faktörlere dikkat edilmesi gerekmektedir. Öğün atlamak veya öğünü geciktirmek, uyku düzenini bozmak, yeterli su içmemek migren ataklarına; az ya da fazla uyumak, yoğun egzersiz yapmak ve uzun süreli yolculuk gerçekleştirmek de baş ağrısına sebep olabilmektedir. Çevrede çok parlak ve yanıp sönen ışıklar, keskin kokuların bulunması ve iklim değişiklikleri migren ağrılarını etkileyebilmektedir. Çevredeki havai basınç veya barometrik değişiklikler de migreni tetikleyebilir.

Duygusal ve psikolojik faktörlerin yanı sıra hormonal değişimler de migreni tetikleyenler faktörler arasında yer almaktadır. Menstrüasyon dönemi ve kullanılan doğum kontrol hapları da migreni etkileyebilmektedir. Çikolata, peynir, kakao, bakla, kuru fasulye, mercimek ve soya ürünleri, çeşitli deniz ürünleri, sakatatlar, alkollü içecekler, hazır et ve tavuk suyu tabletleri, konserveler, çay, kahve ve asitli içecekler, incir, kuru üzüm, papaya, avokado, muz, kırmızı erik, fıstık ezmesi, kuru yemiş, kabuklu yemişler ve mayalı ürünler migreni tetikleyebilecek yiyecek ve içecekler arasındadır. Ataklara karşı gelişigüzel kullanılan ilaçlar da baş ağrısının şiddetini artırabilmektedir.

Yazar: Canan Önerli
Editör: Emine Türal

Kaynakça:

• Yücel Y. (2008). Migren Baş Ağrısında Tanı ve Tedavi Yaklaşımları. Dicle Tıp Dergisi, 35 (4), 281-286.
• Pascual, J. (2019). Headache and migraine. Medicine (Spain), 12(71), 4145–4153. https://doi.org/10.1016/j.med.2019.01.010
• Acıbadem Web ve Yayın Kurulu. (2021, Nisan 27). Migren tedavisi ile baş ağrısı ataklarının önüne geçilebilir. https://www.acibadem.com.tr/acibadem-de/migren-tedavisi/

Görsel Kaynakça:

• Set headache types on different area vector image. https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/set-headache-types-on-different-area-vector-22826606
• Migraine triggers icons set vector image. https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/migraine-triggers-icons-set-vector-15331229
• Migraine symptoms icons set vector image. https://www.vectorstock.com/royalty-free-vector/migraine-symptoms-icons-set-vector-15331221