Nietzsche: Üst İnsan

“İnsan aşılması gereken bir varlıktır.” Friedrich Nietzsche

Filozofların, aklın gücü üzerine düşünmeye başlamaları ve düşünen insan kavramına ulaşmaları epey bir zaman almıştır. Filozoflar ve sanatçılar insan kavramını farklı yönleriyle ele almışlardır. Nietzsche ise kendi yarattığı “Üst insan (übermensch)” kavramıyla sanata ve felsefeye alışılmışın dışında bir insan tanımını yerleştirmiştir.

Üst İnsan Kim?

Nietzsche’nin çalışmaları özellikle Batı medeniyetlerinin değerlerini ve onun Hristiyan temellerinin sorgulanmasını kapsar. Batı’da var olan modern insanın dini ve geleneksel değerlerin etkisi gün geçtikçe azalmaktadır. Dolayısıyla mevcut değer sisteminin yapısı yıkılmak üzeredir. O’na göre, bu durum insanların hiçlik içerisinde kaybolması anlamına gelir. Var olacak boşluğu sadece kendimizden daha üst bir varlıkla doldurabileceğimiz yönünde iddiada bulunan Nietzsche, bu varlığa “üst insan” adını verir.

Üst insan, bedenen ve zihnen olağanüstü güçlü ve bağımsız biridir. İyi ve kötü kavramlarını kendi düşünce dünyasında şekillendirerek topluma hükmeden değerleri yok eder. İyi olmak için acı çekmenin gerekli olduğunu bilmeli ve acıyı benimsemelidir. Önceliği kendi olmalı ve başarıyı kendi sağlamalıdır. Bu tür bir insanın yaşadığını öne süren Nietzsche, Shakespeare ve Sokrates’i örnek olarak gösterir.

“Üst insan” arzın manasıdır. İradeniz demeli ki: Üst insan yeryüzünün manası olmalı! Fark edin, üst insanı öğretiyorum size: o, bu denizdir ki, içinde büyük hor görünüz batıp gidebilir… Fark edin, size üst insanı öğretiyorum: o, bu yıldırımdır; o, bu cinnet! (Nietzsche, 2016: 36)

Nietzsche’e göre üst insan kendini dünyevi hayata adamalıdır. Yeryüzüne ve doğaya sadık kalmalıdır. Tanrı veya doğaüstü umutlardan bahsedenleri reddetmelidir. Eleştirel ve sorgulayıcı olmalıdır. Üstün insan, kendi yolu, zevki, değerleri ve düşünceleri olan insandır. Sürekli kendini aşmaya çalışan olağanüstü bir varlıktır. 

Üstün insan, tepkisel insanın kendisini “üstün” olarak tanıttığı, daha da iyisi kendisini tanrılaştırdığı imgedir ( Deleuze, 2010: 209).

Nietzsche’nin Gözünden Üst İnsan

Alman asıllı filozof Friedrich Nietzsche, Tanrı’nın öldüğünü öne sürmesiyle tanınmaktadır. Bu görüşünden dolayı birçok kişi onu nihilist olarak kabul etmiştir. Nietzsche, insanın ruhunu ve bedenini iki ayrı varlık olarak görmez çünkü hayatın ve bedenin hareketliliği için ruhun gerekli olduğunu savunur. Ruhu enerji yüklü bir yapı olarak tanımlar. İnsanın yapısını (sanat, eğitim, din) problem olarak gören Nietzsche, bunun sebebi olarak da doğruluğu ve realiteyi olduğu gibi görmesine yorar. Üst insan kavramını, özellikle “Böyle Buyurdu Zerdüşt” isimli kitabında tanımlamış ve bu kavram üzerinde durmuştur. Üstün insan, hayvan ve insan mertebesinden sonra varılabilecek en üst mertebedir. İnsan mertebesi, hayvan ile üst insan arasında bir köprüdür. Çeşitli araştırmacılara göre üst insan, eril bir karakterdir. Fikrimce Nietzsche’nin bu tutumu, ataerkil toplumun bir yansımasıdır. Toplum  tarafından kabul görülen güçlü erkek imajı, yarattığı figürde ruh bulmuştur.

Sonuç olarak Nietzsche’nin yarattığı üstün insan Tanrı’yı öldürerek, var olan ahlakı yıkmalı, kendini gerçekleştirmeli ve yaratıcı enerjiye bağlanarak yaşamın kaynağına geri dönmelidir.

“Bakın! Size “üst insan”ı öğretiyorum. Üst insan yeryüzünün anlamıdır. İsteminiz desin ki üst insan yeryüzünün anlamı olacaktır.” Friedrich Nietzsche 

Yazar: Pelin Kurtuluş
Editör: Ece Günen

KAYNAKÇA

• BAYKAN, F. (2000). Nietzsche’nin Felsefesi. (1. Basım). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• DELEUZE, G. (2010). Nietzsche ve Felsefe, Norgunk Yayınları.
• KUÇURADİ, İ. (2009). Nietzsche ve İnsan. Türkiye Felsefe Kurumu.
• YOUNG, J. (2010). Nietzsche. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.