Salvador Dali’nin Istakoz Telefonu

Bu, birbiriyle normal bir şekilde ilişkisi olmayan öğelerin birleştirilmesiyle oluşmuş, hem oyunbaz hem de tehditkâr olan bir şeyden sonuçlanan ‘’Sürrealist nesne’’nin klasik bir örneğidir. Dalí, bu tür nesnelerin bilinçsizliğin saklı arzularını ortaya çıkarabileceğine inanmıştır. Istakoz ve telefonların Dalí için güçlü cinsel çağrışımları vardı. Telefon, 1930’ların sonlarındaki Mountain Lake gibi belirli resimlerinde görünür; ıstakoz ise genellikle erotik haz ve acı ile bağdaşmış çizim ve tasarımlarında görünür. 1939 New York Dünya Fuarı için Dalí; Horst P. Horst ve George Platt Lynes’ın fotoğrafladığı bir etkinlik olan, taze deniz mahsullerinden yapılmış ‘kostümler’ giyen canlı çıplak modellerin giyinmelerinin bir bölümünü oluşturduğu The Dream of Venus adlı multimedya tecrübesini tesis etti. Bir ıstakoz, sanatçı tarafından, modellerinin dişil cinsel organlarını kaplamak için kullanıldı. Dalí çoğu kez, yemek ve seks arasında yakın bir benzeşim çizmiştir. Istakoz Telefon’da, ıstakozun cinsel taraflarının yer aldığı kuyruğu, doğrudan ağızlığın üzerine yerleştirilmiştir.

1935’te Dalí, kendisinin New York izlenimlerini temel alan bir dizi çizimi icra etmek üzere American Weekly dergisi tarafından görevlendirildi. Bir çizime ‘NEW YORK DREAM – MAN FINDS LOBSTER IN PLACE OF PHONE’ başlığı verildi. 1938’e ait Dictionnaire Abrégé du Surréalisme’de Dalí; alıcısı sineklerle çevrili bir ıstakozla değiştirilmiş küçük bir telefon çiziminin eşliğinde ‘TÉLÉPHONE APHRODISIAQUE’ adlı bir girdiye katkıda bulundu. Benzer bir çizim, aşağıdaki cümleleri içeren The Secret Life of Salvador Dalí’de yazılmıştır:

Bir restoranda kızarmış bir ıstakoz istediğimde, neden bana asla pişmiş bir telefon servis edilmediğini anlamıyorum; neden şampanya her zaman soğutulmuş oluyor ve bir taraftan da alışılmış bir şekilde pek korkunç olarak sıcak ve can sıkıcı bir biçimde, dokunmaktayken yapış yapış olan telefonlar neden etrafında parçalanmış buzlarla birlikte gümüş bir kovada konulmuyor, anlamıyorum.

Frappé telefon, nane renkli telefon, afrodizyak telefon, ıstakoz telefon, erminle korunan tırnakları olan büyüleyici güzellikte bir kadının küçük özel odası için samur kürkünden telefon, içerisinde ölü bir fare saklı Edgar Allan Poe telefonları, bir servi ağacının içine yerleştirilmiş (ve arkalarında ölümün gümüş kakmalı bir alegorisi olan) Boecklin telefonları, orada burada yürüyecek olan tasmaların üstündeki telefonlar, yaşayan bir kaplumbağanın sırtına vidalanmış … telefonlar … telefonlar… telefonlar …

Bu eserin birçok farklı versiyonu vardır. Bu örnek, İngiliz şair ve Sürrealist sanat koleksiyoncusu Edward James için yapılmıştır. Bu versiyondaki telefon, Belçika, Antwerp’deki Bell Company tarafından üretilmiştir ve Londra’da imal edilmiş bir Siemens ahizesine sahiptir.

Çeviri: Ufuk Altunbaş

Kaynak: https://www.tate.org.uk/art/artworks/dali-lobster-telephone-t03257