Moskova’nın Demir Damarları: Moskova Metrosu

Rusya’nın başkenti Moskova’yı yerin altından adeta damar gibi ören bu metro ağı, Moskova için kesinlikle bir ulaşım aracından daha çok şey ifade ediyor. Bir dönem savaş karargahı olarak bile kullanılan bu metro ağı, günümüzde içinde bulundurduğu çeşitli mimari öğelerle şüphesiz türünün en iyisi.

Yapımına Josef Stalin döneminde,1931 yılında başlanılan metronun inşasında devrin işçileri ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin gençlik örgütü olan Komsomol görev almıştır. İnşaatı 4 yıl süren metro,15 Mayıs 1935 tarihinde hizmete açılmıştır. Hizmete açıldığı tarihte 13 istasyonu bulunan ve ray uzunluğu 11 kilometre olan metronun günümüzde ray uzunluğu 466 kilometreye ulaşmıştır ve 275 istasyon ile hizmet vermektedir. 2019 yılında 2.5 milyar yolcu taşıyan Moskova Metrosu, 27 Aralık 2019’da taşıdığı 9.4 milyon yolcu ile o senenin günlük yolcu taşıma rekorunu kırmıştır. Metronun geçirdiği en yoğun gün ise 26 Aralık 2014’tür ve o gün metro 9.7 milyon yolcuya hizmet vermiştir. [1]

Günümüzde sabah 05.30’dan gece 01.00’e kadar 19.5 saat aralıksız çalışan metro, yoğun saatlerde 90 saniye aralıklarla sefer yapmaktadır. Toplam 14 hat ile hizmete devam eden metronun 5. Hat olan Koltsevaya hattı harici tamamı Moskova’nın dışından merkezine doğrudur. Koltsevaya hattı şekil olarak bir daireye benzer ve diğer tüm hatları birbirine bağlayan bir aktarma hattıdır.

Eğer trende durak anonslarını bir erkek sesinden duyuyorsanız bindiğiniz tren Moskova’nın merkezine, bir kadın sesinden duyuyorsanız Moskova’nın dışına gittiği anlamına gelir. Koltsevaya hattında ise erkek sesi saat yönünü, kadın sesi ise saat yönünün tersini temsil eder.

Moskova Metrosunun haritası

Bu metro, II. Dünya Savaşı’ndaki Moskova Muharebesi sırasında başta Sovyetler Birliği lideri Josef Stalin ve çeşitli üst rütbeli devlet görevlisi için bir sığınak görevi görmüştür. Bu çatışmalar sürerken, Nisan 1941 tarihinde Sovyetler Birliği Halk Komiserleri metronun çeşitli kitle imha silahlarına dayanıklı hale getirilmesine karar verdi. Savaştan sonra tasarlanan tüm istasyonlar bir nükleer bombadan etkilenmeyecek şekilde tasarlandı. Aynı zamanda eklenen yeni baca filtreleri trenlerin gürültüsünü de engellemektedir.

Ayrıca Bertolt Brecht’in ‘’Moskovalı işçilerin 27 Nisan 1935’te Büyük Metroya sahip oluşları’’ adında şiiri, Moskova Metrosunu konu edinmektedir.

Neredeyse her istasyonunda yapıldığı dönem için farklı anlamlar taşıyan sanat eserleri bulunur. Komsomolskaya istasyonununda 8 büyük tavan mozaiği bulunur ve istasyonun güney kısmı Nazi Almanya’sına karşı kazanılan zafere adanmıştır.

Komsomolskya İstasyonu (Fotoğraf A.Savin)

Komsomolskya İstasyonu’nda bulunan 8 farklı tavan mozaiğinin her birinin kendine özgü anlamları vardır. Bu mozaikler kronolojik olarak 1242 yılından 1945 yılına kadar olan dönemi tasvir eder. Mozaiklerde işlenen ana tema Rusların bağımsızlığı üzerinedir. Kronolojik olarak ilk mozaikte Alexander Nevsky anlatılırken, son mozaikte 1945’te Sovyet ordusu tarafından ele geçirilen Nazi bayraklarının Lenin’in mezarının önüne atılması işlenmiştir.

Komsomolskya İstasyonu (fotoğraf A.Savin)

1954 yılında hizmete açılan ve 5. Metro Hattı olan Koltsevaya hattında bulunan Kiyevskaya İstasyonu, Rus ve Ukrayna halklarının 300 yıllık dostluğunu kutlama amaçlı tasarlanmıştır. İstasyonun sonunda Vladimir Lenin’in portresi bulunur.

Kiyevskaya İstasyonu (fotoğraf: Ludvig14)

Kiyevskaya İstasyonu (fotoğraf: Kuhnmi)

1943 yılında açılan Novokuznetskaya istasyonu ise Sovyetler Birliği’ne faydası olan vatandaşları onurlandırma amacı ile dizayn edilmiştir. İstasyonun mimarları I.Taranov ve N.Bykova SSCB Devlet Nişanı ile ödüllendirilmişlerdir.

Novokuznetskaya istasyonu girişi (fotoğraf: Alex Fedorov)

Novokuznetskaya İstasyonunda bulunan ‘’Sporcular Geçidi’’ mozaiği (fotoğraf: Alex Fedorov)

Yazar:Ali Okay Yazici

Kaynakça: [1] https://www.mosmetro.ru/press/digits/?type=m