Sağlık İletişimi Neden Önemlidir?

Dijital Çağda Sağlık İletişimi

Dijitalleşen dünyada insanların birbirleri ile iletişim kurdukları kamusal alanlar sanal sohbet odalarına taşınmıştır. Güzellik, moda, estetik, teknoloji, ticaret ve hatta sağlık gibi birçok konu artık web 2.0 teknolojilerinin sağladığı dijital ağlar üzerinden kitlelere ulaşmaya başlamıştır. Günümüzde her sağlık kurum ve kuruluşunun kendine ait bir internet sitesi ve sosyal medya hesabı mevcuttur. Bu durum, içinde bulundukları sağlık durumu hakkında hangi doktorun çözüm sağlayabileceğini komşusuna, arkadaşına ve yakınına danışan insanların, tavsiye üzerine ismini aldıkları doktorları sosyal ağlar üzerinden tek tıkla bulabilmelerine yol açmıştır. Böylelikle sağlık konusunda referans istenilen yapı tekil kişilerden dijital sağlık networklerine taşınmış, bu da sağlıkta yeni iletişim teknolojilerinin yaygınlaşmasını sağlamıştır.

Sağlık İletişimi Neden Önemlidir?

Günümüzde her sağlık kurumunun kendine ait bir internet sitesi ve sosyal medya hesabı mevcut olduğu için sağlık konusunda bilgi arayan bireyler güvenli bir şekilde bu ağlardan ihtiyaçları olan enformasyona ulaşabilirler. Gerek özel gerek devlet üniversitelerinin açmış oldukları internet siteleri üzerinden hangi hizmetlerin verildiği ve hangi tedavi yöntemlerinin uygulandığına dair bilgiler, her yaştan ve sınıftan bireyin ulaşabileceği kolaylıktadır. Üstelik sadece kurum temelinde bir dijitalleşmeden söz edilmemekte, doktorların şahsi sosyal medya hesaplarına mesaj gönderme yöntemiyle hasta-doktor iletişimi kurulabilmektedir.

Bir örnek vererek konuyu somutlaştırmak gerekirse Sağlık Bakanlığı’nın Twitter hesabı Covid-19 pandemisinin başlangıcından itibaren en çok takip edilen hesap olmuştur. Bireyler sağlık konusunda ulaşmak istedikleri enformasyonu, bilgi kirliliğinin yoğun olduğu diğer sağlık blogları yerine kamuya açık ve güvenilir bir devlet kurumu olan Sağlık Bakanlığı’nın hesabından öğrenmeyi tercih etmiştir. Bu durum, günümüzün dijital dünyasında sağlık iletişiminin sosyal medya platformları üzerinden ne derece etkin bir biçimde yürütülebileceğini göstermektedir.

Kurum, kuruluş ve sağlık uzmanlarının sosyal medya hesaplarında paylaştıkları sağlık bilgisi, sağlığa dair bilinç oluşturma ve sağlıklı yaşam tüyoları içerebilmektedir. Bunun yanında sağlığa dair güvenilir hesaplar, etkinlik ve katılım motivasyonunu artırarak çeşitli sağlık projelerinin duyurusunu yapabilmekte, sağlığa dair sosyal ve siyasal politikalardaki değişiklikleri kapsayan bilgiler sunabilmektedir.

Vatandaşların sağlıklı olma algısını şekillendiren ve her vatandaşın günlük yaşamında sağlığa dair resmi kaynaklardan elde ettiği bilgileri uygulamasını sağlayan bir dijital iletişim ağını oluşturması bakımından sağlık iletişimi önemlidir.

Sağlık Bilgisinin Kötüye Kullanımı Sağlık İletişimini Etkiler Mi?

İnternet üzerinde birçok forum ve mikro blogun sağlık hakkında bilgiler hazırladığı söylenebilmektedir. Bunlardan bir kısmı sağlığa dair dezenforme bilgiler içermekte, hastalık tanımları ve tedavileri hakkında yanlış yönlendirme yapmaktadır. Sağlık iletişimini kesintisiz, güvenilir ve ulaşılabilir bir zemine oturtan kurumsal sistemler, insanların bilgi kirliliğinin hakim olduğu siber paylaşım ağlarına yönelmelerine engel olabilir.

Bireyler, bilgi yoğunluğunu hesaba katarak ve bilgi kirliğinin bilincinde olarak sağlık konusunda tek güvenilir kaynakların resmî sağlık kuruluşları, hastaneler ve sağlık uzmanları olduğunu sağlık iletişimi sayesinde öğrenmektedir.

Sağlık iletişiminin teknik bilgi ve teknolojik alt yapı içerisinde düzenli çalışabilmesi için öncelikle her sağlık kurumunun sağlık okuryazarlığının ne olduğunu anlatan çeşitli blog yazıları, Instagram postları, tweetler ve facebook gönderileri paylaşması gerekmektedir. Sağlık okuryazarlığı, sağlığa dair bilginin objektif, güvenilir ve bilimsel bir şekilde anlaşılması anlamına gelir. Sağlık okuryazarlığı olan bireylerin sağlık iletişiminde daha bilinçli davrandığı, internette her okuduğu “kırıkçı ve çıkıkçı” mucizesine inanmadığı bilinen bir gerçektir.

Sağlık İletişiminde Nasıl Aktif Rol Oynanır?

Sağlık Bakanlığı, DSÖ, Türk Tabipler Birliği ve sağlığa dair çeşitli resmî kuruluşların sosyal medya hesaplarında daha fazla aktif olması sağlık iletişimini olumlu yönde etkilemektedir. Bu kurumlara ait olan resmî hesaplar, sosyal medyada kullanıcıların en aktif oldukları zaman diliminde sağlığa dair mesaj veren içerikler paylaşabilmeli ve bu içeriklerin aktif sosyal medya kullanıcıların çoğunluğuna ulaşmasını hedeflemelidir. Örneğin, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın aşı çalışmalarına dair attığı tweetlerin Türkiye’deki aktif Twitter kullanıcılarının çoğunluğuna ulaşıyor olması sağlık iletişiminin gelişmeye başladığının bir göstergesidir.

Bir başka örnek, birçok doktor ve sağlık uzmanının kendi alanlarına dair tıbbi bilgiyi aktarırken bireylerin kendisini anlayabileceği şekilde açıklamaları, sağlık bilgisi arayan hastaları iletişim kurmaya açık hale getirmektedir. Böylelikle herhangi bir rahatsızlığı olan bir birey, sosyal medyada hesabına ulaştığı bir sağlık uzmanı ile mesajlaşabilir ve tedavi süreci hakkında bilgi alarak kendisini güvende hissedebilir.

Sonuç olarak, web 2.0 teknolojilerinin yaygınlaşması ile birlikte sosyal ağ siteleri kullanıcıların en çok tercih ettiği dijital topluluklara dönüşmüştür. Enformasyonun akışkanlaştığı bir alan olan sosyal medya platformları hayati bir konu olan sağlığa dair bilgileri de sibernetik bir şekilde dolaşıma sokmuştur. Hâl böyle olduğunda bilgi kirliliğinden kaçmak isteyen birçok hasta, kendisine uygun tedavi modelleri, doktor ve tıbbi bilgiyi araştırır hale gelmiştir. Sağlığa dair güvenilir enformasyonu sağlayacak olan resmî kurum ve kuruluşların aktif olarak sosyal medyayı kullanmaya başlaması dijital dünyadaki dezenformasyonu önleyici bir adımdır.

En nihayetinde, sağlığa dair doğru bilginin yaygınlaşması ve bilginin doğru okunabilmesi sonucunda kesintisiz, güvenilir ve bilinçli bir sağlık iletişimi ortaya çıkabilmektedir.

Yazar: Dilara Aydın
Editör: Ozan Yazıcı

Kaynakça:

• Çobaner, A. A. & Köksoy, S. (2014). Sağlık Alanında Sosyal Medyanın Kullanımı: Twitter’da Sağlık Mesajları. Akademik Konferans Bildirileri, 899-906.
• Kaya, E. & Keklik, B. (2015). Sosyal Medyanın Sağlık İletişimindeki Yeri. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(2), 25-39.
• Özdemir, D. & Arpacıoğlu, S. (2020). Sosyal Medya Kullanımı, Sağlık Algısı ve Sağlık Arama Davranışının Koronavirüs Korkusu Üzerine Etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12, 364-381.
• Tosyalı, H. & Sütçü, C. S. (2016). Sağlık İletişiminde Sosyal Medya Kullanımının Bireyler Üzerindeki Etkileri. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(2), 3-22.

GÖRSEL KAYNAKÇA:

• https://www.healtheuropa.eu/four-factors-outlining-healthcare-information-technology-market-trends/102778/
• https://www.elsevier.com/connect/top-trends-in-health-information-and-communications-technology-for-2017
• https://www.agilitypr.com/pr-news/public-relations/the-state-of-healthcare-communications-in-2020/
• https://ksusentinel.com/2021/02/18/clinical-data-analytics-market-is-rapidly-growing-with-huge-application-scope-opportunities-by-2021-2029/
• https://www.allindata.org/list-of-health-information-exchange-projects-at-all-in/