MozartCultures

Üyelik İşlemleri

Yarım Kalan Olayları Neden Daha Çok Hatırlarız?

Bilim Psikoloji
22.09.2022
0
Yarım Kalan Olayları Neden Daha Çok Hatırlarız?

Yarım Kalanları Unutamama Etkisi: Zeigarnik

Zeigarnik; tamamlanmamış, bölünmüş ya da yarım kalmış görevlerin veya yaşananların, tamamlananlara göre daha kolay bir şekilde hatırlanmasını ifade eden psikolojik bir fenomen kavramdır.

1901 doğumlu Rus psikolog ve psikiyatrist Bluma Wulfovna Zeigarnik, bu terimi garsonlar aracılığıyla gözlemleme şansı yakalamıştır.

Terimin Ortaya Çıkışı

1920’li yılların başında Bluma Zeigarnik, içlerinde Bluma Zaigarnik’in doktora tezi danışmanı ve pozitif psikolojinin kurucusu olan profesör Kurt Kewin’in de olduğu bir grup psikolog ile birlikte, Berlin Üniversitesindeki bir restorana yemek yemeye gitti. Restoranda onlarla ilgilenen garson siparişleri yazmıyor, aklında tutuyordu. Bu durumu fark eden Zeigarnik merak edip garsona unutmamayı nasıl başardığını sordu. Garson siparişlerini aklına yazıp yemekleri kişilere verdikten sonra bu mental notları zihninden sildiğini söyledi. Bu beceri ilgisini çeken Bluma Zeigarnik ve akıl hocası olan Kurt Kevin, bu olgu üzerine çeşitli deneyler yapmaya karar verdiler (“Zeigarnik Etkisi Nedir?”, 2016).

Deney ve Araştırma

1. Deney

Bir grup deneğe farklı renklerdeki boncukların dizilimini gerçekleştirmesi ve 15 boncuk dizilimi tamamlandığında işi bırakmaları gerektiği söylenmiştir. Deney sonucunda deneklere ilk hangi renk boncuğu hatırladıkları sorulduğunda yarım kalan boncuk renginin hatırlandığı sonucuna varılmıştır.

2. Deney

Katılımcılar 2 gruba ayrılmış ve kendilerinden okuma yapmaları istenmiştir. 1.grupta bulunan katılımcılar, herhangi bir işle meşgul olmadıklarında yaptırılan bu eylemde dikkatlerini toplayamadıklarından ötürü metindeki detayları fark etmemişlerdir. 2. grupta bulunan katılımcılara ise yapacakları başka işler varken okuma eylemi yaptırıldığında katılımcıların yüksek konsantrasyonla işi başarıyla tamamladıkları görülmüştür. Beyin arka planda yapılacak diğer işleri düşündüğünden şu an yaptığı işi maksimum odakla yapmaya çalışmıştır.

3. Deney

Yapılan 2 deneyden yıllar sonra bir gruba para karşılığı yapboz yapmaları söylenmiş ve yapbozun yarısı bittiğinde deneyin bittiği eklenerek deneklerin parası ödenmiştir. Buna rağmen deneklerin uzmanlar alanı terk ettikten sonra yapboza devam ettikleri görülmüştür. Beynin kişilerin sorumluluk duygusuyla beraber onlara devam etmeyi aşıladığı anlaşılmıştır.

Günümüzdeki Kullanımı

Farkında olarak ya da olmayarak günümüzde kullandığımız dijital birçok platformda zeigarnik etkisiyle sıklıkla karşılaşmaktayız. Örneğin diziler reklam arasına girerken televizyon ekranının bir köşesinde “Devam edecek” yazısının yazması beyni o ekranda tutmayı sağlamaktadır. Bloglar, yazılar ve haberlerin en heyecan verici kısmında üç noktaya beraber kesilmesi, ünlü yazar Charles Dickens’in Oliver Twist adlı romanı heyecanlı kısımlarında kesip serileştirmesi bu etkiye verilebilecek örnekler arasında yer alır.

Sonuç

“Düşünen beyin, sorumluluk merkezinden aldığı emri yerine getirmeye, tamamlanmamış döngüyü tamamlamaya çalışır.” (Bir şeyleri tamamlama dürtüsü: Zeigarnik Etkisi – Dünyalılar, t.y.).

Bu içgüdüsel hareket sayesinde sorumluluklarımızı daha iyi hatırlar; eksik kısımları unutmayız. Yarım kalmış ikili ilişkilerde beyin ilişkiyi tamamlamak istediği için unutmamız da bir o kadar zorlaşır. Nihayetinde ilkokulda bile hep aklımızda kalan problemler çözebildiğimiz değil, çözemediklerimizdir.

Yazar: Yade Mulla
Editör: Emine Türal

Kaynakça

Görsel Kaynakça:

YAZAR BİLGİSİ
Yade Mulla
Yade Mulla
Yade Mulla 2001 yılında Antalya'da doğdu. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde Endüstriyel Tasarım Bölümünde eğitimini sürdürmektedir. Yazarken okuyucuların da aktif olabileceği etkin iletişim dilini kullanmayı, süreci ,atmosferi, maddesel ürünleri estetik açıdan tasarlamayı ve zenginleştirmeyi seviyor.
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.