Biyoiktidar Üzerine

Biyoiktidar kavramı Michel Foucault tarafından ortaya atılmış bir terimdir. Gün içinde defalarca duymuş olduğumuz iktidar kavramının modern ulus devlet ve modern kapital dünyayla olan ilişkisi, biyoiktidar kavramını daha iyi anlamak için önemlidir. Foucault’a göre iktidar, toplumsal alanın her zerresine nüfuz etmiştir ve bütün ilişkilerde kendisini gösterir. Michel Foucault’nun iktidar çözümlemesinde genel olarak üç farklı iktidar türünün bulunduğu görülür; hukuksal, disiplinci ve düzenleyici iktidar. Hukuksal iktidar; egemenlik kavramının gölgesindedir ve kralcı bir yaklaşımı vardır. Disiplinci iktidar, adından da anlaşıacağı üzere bireyi disipline etmeyi amaçlar. Üçüncü olan düzenleyici iktidar ise refah düzenini oluşturmayı hedefler. Bizim ele alacağımız iktidar türü düzenleyici olandır. Eğitim ve sağlık gibi hizmet alanlaryla birlikte kitlelere ulaşır ve kaliteli nüfus yaratma amacı güder. Buradaki asıl amaç toplumsal refahı sağlamaktır ve bu amaç sağlandıkça iktidar kendini ifade edebilir. Böylelikle, biyoiktidar kavramı, iktidarın düzenleyici işleviyle ön plana çıkışını anlatır. Iktidar her yerde ve her şeyin içindedir. Bu ifadeyle, iktidarın kendini gizlemek ve tek bedende merkezileşmek yerine en ufak noktaya bile sızdığını, yayıldığını görebiliriz. Özellikle monarşilere baktığımızda egemenliğin tek bir bedende, kralda toplandığını görürüz. Fakat modern dünyamızda egemenlik veya iktidar artık tek bir bedende değildir. Iktidar bir şekilde her yere nüfuz etmiş ve insanlar arasında dolaşan bir hayalet olmuştur. Günümüz devletlerinin çeşitli gerekçelerle oluşturduğu gözetim mekanizmaları, aramızda dolaşan iktidar hayaletine ihtiyacı olan transparan çizgiyi sağlamaktadır. Teknolojik değişimle birlikte geleneksel devlette var olamamış gözetim ve denetim teknikleri, modern devlet için ulaşılabilir bir duruma gelmektedir. Bu teknik imkanlara sahip olan modern devlet, kendisini günlük düzen kurma çabalarından sıkıca sorumlu tutmakta, böylece bireylerin yaşamlarına ve bedenlerine doğrudan müdahalede bulunabilmektedir. Yani, en büyük ihtiyaç olan güvenlik gerekçesi ile şehrin her bir yanına yerleştirilen kameralar bir yandan güvenlik sağlarken bir yandan sizi adım adım takip eder. Bir başka örnek verecek olursak evlilik, iki insanın kendi aralarında rıza gösterip hayatlarını birleştirmelerinden ziyade, sizin kiminle cinsel ilişkiye girdiğinizi resmi olarak kontrol altına alan bir mekanizmadır. Aile kavramı bu refah devleti için çok önemlidir. Popüler söylemlerde iktidar sizin kaç çocuk yapmanız gerektiğini söyler, teşvik eder veya çocuk yapmamanız gerektiğini söyler. Nüfus ve aile politikaları refah devleti için önemlidir çünkü birey bir nesnedir ve kurallara uymaya alıştırılmış uysal bedenlerden ibarettir. Gerek duyulursa üremenize engel olunarak bireyler azaltılır, ya da üremeniz için devlet kaynaklarından teşvik verilir.
Başka bir ifadeyle insan yaşamı siyasi tekniklerin alanına girmiş bulunmaktadır. Biyolojik olan siyasal alanda karşılığını bulmakta ve bilginin denetimine ve iktidarın müdahale alanına kaymaktadır.

Hande Aksoy

Aslantürk,Hüsnünur. “TÜRKİYE’DE BİYO-İKTİDAR AÇISINDAN SAĞLIK HİZMETLERİ VE KADIN.” Sf.574.
Yılmaz,Hakan. “MICHEL FOUCAULT’NUN BİYO-İKTİDAR KAVRAMI ÇERÇEVESİNDE NAZİ DÖNEMİ PROPAGANDA BELGESELLERİNİN ANALİZİ.” Sf.8
Ibid.