MozartCultures

Üyelik İşlemleri

13 Sayısı Neden Uğursuzdur?

Genel Kültür Tarih
15.05.2022
0
13 Sayısı Neden Uğursuzdur?

“13 sayısı uğursuzluk ve kötü şans getirir” inancı uzun bir geçmişe dayanmaktadır. Günümüzde ise dünyanın farklı yerlerinde, bazı insanlar hâlâ bu inanışı sürdürmektedir. Basit bir batıl inanç gibi görünse de 13 sayısının uğursuzluğu kişisel bir korku olmaktan öteye geçip çoğu ülkede ve kültürde toplumsal bir düzeye ulaşmıştır. Öyle ki insanlar akla gelebilecek birçok yerde herhangi bir numaralandırma yaparken 13 sayısını kullanmaktan kaçınmışlardır. Örneğin bu inanışa sahip ülkelerde bazı otellerin asansörlerinde 13 sayısı yoktur ve o katı numaralandırmak için başka semboller kullanılır. Bazı binalarda ise 13. kat yoktur ve 12. kattan sonra direkt 14. kata geçilir. Bunların yanı sıra, bir yemek masasına genelde maksimum 12 kişi oturulur ve bir ayın 13. günü eğer cumaya geliyorsa o gün uğursuz sayılır.

13 sayısının uğursuz olduğu inancı, bu sayıdan korkmaya kadar varmıştır ve bu fobiye triskaidekafobi denmektedir. Etimolojik kökeni Yunancaya dayanan ve ilk olarak 20. yüzyılın başlarında kullanıldığı bilinen bu kelime İngilizce sözlüklerde de triskaidekaphobia adıyla yerini almıştır (Merriam-Webster, 2022). Peki ya yıllar boyunca insanların günlük hayatlarını böylesine etkilemiş olan ve etkilemeye devam eden bu inanış ve korku nereden gelmektedir?

13 sayısının kötü şansla ilişkilendirilmesinin kesin sebebi bilinmemekle birlikte bu korkunun kökenine dair farklı teoriler bulunmaktadır.

Son Akşam Yemeği

Hristiyanlık inancında 13 sayısının uğursuz olmasına dair çeşitli teoriler bulunmaktadır ancak en yaygın olanı İsa’nın çarmıha gerilmeden önce havarileriyle yediği son akşam yemeği ile ilgili olandır. En ünlüsü Leonardo da Vinci tarafından resmedilmiş olan bu akşam yemeğinin anlatıldığı tabloda da görüldüğü gibi İsa bu yemekte havarilerine aralarından birinin ona ihanet edeceğini açıklamaktadır. İsa ve 12 havari ile birlikte bu masada 13 kişi vardır ve İsa’ya ihanet edip ölümüne sebep olan Yahuda, bu masaya katılan son kişi yani 13. kişi olmuştur. 13 sayısının uğursuz olmasının Hristiyanlıktaki sebebi çoğunlukla bu teoriye dayanmaktadır. Günümüzde bile bazı insanlar masada 13 kişi olmasının uğursuzluk getireceğine inanmaktadır. Buna karşın İncil’de 13 sayısını kötü şansla ilişkilendiren herhangi bir ifade bulunmamaktadır.

 

Hammurabi Kanunları

13 sayısının uğursuzluğuna dair inanışlardan birisi de dünya üzerindeki en eski yasal ve yazılı belgelerden olan Hammurabi Kanunları’na dayanmaktadır. Burada dikkat çeken şey, boyu 2 metreye yakın taşın üzerine yazılmış 282 maddeden oluşan bu kanunlarda 13. maddenin yer almamasıdır. Bu durum, çoğu insanı Babil’de bile 13 sayısının uğursuz sayıldığına inanmaya itmiştir ancak kanunlarda 13. maddenin yazmıyor olması aslında sadece belgelerin ilk çevirilerinde yapılmış bir hatadır. Belgelerin daha sonra başkaları tarafından yapılan çevirilerine bakıldığında 13. maddenin yer aldığı görülmektedir.

 

İskandinav Mitolojisi

13 sayısı ile ilgili bir başka teori ise İskandinav mitolojisine dayanmaktadır. Bu mitolojik öyküye göre bir gün 12 tanrı, Valhalla’da (İskandinav mitolojisinde geçen görkemli ve büyük bir salon) bir yemek ziyafetindeyken davetsiz bir misafir gelmiştir. Gelen bu 13. kişi kötülük tanrısı Loki’dir. Loki, kör bir tanrı olan Hod’u kandırmış ve kardeşi Balder’i öldürmesine sebep olmuştur. Mitolojide iyi ve güzel olan her şeyle eşleştirilen, neşenin tanrısı Balder’in ölümü herkesi yasa boğmuş ve bu olay büyük bir uğursuzluk olarak görülmüştür.

13. Cuma Neden Uğursuz Bir Gündür?

Orijinleri bu hikâyelere dayanan çeşitli teoriler olsa da 13. cumaların uğursuz sayılması çok eskilere dayanmaktadır. Adem ve Havva’nın yasak meyveyi yediği gün, Kabil’in, kardeşi Habil’i öldürdüğü gün, Süleyman Mabedi’nin yıkıldığı gün ve Nuh’un gemisinin Büyük Tufan‘da denize açıldığı gün cuma olarak bilinmektedir. Batıl inançlardan beslenen 13 sayısı ve cuma gününün uğursuzluğu birleşerek “13. cuma” kavramını yaratmıştır ve bu özellikle Batı’da çok güçlü bir karşılık bulmuştur. Bu kavram en çok sinema endüstrisinin işine yaramış ve korku filmleri arasında 13. cumayı konu alan neredeyse yeni bir janr türemiştir.

Bir fobi olmanın yanında aslen bir batıl inanç olan triskaidekafobi, genellikle dinî ve mitolojik kökenlidir. Uzun yıllardır insanların hayatlarını etkilemiştir ve bazılarının hâlâ etkilemeye devam etmektedir. Bazı ülkelerde 13’ün uğursuzluk getirdiğine dair ciddi bir inanç varken aslında bu “uğursuz sayı” kavramı ülkeden ülkeye değişmektedir. Ancak en yaygın olanı elbette 13 sayısıdır. Kötü şans sembolü 13 sayısı, insanlar üzerinde önemli etkileri olmuş ve tarihî anlatılara konu olmuş bir batıl inançtır ve çoğu insan kötü olayları günümüzde hâlâ bununla ilişkilendirmektedir.

Yazar: Betül Açı
Editör: Emine Türal

Kaynakça

Görsel Kaynakça

YAZAR BİLGİSİ
Betül Açı
Betül Açı
Betül Açı, Bursa’da doğup büyüdü. Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde lisans eğitimini tamamladı. Edebiyat, sinema ve gastronomi ile ilgileniyor; piyano, gitar ve ukulele çalıyor. Müzik başta olmak üzere sanata dair her şeye hayatında yer veriyor. İlgi alanları doğrultusunda ürettiği içerikleri okuyucularıyla buluşturmak için 2020 Ekim ayından beri MozartCultures ekibinde yazar olarak yer alıyor.
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.