Hiç Çekilmemiş Senaryoların Müziği: Dark Jazz

Müzik Sanat

17.12.2021

Hiç Çekilmemiş Senaryoların Müziği: Dark Jazz

Günümüz modern müziğinin temel yapı taşlarından biri olarak kabul edilen jazz müzik türünün bir dalı olan dark jazz; doom jazz, horror jazz veya noir jazz olarak da adlandırılır. Türün ilk örnekleri olmasalar da benzerleri 1940’lı ve 50’li yıllarda “Film Noir (Kara Film)” denilen kendine has sinema akımında görülür. “Bohren & Der Club of Gore” ve ülkemizde de “İkiz Tepeler “adıyla yayınlanan “Twin Peaks” adlı dizinin müziklerinin yapımcısı Angelo Badalamenti bu türün öncüleridir. Başlık cümlesi aslında türün kısa ve öz bir örneğidir. Film müziğine belirgin şekilde benzerlik gösteren yoğun ve ağır bir atmosfere sahip uzun şarkılar, bu türün büyük çoğunluğunu oluşturur. Çalınabilen en yavaş tempoda süpürge bagetlerle çalınan davullara eşlik eden kontrbas, piyano ve saksafon çoğunlukla kullanılan enstrümanlardır. Atmosferik etkiyi arttırmak için bazı gruplar synthesizer kullanır. Dinleyiciyi dış dünyadan koparan dark jazz, en ufak üzüntü tanesini büyütür, kaliteli bir üzüntüye dönüştürür. Yaz sıcağında üşütecek, kış soğuğunda terletecek derinliktedir.

Dark Jazz Grubu Bohren & Der Club of Gore

Kariyerine ekstrem metal grubu olarak başlayan topluluk, 1990’lı yılların başında verdikleri eserlerle birlikte dark jazz türünün yaratıcısı olmuştur. Thorsten Benning, Robin Rodenberg, Reiner Henseleit ve Morten Grass kurucularıdır. İlk Bohren & Der Club of Gore stüdyo albümü Gore Motel, (1994) kapak fotoğrafında Bruce Lee’ye yer vermiştir. Bu da türün sinematik referansı için bir örnektir. Daha sonra bu gruptan esinlenerek The Kilimanjaro Darkjazz Ensemble, Heroin and Your Veins, Povarovo, Dale Cooper Quartet & The Dictaphones gibi grup ve sanatçılar ortaya çıkmıştır. Bohren & Der Club of Gore, günümüz ana akım müzik dünyasında kendine yer edinebilmiş sayılı dark jazz gruplarındandır. Sadece ilk iki albümde bulunan gitar, daha sonra yerini saksafona bırakmıştır. 1995 yılında yayınladıkları 2. stüdyo albümleri Midnight Radio, 2 buçuk saatlik yavaşlatılmış kayıtlardan oluşur. Dinlemesi epey zor olan albüm kulaklarda bir şehir portresi yaratır. 2000 yılında çıkan 3. stüdyo albümleriyle beraber saksafon, grubun ana enstrümanı olmuştur. 2015 yılına kadar aynı kadroyla devam eden grup türün öncülüğünü yapmaya devam etmiştir.

Gore Motel (1994)

The Kilimanjaro Darkjazz Ensemble ve The Mount Fuji Doomjazz Corporation

Grubun kadrosunu Jason Kohnen, Gideon Kiers, Hilary Jeffery, Nina Hitz, Charlotte Cegarra, Eelco Bosman ve Sadie Anderson oluşturur. Türün en önemli temsilcilerinden olan grup, 2000 yılında Hollanda’da Nosferatu (1922) ve Metropolis (1927) sessiz filmleri için beste yapmak amacıyla kurulmuştur. Kuruculardan Jason Kohnen: “Biz bu projeye 1999 / 2000`li yıllarda başladık ve o zaman yola çıkış noktamız ikili olarak varolan sessiz filmler üzerine yeni soundtrack`ler üretmekti. Projemiz zamanla bir grup haline dönüştü ve ikili olarak yakaladığımız yaratıcı düzeyi eklenen her müzisyenle benzer düzeyde yakalamayı başardık.” cümleleriyle grubun kariyerine başlama amacını anlatır. (Kısaoğlu, 2012) Bohren & Der Club of Gore’un aksine şarkılarında elektronik altyapılar sıkça kullanılır. Bu altyapılar grubun müziklerine ayrı bir katman katar. Bir diğer tarafatan şarkılarının bazılarına vokal eşlik eder. 2007 yılında The Kilimanjaro Darkjazz Ensemble üyeleri tarafından yan bir proje olarak başlatılan The Mount Fuji Doomjazz Corporation, 2012 yılına kadar adeta The Kilimanjaro Darkjazz Ensemble’a bir alter ego olarak doğaçlama üzerine müzik yapar. The Kilimanjaro Darkjazz Ensemble ise 2014 yılında dağılmıştır.

I Forsee The Dark Ahead, If I Stay (2016)

Aging ve Sentenced To Love

David McLean tarafından öncülüğü yapılan Aging’in 4. albümü, 15 kişilik müzisyen kadrosuyla dikkat çeker. Direkt olarak Film Noir ve eski, sert dedektif romanlarından etkilenerek ortaya çıkan “Sentenced To Love” albümü, noir jazz için yerinde bir örnektir. 2020 yılında çıkan Sentenced To Love albümü, derin bir titizlikle bir kompozisyon ortaya koyar. Dinleyiciyi 40’ların Amerikasında suçların ve suçluların, haliyle dedektiflerin eksik olmadığı ara sokağın birinde yağmurlu bir geceye ışınlar. Sokağı aydınlatan tek şey yanıp sönen neon kırmızı tabelalardır.

Sentenced To Love (2020)

Dinlemeye Değer Diğer Dark Jazz Sanatçıları / Grupları

Kirill isimli bir Rus’un tek kişilik projesi Lowering, Brooklyn albümünde dinleyicilere dark jazz’ın yanında post rock tınıları ile Brooklyn atmosferini verir. Yine tek kişilik bir proje olan Manet, albüm kapaklarında da görüldüğü üzere dinleyicilere sakin bir atmosfer sunar. Hollanda’dan çıkma 2 kişilik bir grup olan Trigg & Gusset, elektronik altyapı ile kendine has bir tını ortaya koyar. Rusya’dan çıkma Bebopovsky And The Orkestry Podyezdov, jazz müziği trip-hop ile birlikte dinleyenlere sunar.

Sonuç olarak; dinlemenin zor, hakkında yazmanın ise ondan da zor olduğu bir müzik türü olan dark jazz bir şansı kesinlikle hak ediyor. İnsanın içindeki karanlık yönleri ortaya çıkarmakla kalmayıp bunu kaliteli bir şekilde yapıyor. Müzikle içli dışlı herkesin -ne tür müzik olduğu fark etmeksizin- bir kere de olsa dinlemesi gereken bir türdür. Türün meraklıları adına hazırlanan bir Spotify çalma listesi linki aşağıdadır:

https://open.spotify.com/playlist/6w8AFxEjvlVJAhfgsasYjC?si=e5f9e84cb4e247f9

Yazar: Kerem Karabulut
Editör: Ece Günen