Joseph Fouche: Bir Politikacının Portresi

Joseph Fouche, Fransız Devriminden sonraki karmaşa döneminde, monarşide, Napoleon’un yanında, mecliste; diğer herkes değişim sırasında yok olurken var olabilmiş bir siyaset adamı, politikacıdır. Joseph Fouche: Bir Politikacının Portresi kitabı, Joseph Fouche’nin 1790’dan 1816 yılında ölümüne kadar olan süreçte yaşanan olayları ele almakta ve dönemin siyasi profiline oldukça geniş bir perspektif sunmaktadır. Tüm bu yıllar arasında değişen yönetim şekillerine, başa geçen adamlara rağmen değişmeyen tek kişidir Fouche.  Bu anlatım, politika sahnesini ve o sahnede kalabilmek için neler yapılabileceğini, ne kadar uç noktalara gidilebileceğini gösteren sürükleyici bir hikayedir. Fouche, ölümüne kadar hep yükselişte olan ve sanki her zaman da siyasi alanda olacağı düşünülebilecek olağanüstü bir kişiliktir.

Kariyerine eğitimci olarak başlayıp daha sonra kiliseye girmiş biri olarak Fouche’nin siyasete girişi oldukça kanlı olmuştur. Ölümünden sonra dahi Lyon Kasabı ismiyle anılmasına sebep olacak kanlı eylemlere bulaşmış, kendisini hemen herkesin nefretinin hedefi durumuna getirmiştir. Onun komünizm ve ateizmi benimsemediği bu dönemler siyasete ilk defa giriş yaptığı yıllara denk gelmektedir. Onun için siyasete, paraya ve güce yönelmek kolay bir tercih olmuş olsa gerek. Nitekim üst düzey bir zekaya ancak oldukça düşük değerler sistemine sahiptir.

“Mücadele sırasında kimsenin yanında yer almaz, mücadele bittiğinde ise hep kazananın yanındadır.”

Evinde eşine ve çocuklarına sadık bir eş ve baba olsa da siyasi sahnede kendine bunun tam tersi ilkeleri edinmiştir. Yerleştiği koltuğu sağlamlaştırması da onun zihni ve karakteri ile kaçınılmaz bir sonuç olmuştur. Başa geçen her kişiyi desteklemiş esas adamın yardımcısı olarak işlerin arkasındaki beyin olmuştur. Napoleon dahi ondan ne kadar nefret etse de Fouche’nin siyasi zekasını bir köşeye atamamış ancak onu her zaman göz hapsinde tutmaya çalışmıştır. Lakin herkesi gözetleyen, her şeyi bilen Napoleon değil Fouche’nin kendisi olmuştur. Emniyet bakanı olduğu yıllarda özel ajanlarını ülkenin dört bir yanına salmış; yazılan her mektubu, kapalı kapılar ardında konuşulan her konuyu öğrenmiş ve kayıt altında tutmuştur. Çünkü Fouche, gücün elde tutulan bilgi ile orantılı olduğunu bilmiştir. Bu veriler ile hiyerarşide kendinden üstte bulunanları dahi kontrol edebilmiş, ülkenin içinde kendi özerk devletini kurmuştur. Her sır, kulaktan kulağa dolaşan her varsayım Fouche’nin çekmecesine gelip özel incelemeye tabi tutulmuştur. Ancak kimseye de güvenmeyerek her şeyi bilen tek kişinin yine kendisi olmasına büyük önem vermiştir. Böylece ülkede yaşayan hemen herkes korku içinde ve suçun ortaya çıkma ihtimalinin getirdiği gerilimle yaşarken Fouche, satrançta hamle yapar gibi halkı yönetmiştir.

Kurnaz, tehlikeli ve akıl almaz bir karakterdir. İyi bir gözlemci, herkesin hayatını avuçlarının içinde tutmayı seven tehlikeli bir ruhtur. İnsanları, devletleri, eylemleri tek başına yönetmek isteyen ve bunu başarabilen güçlü bir politikacıdır. Yerini sağlamlaştırmak için kendini, arzularını gizlemiş; başta olanlara göre şekillendirmiştir kendisini. Ancak asıl hedeflerini hiç unutmamıştır. Fouche herkesin tarafındadır aynı zamanda değildir. Döneminde yanında durduğu adamlar tarafından bile sevilmemiş, hep şüpheyle bakılmış, “en karakteristik özelliği karaktersiz olması” şeklinde tanımlanmıştır.

Fiziksel açıdan solgun psikolojik olarak ise içekapanık biri olan Fouche, hiçbir zaman esas adam olamamıştır. Hayatı boyunca liderlerin yanındaki ikinci adamdır. Ancak geçen yıllarda Fransa, pek çok liderin başa gelmesine daha sonra ise çürümeye terk edilmesine sahne olsa da daima orada olan tek kişi Fouche’den başkası değildir. Krallar, meclisler, imparatorlar gelip geçmiştir ancak mecliste, bakanlıkta, kralın yanında Fouche yerini korumayı başarmıştır. Fransa’nın uluslararası ilişkilerini belirlemiş, savaşa veya barışa karar vermiştir. O, görülmeyi değil fikirlerin arkasındaki beyin olarak tüm Fransa’nın hatta belki dünyanın hükmünü vermeyi arzulamış ve bunu ömrünün büyük çoğunluğunda başarmıştır da.      

Zweig, tarihin sayfalarında kaybolmuş, herkesin unuttuğu, yok olmaya yüz tutan bir karakteri bizler için gün ışığına çıkarmış, bunaltıcı bir hayat hikayesini etkileyici bir forma sokmayı başarmıştır. Biyografik bir anlatımın yanında derinlemesine psikolojik tahliller yaparak kendisinin yetenekli bir araştırmacı, üstün bir zeka ve özgün bir yazar olduğunu kanıtlamıştır. Bir biyografi eseri ile dönemin tarihi, sosyolojik ve siyasi pek çok alanına fener tutmak ve bunu da dinamik ve enerji dolu bir dille başarmak elbette zoru başarmaktır.

Ayşenur GÜZEL

KAYNAKÇA

Zweig, J. (2012). Joseph Fouche Bir Politikacının Portresi. İstanbul: Can Yayınları.

Görsel Kaynak 1

Görsel Kaynak 2