New York Metrosunu Şenlendiren Sokak Sanatçısı Keith Haring Kimdir?

1980’lerde New York’un gelişen alternatif sanat sahnesinin bir parçası olan sanatçı ve aktivist Keith Haring, 4 Mayıs 1958’de Pensilvanya’nın küçük bir kasabasında dünyaya geldi. Yenilikçi enerjisi, pop kültüre ve sosyal aktivizme duyduğu sonsuz tutkuyla Haring, sanat tarihinde derin bir iz bıraktı.

Haring’in sanatla ilk tanışması, çizgi film çizen ve oğluna tekniklerinin çoğunu öğreten babası sayesinde oldu. Küçük yaşta babasıyla yaratıcı çizimler üretmeye başladı ve gitgide sanata olan ilgisi arttı. Bunun yanında, çocukluğunda Dr. Seuss ve Looney Tunes gibi popüler çizgi film karakterlerine hayrandı (Olsen, 2018).

Liseden 1976’da mezun olduktan sonra Haring, bir ticari (commercial) sanat okulu olan Pittsburgh’daki Ivy Profesyonel Sanat Okulu’na kaydoldu. Kısa süre sonra ticari bir grafik sanatçısı olmaya çok ilgi duymadığını fark etti, okulu bıraktı ve hemen ardından 1978’de Pittsburgh Arts and Crafts Center’da çalışmalarını sergilediği ilk kişisel sergisini açtı.

Aynı yıl içinde Haring, New York’a taşındı ve School of Visual Arts’a (SVA) kaydoldu. New York’ta Haring, galeri ve müze sisteminin dışında şehir merkezindeki sokaklarda, kulüplerdeki metro ve boşluklarda ve eski dans salonlarında gelişen bir alternatif sanat topluluğu buldu. Burada, sanat topluluğu sayesinde Jean-Michel Basquiat, Madonna ve Andy Warhol gibi tanındık  müzisyenler, performans sanatçıları ve grafiti yazarları ile arkadaş olma fırsatı buldu. Andy Warhol’un eşsiz yaşam ve sanat füzyonundan etkilenen Haring, kariyerini gerçek anlamda toplumsal sanat yaratmaya adamaya bu aşamada karar verdi.

1980’de Haring, bir metro istasyonunda mat siyah kağıtla kaplı kullanılmayan reklam panolarını fark ettiğinde, sanatını daha büyük bir kitleye bu panolar sayesinde ulaştırabileceğini keşfetti. Metro hattı boyunca bulabildiği her boş kağıt panonun üzerine beyaz tebeşirle çizimler yapmaya başladı. 1980 ile 1985 yılları arasında Haring, bu halka açık çizimlerden yüzlercesini hızlı ritmik çizgilerle üretti, bazen bir günde 40 kadar “metro çizimi” yarattı. Metro, Haring’in dediği gibi, fikirlerini geliştirmek ve basit hatlarını denemek için bir “laboratuvar” oldu.

Zamanın sanatçılardan farklı olarak Haring, açıkça eşcinsel olduğunu göstermekten kaçınmadı. Sanatsal çalışmalarında LGBTQ halkının karşılaştığı sayısız zorluğu temsil etti. Posterlerinden biri ‘Cehalet = Korku’, AIDS’li insanların sürekli olarak karşılaştıkları zorluklara dikkat çekiyor. AIDS eğitiminin önemini ifade etmek için olabildiğince çok insana ulaşmak için yorulmadan çalıştı.

Kullandığı imgeler “yaygın olarak tanınan bir görsel dil haline geldi”. (Haggerty, 2013, s.425) Daha sonraki çalışmalarında, kendi ikonografisi aracılığıyla sıklıkla politik ve toplumsal temalara -özellikle eşcinsellik ve AIDS’e- değindi (Gruen, 1992).

Nisan 1986’da Haring, Soho’da resimlerini taşıyan tişörtler, oyuncaklar, posterler ve rozetler sattığı Pop Shop’u açtı. Haring, mağazayı işinin bir uzantısı olarak değerlendirdi ve mağazanın tüm içini beyaz duvar üzerine soyut bir siyahla boyayarak çarpıcı ve benzersiz bir ortam yarattı. Dükkan, insanların artık düşük bir maliyetle kendi çalışmalarının basılı olduğu ürünlere kolayca erişim sağlanabilmesini hedefledi.

Haring, kariyeri boyunca zamanının çoğunu genellikle sosyal mesajlar taşıyan bayındırlık işlerine adadı. 1982 ile 1989 yılları arasında dünyanın düzinelerce şehrinde çoğu hayır kurumları, hastaneler, çocuk gündüz bakım merkezleri ve yetimhaneler için yaratılmış 50’den fazla halka açık sanat eseri üretti. Şimdi ünlü olan Crack is Wack adlı duvar resmi, New York’un FDR yolunun belirleyeci ögelerinden biri haline geldi.

Haring’in çalışmalarının çoğunda “yetişkinlere yönelik” temaların yorumlarına yer vermesine rağmen, çocuklarla çalışmayı da seviyordu. Eserlerinde çocukların yaratıcılığı, mizah anlayışı ve masumiyetinden çokça ilham alıyordu, onlarla birlikte çalışmalar yapmaktan büyük keyif alıyordu. 1986 yılında Özgürlük Heykeli’nin 100. yıl dönümünü kutlamak için 900 gencin yardımıyla Battery Park’taki Özgürlük Kulesi’nin duvar resmini yaptı. Bu ortak çalışma ile gençliğin toplumdaki yerini, önemini ve gücünü göstermeyi amaçladı.

Haring, farkındalığını yaratmaya çalıştığı AIDS hastalığına 1988 yılında kendisi yakalandı. Bunun üstüne, başarılı bir sanatçı olarak ününü 1989’da The Keith Haring Vakfı‘nı kurmak üzere kullandı. Vakıf, AIDS araştırmalarına, hayır kurumlarına,eğitim programlarına fon ve destek sağlamak amaçlı kurulmuş olup halen faaliyetlerini sürdürmektedir.

Keith Haring, 16 Şubat 1990’da 31 yaşında AIDS ile ilgili komplikasyonlardan dolayı hayatını kaybetti. 4 Mayıs 1990’da New York’taki St. John the Divine Katedrali’nde 1000’den fazla kişinin katılımıyla adına bir anma töreni düzenlendi. Haziran 2019’da Haring, New York City’deki Stonewall Inn’deki Stonewall Ulusal Anıtı (SNM) içinde Ulusal LGBTQ Onur Duvarı’na getirilen ilk 50 Amerikalı “öncü ve kahraman” dan biri olarak seçildi.

Kaynakça

Bio. (t.y.). The Keith Harring Foundation. 26 Eylül 2020 tarihinde https://www.haring.com/!/about-haring/bio#:~:text=Keith%20Haring%20was%20born%20on,Seuss%20and%20Walt%20Disney adresinden erişildi.

Gruen, J. (1992). Keith Haring: The Authorized Biography. Simon and Schuster.

Haggerty, G. (2013, Kasım 5). Encyclopedia of Gay Histories and Cultures. Taylor & Francis.

Keith Haring. (2020, Eylül 20). Wikipedia. 26 Eylül 2020 tarihinde https://en.wikipedia.org/wiki/Keith_Haring#cite_note-HaringEncy-9 adresinden erişildi.

Olsen, A. (2018, Eylül 10). 21 Facts About Keith Haring. Sotheby’s. 26 Eylül 2020 tarihinde  https://www.sothebys.com/en/articles/21-facts-about-keith-haring adresinden erişildi.

Randall, K. (2019, Ağustos 25). 7 Facts You Should Know About Keith Haring. The Collector. 26 Eylül 2020 tarihinde https://www.thecollector.com/7-important-facts-you-should-know-about-keith-haring/ adresinden erişildi.