Krzysztof Kieślowski’nin Üç Renk Üçlemesi: Beyaz

Üç Renk Üçlemesi

Krzysztof Kieślowski’nin Üç Renk Üçlemesi: Beyaz

Krzysztof Kieślowski’nin Üç Renk Üçlemesi, sırasıyla Mavi, Beyaz ve Kırmızı‘dan oluşan, Krzysztof Kieślowski’nin yönettiği filmlerdir. Filmlerin isimlerini oluşturan üç renk, Fransa bayrağının renklerini temsil eder. Fransız Devrimi‘yle vücut bulmuş özgürlük, eşitlik ve kardeşlik temaları, filmlerin ana temaları olarak işlenmiştir. Kieslowski, üçleme boyunca bireyler arası iletişimi sorgularken ikili insan ilişkilerinde evrensel temaların yansımalarını arar.

Eşitlik temasını odağına alan, üçlemenin ikinci filmi Üç Renk: Beyaz (Trois Couleurs: Blanc) 1994 yılında vizyona girmiştir. Fransa, Polonya ve İsviçre ortak yapımı olan filmin başrollerinde Zbigniew Zamachowski ve Julie Delpy yer alır. Beyaz, 44. Berlin Uluslararası Film Festivali’nde “En İyi Yönetmen” dalında “Gümüş Ayı Ödülü”nü kazanmıştır.

Üçlemenin ilk filmi için Krzysztof Kieślowski’nin Üç Renk Üçlemesi: Mavi isimli yazımıza bakabilirsiniz.

Bu yazıyı Zbigniew Preisner’in Beyaz için bestelediği şarkı eşliğinde okuyabilirsiniz:

Bir Hayal: Eşitlik

Üçlemenin ikincisi Beyaz, Karol ve Dominique‘in ilişkilerinin sonlanmasıyla açılır. Mahkeme salonunda Dominique’in Karol için “erkeklik görevini yerine getirmediği” suçlamasında bulunması, filmin önemli bir kısmı boyunca çekingen bir karakter sergileyen Karol’u iktidar sahibi olma çabasına iter. Onun isteği, Dominique ile eşit olmaktır. Bu eşitliği güç ve para sahibi olarak sağlayabileceğine inanır.

Krzysztof Kieślowski’nin Üç Renk Üçlemesi: Beyaz

“-Seni seviyorum desem anlamayacaksın. Senden nefret ediyorum desem onu da anlamayacaksın. Seni istiyorum, sana ihtiyacım var dememi de anlamayacaksın. Anlıyor musun?” (Delpy, 1994)

Karol’un sıkça küçük duruma düşmesiyle intikam isteği yavaş yavaş inşa edilirken başta cinsel bir sorun olarak dillendirilen iktidarsızlığın, hayatın pek çok alanına yayılmış olduğu görülür. Karol, eşini kaybetmesinin üzüntüsü üzerine beş parasız kalacak, metroda tarağıyla müzik yapacak, illegal yollardan Polonya’ya girdikten sonra bir yanlış anlaşılma sonucu kaçırılacaktır. Filmin henüz başlarında üzerine kuş pisleyen Karol, pek çok sorunla karşı karşıya kalacaktır. Fakat bu kuş sahnesi, başlangıçta talihsizlik olarak algılanabilecekken filmin gidişatı itibarıyla Karol’un şansının döneceğine de işaret eder.

Kieslowski, Mavi’de olduğu gibi Beyaz’da da ana karakterin geçmişle bağlarını tamamen koparmaz. Cebindeki iki frank ve beyaz büst, Karol’un geçmişte yaşanan acılarından kurtulamadığını gösterir. Geçmişten bir iz niteliği taşıyan büst, Dominique’den intikam alma isteğinde olan Karol için önemlidir. Özlem ve intikam duygularının oluşturduğu kontrast, kırık büstle yansıtılmıştır. Büst, bütün idealliğine rağmen kırılmıştır ve yapıştırılsa bile eskisi gibi görünmeyecektir.

Krzysztof Kieślowski’nin Üç Renk Üçlemesi: Beyaz

Beyaz, bireysel ilişki odaklı anlatımlara sahip Mavi ve Kırmızı’dan içerdiği toplumsal mesajlar sebebiyle ayrılır. Mavi, yas ve kederi; Kırmızı ise iletişimsizlik çıkmazını insan ilişkileriyle aktarır. Karol’un hikâyesi ise güç ve iktidar ilişkisinin net bir örneğini sunar. Kendisinden iktidarsız oluşu nedeniyle ayrılan eski eşinin güç sahibi olduğunda kendisine döneceğine inanır.

Açıkça dile getirilmese de dönemin Polonya’sının siyasi ve toplumsal durumu inceden inceye işlenir. Kapitalizmin hüküm sürdüğü ve serbest ekonominin yerleştiği bir ülkede Karol, manevi değerlerden ziyade maddiyat ile saygı duyulan biri olabileceğini anlar. Birlikte çalıştığı arkadaşlarını kandırarak yüklü bir para elde etmesi buna örnektir.

“-Neonlu tabela almışsın.
-Artık burası Avrupa.” (Zamachowski, 1994)

Acılar da Eşitlenebilir Mi?

Karol’un Polonya’ya gitmesine yardım eden Mikolaj karakteri, Karol’un sahip olmadığı şeylere sahiptir. Eşi ve çocukları vardır. Saygı gören biridir. Buna rağmen intihar etmek ister fakat bunu yapamaz. Karol ile yaptığı anlaşmayla Karol’dan kendisini öldürmesini isteyen Mikolaj, sıkılan boş tabancanın ardından yaşadığı ölüm korkusu ile sahip olduklarının farkına varacaktır. Bu sahne, Karol’un Dominique’den intikam alma biçimiyle benzerlik gösterir. Değer verdiği birinin ölümü ardından hissettiği acı, Dominique’de de Mikolaj’da olduğu gibi sarsıcı bir etki yapacak; ona bir zamanlar kıymetini bilemediği değerleri hatırlatacaktır.

“-Mikolaj, hepimiz acı çekeriz.
-Evet ama ben daha azını istiyorum.” (Zamachowski, Gajos, 1994)

Krzysztof Kieślowski’nin Üç Renk Üçlemesi: Beyaz

Eşitlik teması, çekilen acının eşitlenmesi olarak yorumlandığında anlaşılır olacaktır. Maddi ve manevi, sahip olduğu her şeyi kaybeden ve Paris metrosunda dilenci durumuna düşen Karol, kendisine çektirilen acıların hesabını sormak ister: Aşık olduğu kadınla acılarının eşitlenmesi için uğraşır.

İzleyici güç ve eşitlik arasındaki ilişkiyi ve Karol’un intikam çabasını izlerken ikili ilişki arasındaki eşitlik duygusunu hissedemeyebilir. Bu durum, Kieslowski’nin eşitliğe erişmenin önündeki zorlukları vurgulama yöntemi olarak yorumlanabilir.

Bütün uğraşlar sonucu maddi olarak güçlenen ve cinsel iktidarını kazanan Karol, Dominique’ten intikam almayı başarmış olsa da hala onu sevmektedir. Filmin son sahnesinde ikilinin uzaktan anlaşması ile Karol’un döktüğü gözyaşları, gücü elinde bulundurmanın, sevginin yokluğu söz konusu olduğunda değersizleştiğini gösterir.

Üç Renk Üçlemesi’nin diğer yazıları için:

Krzysztof Kieślowski’nin Üç Renk Üçlemesi: Mavi

Krzyztof Kieślowski’nin Üç Renk Üçlemesi: Kırmızı

Yazar: Melin Durmaz
Editör: Emine Türal

Kaynakça:

• Gök, G. (2016, 7 Ağustos). Krzysztof Kieslowski Sinemasında Yaşamın Döngüselliği ve Üç Renk Üçlemesi. Erişim Adresi: http://www.cinerituel.com/krzysztof-kieslowski-sinemasinda-yasamin-donguselligi-ve-uc-renk-uclemesi/.

• Bauer, A. (2016, 31 Mart). The Three Colors Trilogy Is Among Film’s Greatest Trilogies, And As Radical As The Flag It Is Based Off Of. Erişim Adresi: https://medium.com/cinenation-show/the-three-colors-trilogy-is-among-film-s-greatest-trilogies-and-as-radical-as-the-flag-it-is-868db1f0903e.

• Karmitz, M. (Yapımcı), Kieślowski, K. (Yönetmen). (1994). Trois Couleurs: Blanc [Film]. Fransa: MK2 Productions.

• LinkyVMC. (2011, 28 Eylül). Zbigniew Preisner – White. [Video]. Youtube. Erişim adresi: https://youtu.be/UZe3Ew37BCA

Görsel Kaynakça:

• Özdemir, B. (2019, 13 Temmuz). Trois couleurs: Blanc / Three Colors: White (1994). Erişim Adresi: http://www.zamansizfilmler.com/2019/07/13/trois-couleurs-blanc-three-colors-white-1994/

• Nobile, I. (2011, 3 Mayıs). Trois couleurs : blanc, un film de Krzysztof Kieslowski. Erişim Adresi: https://www.histoire-immigration.fr/agenda/2010-09/trois-couleurs-blanc-un-film-de-krzysztof-kieslowski

• Yaşar, F. (2008, 18 Aralık). Trois couleurs: Blanc (Üç Renk:Beyaz). Erişim Adresi: https://www.bagimsizsinema.com/trois-couleurs-blanc-uc-renk-beyaz.html

• Silva, L. (2014, 4 Ekim). Trois Couleurs: Blanc (Three Colors: White). Erişim Adresi: https://thehandgrenade.wordpress.com/2014/10/04/trois-couleurs-blanc-three-colors-white/