Paris’in Geçmiş Yüzü: Haussmann Operasyonları

Haussmann Operasyonları: Kent için Yıkım mı, Gelişim mi?

Haussmann Operasyonları; Baron Haussmann’ın, Seine valisi olarak görev yaptığı 1853-1870 yılları arasında çokça eleştirilen ve Paris’in çehresini değiştirdiği düşünülen, tarihsel ve politik açıdan doğru değerlendirilmesi gereken önemli imar çalışmalarıdır.

Georges-Eugène Haussmann Kimdir?

Haussmann, kökenleri Alsas’a dayanan Alman bir aileden gelmektedir. Politik kariyerine 1831 senesinde başlamıştır. 1853 senesinde ise Gironde Departmanı valiliğinden alınmış ve Seine Departmanı valiliğinde görevlendirilmiştir.

Haussmann’ın Şehircilik Siyasetinin İlkeleri

– Yeni açılan her yolun, yaya ve taşıt trafiğini kolaylaştırması şart koşulmaktadır. Yolların ulaşım dışında, bölgenin havadarlığını ve aydınlığını da temin etmesi beklenmektedir.

– Yolların genişlemesiyle ferahlayan bölgelerde, yağmur ve atık suların tahliyesi de kolaylaşmaktadır. Her yolun altında bir kanalizasyon şebekesinin bulunması, yeni inşa edilen binaların da kolayca sisteme dahil olmasını sağlamaktadır.

– Kaldırımlarda ışıldayan lambalar, Paris’in aydınlık yüzünü simgelemekte, gece hayatını aydınlatmakta ve Parislilerin gece anlayışını değiştirmektedir. Yollarda ayrıca banklar, çeşmeler ve süs havuzları gibi aksesuarlar da bulunmaktadır.

– İlk inşa yasası, eski rejim zamanından kalmaktadır. Haussman’a göre şehirciliğin yürüttüğü cephe çalışmaları, binaların üzerini örten bir perde niteliğindedir. Ağaçlarla süslü geniş caddeler ve neredeyse aynı cephelere sahip binalarla Haussmann, Paris’i şekillenmiştir.

Birinci Etap: Haussmann’ın İlk İcraat Dönemi (1853-1859)

Napolyon, kendini makamında kanıtlamış olan yetenekli bir yönetici aramıştır ve bu doğrultuda Haussmann seçilerek Seine Departmanına vali olarak atanmıştır. Yasal dayanağa ve yeterli finansmana sahip olan Haussmann, Rue de Rivoli yıkımlarına girişmiş ve kentin önemli ilk konaklama yapısı olacak olan Grand Hotel du Louvre’un inşasını başlatmıştır. İnşa için 3000 işçi mobilize edilmiştir ve bu işçiler şantiyelerde 24 saat aralıksız çalışmıştır. Rue de Rivoli ve Rue Saint Antonie caddeleri birbirlerine bağlanır ve bu sayede Louvre çevresinde iki meydan açılır: Place de Carrousel ve Place Saint Germain l’Auxerrois. Operasyonlar sırasında Le Marais bölgesindeki klasik dönemin önemli iki yapısı olan Hotel de Sully ve Hotel de Mayanne, korunmuş ancak birçok tarihî yapı haritadan silinmiştir. Rue Saint-Martin ile Rue Saint-Denis arasında kalan sıkışık, sağlıksız ve güvensiz kesimler parçalanmıştır. Chatelet Meydanı, Houssmann Paris’inin yeni merkezi olmuş, bugünkü Chatelet Tiyatrosu ve Theatre de Ville gibi yeni ve önemli birçok kamu yapısı inşa edilmiştir. Tüm bu süreçte 9467 metre yeni yol açılmıştır. 1859’da bir parlamento raporunda, yeni yolların; hava, ışık ve sağlık koşullarını iyileştirdiği ve daha önce girilemeyen, barikatlar ile kapatılan; dar, karanlık ve sağlıksız sokak labirentlerine ulaşımı sağladığı belirtilmiştir. Büyük, yeşil bahçelerin örnekleri bu dönemde oluşturulmaya başlanmıştır: Bois de Boulogne, Bois de Vincennes, Montsouris Parkı bu örneklerin başlıcalardır. Yapılan işler kısa sürede sonuca ulaşmış, binlerce işçi için istihdam sağlanmıştır. Parisliler, bu aşamadaki uygulamalardan genellikle hoşnut kalmıştır.

İkinci Etap: Kentin Sınırlarının Genişletilmesi (1858-1869)

Bu etap, bulvar ağı oluşturmayı ve açılan ’’büyük bulvarlar’’ halkasını yeni tren garlarına bağlamayı hedeflemiştir. Böylece 26.294 metrelik yeni bir yol şebekesi yaratılacaktır. Gelişmelere yeni yolları, bunların bağlandığı meydanları ve park genişletmelerini de katmak gerekmektedir. Bunlar arasında bugün de kentin en önemli akslarından olan Boulevard Raspail ve Avenue des Gobelins de bulunmaktadır. Açılan veya genişletilen yollar, mevcut aksları yeni semtlere veya meydanlara bağlayarak kentsel ağı tamamlamaya ve bağlantıları güçlendirmeye yöneliktir. Eski yollar ve mahallelerin neredeyse tümü yıkılmış, Boulevard du Palais ve Rue de Lutece adlı iki geniş yol açılmış, Saint Michell ve Pont au Change köprüleri yenilenmiş, Ticaret Mahkemesi ve Prefecture de Police adlı iki büyük kamu binası inşa edilmiştir. Bu sırada Notre Dame Katedrali ve Sainte-Chapelle de çevreleri korunarak onarılmıştır. Paris’in dış surlarının ötesinde kalan banliyö semtleri ve eski köyler, merkeze bağlanmıştır. 1860 yılı itibarıyla 8.000 şantiye açılmış ve toplamda 55.000 kişilik bir iş gücü seferber edilmiştir. Yapılanlar, halk ve meclis tarafından destek görürken bir yandan da eleştiriler başlamıştır. Eleştiriler, yeşil alanların yol yapımı nedeniyle daraltılması ve yükselen maliyetlerdendir.

Üçüncü Etap: Eleştirilerin Artması ve Haussmann’ın Görevden Alınması (1869-1870)

Başkentin politik ortamı içinde giderek artan toplumsal ve parlamenter eleştirilerin hedefi de imparator değil,  Haussmann olmuştur. Buna rağmen vali, projelerinin üçüncü aşamasını da 1867 yılında meclise onaylatmıştır. Bu kez bütçe 280 milyondur. Bu etapta sol kıyıdaki yolların ve meydanların genişletilmesi dışında sağ kıyı bölgesine yoğunlaşılacaktır. Champs-Elysees bahçelerinin genişletilmesi, yapımına henüz başlanmamış olan yeni opera önündeki meydan ve Gare du Nord çıkışındaki meydan ile bugünkü Place de la Rebublique, Place de la Nation, Trocadero ve Victor Hugo meydanlarının tamamlanması, Rond-Point des Champs-Elysees alanının açılması bu etabın önemli kentsel mekân düzenlemeleridir. Bu düzenlemeler, kentin kamusal mekânlara katkı sağladığı gibi buralara bağlanan yollardaki yeni yapım ve düzenlemelerle de bütünleşerek kent içi ulaşım ağının tamamlanmasına da katkıda bulunmaktadır. Üçüncü etap programı tamamlanmadan vali görevden alınmış, projenin devamı belirsizliğe girmiştir.

Yazar: Hatice Dağlıkan
Editör: Emine Türal

Kaynakça:

• Birol Özerk, G. (2013, Mart). Büyülü Kent:Paris, Megaron Balıkesir. Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi Dergisi, 16, 46-53.

• Yücel, A. (t.y.). Baron Haussmann’ın Paris’i. s.169-187

Görsel Kaynakça:

• https://www.cparama.com/forum/paris-rue-de-rivoli-t3541.html

• http://vergue.com/category/Auteurs/Charles-Marville

• https://www.homohominilupus.com/georges-eugene-haussmann-gunumuz-parisini-insa-eden-vali/

• http://www.muraterginoz.com/haussman.html