Türk Haberciliğinden Birand Geçti

Mehmet Ali Birand, 9 Aralık 1941’de, Alman Hastanesinde dünyaya gelmiştir. Birand 2 yaşındayken babası kalp krizi geçirip hayatını kaybetmiştir. Babası öldükten sonra annesi, babasından kalan maaşla onları geçindirmeye çalışmıştır. Annesi onu yıkamak için su ısıtırken 3 yaşındaki Birand, kaynar suyun üzerinden atlayarak kovayı devirmiş ve sol bacağını yakmıştır. Bundan dolayı 5 ameliyat olmuş ve bir yılını hastanede geçirmiştir.

Birand hayatını değiştiren 4 kişi olduğu söylemektedir: Bunlardan ilki, Dışişleri Bakanlığında diplomat olan dayısı Mahmut Dikerdem’dir. Dikerdem, yeğenini Galatasaray Lisesine yazdırmıştır. Birand, 1962’de liseyi bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi, Filoloji Fakültesi, Fransızca Bölümünü kazanmış ancak maddi sebeplerden dolayı öğrenimini sürdürememiştir.

İkinci kişi, Koç Grubu’nun önde gelen isimlerinden biri: Kenan İnal’dır. İnal, Vehbi Koç’un Birand ile ilgilenmesini ve 1963’te ayağından beşinci ve son ameliyatını olması için İngiltere’ye gönderilmesini sağlamıştır. Dönüşünde de Koç Holding’e gireceğini düşünmektedir.

Üçüncü kişi, Galatasaray Lisesi yıllarında tanıştığı Abdi İpekçi’dir. İpekçi, Birand’a Milliyet Gazetesi’nin Londra muhabirliğini vermiştir. Abdi İpekçi “İlginç şeyler bulursan mektupla bize bildirirsin.” demiştir. Bu sebeple ameliyat için gittiği Londra’da gazeteciliğe küçük de olsa ilk adımını atmıştır. 1 yılın sonunda Türkiye’ye döndüğünde Koç Holding’de çalışacağını düşünürken bir anda kendisini Milliyet Gazetesi’nde bulmuştur. Gazetecilik mesleğine, Abdi İpekçi’nin Vehbi Koç ile konuşup onay almasıyla başlamıştır.

Dördüncü kişi ise Milliyet Gazetesi’nde çalışırken tanıştığı Cemre Güngören olmuştur. 1971’de Güngören’le evlenen Birand, 500 dolar maaşla Brüksel’de Milliyet Gazetesi için çalışmaya başlamıştır.

Birand, bu dönemi şöyle anlatmaktadır: “Milliyet’in Brüksel’deki muhabiri olmak bana çok şey kazandırdı. Hem dünya görüşümü etkiledi hem de çok şey öğrenmemi sağladı. Eğer Brüksel’e gitmemiş, Cemre ile orada 20 yıl süreyle yaşamamış olsaydım, bugün geldiğim yerde olamazdım.” (Akşam Gazetesi, 2013).

Gazeteciliğindeki dönüm noktasını 1971’deki Kıbrıs Barış Harekâtı ile yaşamıştır. Kıbrıs Barış Harekâtı ile Türkiye’nin gündeme oturması, yurt dışında yaşayan Türk gazetecilerinin önemini artırmıştır.

1985 yılında TRT 1’de 32. Gün adlı, ayda bir yayımlanan haber programı yapmaya başlamıştır. 32. Gün, Birand’a şöhretini kazandıran programdır. 32. Gün programında birçok ünlü devlet başkanı ile görüşmüştür. Bunlardan bazıları; François Mitterrand[1], Helmut Kohl[2], Muammer Kaddafi[3], Margaret Thatcher[4], Boris Yeltsin[5], Mihail Gorbaçov[6], Saddam Hüseyin[7], Fransa’nın eski Devlet Başkanı Jacques Chirac[8] ve Yaser Arafat[9]’tır.

1986’da bir adım daha atıp hem Sovyetler Birliği yetkililerini hem de Milliyet Gazetesi’ni ikna edip Moskova’da da büro açmış, her ay Moskova’ya giderek gelişmeleri izlemiştir. Birand’ın hayatında ciddi önem arz eden bir konu da 1988 yılında Abdullah Öcalan ile Beka Vadisi’nde yaptığı röportaj olmuştur. Bu röportaj, Haziran 1988’de yayımlanmış, akabinde Milliyet gazeteleri toplatılmış ve gazetenin yayımlanması yasaklanmıştır. Birand ve ailesi 1991 yılında Türkiye’ye geri dönmüştür. İstanbul’a taşındıktan sonra Milliyet Gazetesi’nden ayrılıp Sabah Gazetesi’ne geçmiş ve 32. Gün programını da Show TV’ye taşımıştır.

28 Şubat sonrası Sabah‘tan kovulmuş ve Show TV’deki programı da durdurulmuştur. 1997’de Aydın Doğan, kendisine CNN Türk’ün kuruluşunda görev vermiş ve bu dönemde Birand, Posta Gazetesi’nde yazmaya başlamıştır. CNN Türk’te Manşet adlı günlük siyasi bir talk show yapmıştır. 2005’te Kanal D Ana Haber Bülteni’nin genel yayın yönetmeni ve spikeri olmuştur. Ocak 2009’da hem CNN Türk’ün hem de Kanal D’nin genel yayın yönetmenliğini üstlenmiştir (Vikipedi, 2021).

Birand, bir süre sonra pankreas kanserine yakalanmış, birçok ameliyat geçirmiş ve kemoterapi tedavisi görmüştür. 17 Ocak 2013’te, Amerikan Hastanesinde, tedavisinin bir parçası olan safra kesesindeki stentlerin değiştirileceği ameliyattan sonra yoğun bakımda hayata veda etmiştir.

Can Dündar, “Birand Bir Ömür, Ardına Bakmadan…” kitabının ön sözünde Birand için şu cümleyi kurmuştur: “Kitabı, sadece her gece ekrandan evlerinize konuk ettiğiniz bir ismin bilinmeyen dünyasını ele veren bir biyografi olarak değil, aynı zamanda zorluklar içinde yetişen bir insanın hayatla baş etme, zirveye yürüme yolculuğu ve ‘Türkiye’de gazetecilik kılavuzu’ olarak da ibretle okuyacağınızı umuyorum” (Dündar, 2012).

Birand’ın gençlik dönemine ait bir fotoğraf

Kemoterapi aldığı oda da çalışırken bir fotoğraf. Alıntı: “Birand Bir Ömür, Ardına Bakmadan…” Kitabı

Birand kanser olduğunu çalışma odasında toplantı halindeyken öğrendi. Alıntı: “Birand Bir Ömür, Ardına Bakmadan…” Kitabı

Öne Çıkan Ödülleri

Avrupa Konseyinin “Yılın Gazetecisi” (1987)

TÜYAP kitap fuarının “Yılın Yazarı” (1976),

Lion klüplerinin Melvin Jones Fellow ödülü ve “Chevalier de L’Ordre National de Merite” unvanına sahiptir. Fransızları Şövalye nişanı (1993)

Belgeselleri

1991, Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu
1994, 12 Mart: İhtilalin Pençesinde Demokrasi
1994, Vehbi Koç
1998, 12 Eylül
2000, Özallı Yıllar
2005, Unutulmaz Maçlar
2006, 100 Yıllık Sevda
2006, 17 Mayıs
2006, Latife Hanım
2012, Son Darbe: 28 Şubat

Kitapları

1975, 30 Sıcak Gün
1979, Diyet: Türkiye ve Kıbrıs Üzerine Uluslararası Pazarlıklar
1984, 12 Eylül 04.00
1986, Emret Komutanım (Türk Silahlı Kuvvetleri’nin subaylarını nasıl eğittiği ve TSK’nın işleyişini anlatan, TSK ile ilgili sivil biri tarafından yazılmış tek kitaptır.)
1986, Türkiye’nin Ortak Pazar Macerası
1991, Demirkırat: Bir Demokrasinin Doğuşu, Can Dündar, Bülent Çaplı ile
1992, Apo ve PKK
1994, 12 Mart: İhtilalin Pençesinde Demokrasi, Can Dündar, Bülent Çaplı ile
1995, 10 Yılın Perde Arkası 32. Gün
1996, Türkiye’nin Gümrük Birliği Macerası (1959-1995)
1999, 12 Eylül: Türkiye’nin Miladı
2000, Türkiye’nin Avrupa Macerası 1959 – 1999
2001, The Özal: Bir Davanın Öyküsü, Soner Yalçın ile birlikte
2005, Türkiye’nin Büyük Avrupa Kavgası 31 Temmuz 1959’dan 17 Aralık 2004’e
2005, 32. Gün 20 Yılın Perde Arkası
2012, Son Darbe: 28 Şubat

Yazan: Yücelhan Danacıoğlu
Editör: Başak Tufan

Kaynakça

• Birand, M. A. (2017). http://www.mehmetalibirand.com.tr/tr/biyografi. http://www.mehmetalibirand.com.tr/. adresinden alındı
• Wikipedia. (2021, Ocak 16). Vikipedi Özgür Ansiklopedi. tr.wikipedia.org: https://tr.wikipedia.org/wiki/Mehmet_Ali_Birand adresinden alındı

Görsel Kaynakça
https://books.google.com.tr/books/about/Birand.html?id=okY0CgAAQBAJ&printsec=frontcover&source=kp_read_button&redir_esc=y

https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/keyif/mehmet-ali-birand-nasil-olmek-istedigini-boyle-anlatmisti-27989031

[1] Fransız siyasetçi, 1981-1995 yılları arasında, iki dönem görev yapan Fransa başkanı. Beşinci Cumhuriyet’in kuruluşundan (1958) sonra Sosyalist Parti’den seçilen ilk cumhurbaşkanıdır.

[2] Helmut Josef Michael Kohl (d. 3 Nisan 1930 – ö. 16 Haziran 2017), Alman siyasetçi ve devlet adamı. 1982 ile 1998 arasında (1982-1990 arasında Batı Almanya), Almanya şansölyesi.

[3]  Muammer Muhammed Ebu Munyar el-Kaddafi, eski Libya lideri

[4] Margaret Hilda Thatcher (d. 13 Ekim 1925 – ö. 8 Nisan 2013) Britanyalı siyasetçi. Birleşik Krallık’ ta en uzun süre başbakanlık yapan kişi ve ülkenin ilk kadın başbakanı. (Demir leydi)

[5]  Boris Nikolayeviç Yeltsin (1 Şubat 1931- 23 Nisan 2007), Rusya’nın ilk başbakanı ve devlet başkanı.

[6] Mihail Sergeyeviç Gorbaçov, Rus siyasetçi ve Sovyetler Birliği’nin son lideri (1985-1991).

[7] Saddam Hüseyin Abdülmecid et-Tikriti (Nisan 1937- 30 Aralık 2006), Irak’ın beşinci cumhurbaşkanı.

[8] Jacques René Chirac (29 Kasım 1932-26 Eylül 2019), eski Fransa Cumhurbaşkanı. Fransız siyasetçi.

[9] Yaser Arafat, tam adıyla Muhammed Abdurrahman Abdürrauf Arafat el-Kudva el-Hüseyni kod adı Ebu Ammar (24 Ağustos 1929- 11 Kasım 2004), Filistinli lider. Filistin Kurtuluş Örgütü’nün (FKÖ) lideri ve Filistin Ulusal Yönetimi’nin ilk başkanı