Jane Austen’dan Bir Şaheser: Emma

“İşte bizim en büyük derdimiz bu değil mi, baba? Dünyanın yarısı, öbür yarısının zevk ve eğlencelerini bir türlü anlayamaz.” (Austen, 2020, s.86)

Jane Austen

1775 yılında İngiltere’de dünyaya gelen Jane Austen, döneminin şartlarına kıyasla oldukça iyi bir eğitim alan sayılı kadınlardan biridir. Bu eğitimi, onu günümüze dek ulaştırmayı ve romanlarıyla dünya çapında tanıtmayı başarmıştır. Romanlarında ele aldığı konular genellikle kadın bir baş karakter çevresinde gelişen durumlar ve olaylardır. Romanlarında okuyucuyu bütünüyle o hayatın içine çekerek günlük hayatın sıradanlığını okuyucuya hissettirmeyi başarır. Jane Austen’ın toplamda yedi romanı vardır:

1)Sağduyu ve Duyarlılık (Sense and Sensibility) (1811)

2)Gurur ve Ön Yargı (Pride and Prejudice) (1813)

3)Mansfield Parkı (Mansfield Park) (1814)

4)Emma (1815)

Ölümünden Sonra Yayımlananlar

5)Northanger Manastırı (Northanger Abbey) (1818)

6)İkna (Persuasion) (1818)

7)Watson Ailesi (The Watsons) (1892)

Bu yedi eser arasından hem sinemaya hem de televizyona uyarlanan Emma, Hartfield Konağı’nda babasıyla yaşayan Emma’nın 21 yaşındaki hayatını konu almaktadır. Emma’nın evine sık sık uğrayan Mr. Knightley, sürekli endişe içinde olan babası Mr. Woodhouse, yakın bir zamanda evlenip evden ayrılan mürebbiyesi Mrs. Weston ve onun eşi Mr. Weston, Emma’ya eş olarak yakıştırılan Frank Churchill, soluk teni ve zarifliğiyle bilinen çok yetenekli Miss Fairfax, Emma’nın akıl hocalığı yaptığı Harriet, kasabanın papazı Mr. Elton gibi birçok karakterin etrafında oluşturulan romanda bu kişilerin birbirleriyle olan ilişkileri, merkeze Emma alınarak işlenmektedir. Tanrısal anlatıcı kullanıldığı için her karakterin özüne inilebilmiş ve bu sayede o zamanki toplumu yakından tanıma şansı elde edilmiştir. İlişkilerde kadın ve erkeğe biçilen rollerin keskin hatları ve bu rollerin kendilerine biçilmiş olan “uygun” davranışların gerekliliği üzerinde durulmuştur. Roman boyunca Emma’nın çevresi için yaptığı kişilik analizlerinin ayrıntısı göze çarpar. Karşısındakinin her hareketini detaylıca inceleyip onun hakkında bir fikir edinen Emma sayesinde okuyucu, diyalogların arasında kendine bir yer edinerek romandaki dünyanın bir parçası haline gelmektedir.

“İnsanların birbirlerine yaptıkları hemen hemen hiçbir açıklamanın tümüyle doğru olduğu söylenemez. Hiçbirinin en ufacık bir ayrıntısının bile hiç maskelenmediği, azıcık olsun gerçeği saptırmadığı seyrek görülür, hem de çok seyrek.” (s.423)

Karakterlerin ten renklerinden duruşlarına kadar yapılan betimlemeler, okuyucuya sinema etkisi vererek romanın etkileyiciliğine büyük bir katkı sağlar. Romanda göze çarpan diğer betimlemeler genellikle İngiltere’nin yeşil iklimini, karlı kışını ve kırda “keyifle” dolaşmaya müsait yaz zamanlarını ön plana çıkaran doğa betimlemeleridir. İngiltere’de deniz kıyısının nemli havasını, yetiştirilen meyveleri, kış soğuğunu anlatan roman, bir yandan da okuyucuya bu toprakların 19. yüzyıldaki resmini çizer.

“Geniş bahçeleri vadiye doğru inerek bir ırmağın yıkadığı çayırlıklara dönüşüyordu.” (s.344)

İngiltere’de Sınıf Kavramı

Bu yüzyıldaki toplumlarda hakim olan sınıf kavramının İngiltere örneği, Emma romanında kendini göstermektedir. Emma’nın “soylu” eğitiminden geçen Harriet’ın çiftçi Mr. Martin’in akıllı, çalışkan ve okuyan biri olmasına rağmen onunla evlenmesine karşı çıkılmasında sınıf kavramının hakimiyeti görülür. “‘Mr. Martin’in çiftlik işleri dışında pek bilgili olmadığını sanırım’ diye fikir yürüttü. ‘Kitap okumaktan hoşlanmaz herhalde, değil mi?’” (s. 33). Çiftçi olduğu için Mr. Martin’in kapasitesinin sınırlı olduğunu düşünen Emma, alt sınıftan birinin ne kadar okuyup kendini geliştirirse gelişsin yine de kendi seviyesine gelemeyeceğinden emin davranır. Emma’nın bu davranışı soylu ve halk arasındaki kesin ayrımın bir göstergesidir. Ayrıca karakter betimlemelerinde aile kökeninin ve karakterlerin finansal durumlarının vurgulanması da toplumdaki sınıflaşmanın önemli bir örneğidir.

Özetle Jane Austen’ın bu romanı, 19. yüzyıl İngilteresinde soylu kısmın bir minyatürünü gözler önüne sermekte ve bu toplumun aksak yönlerine eleştirel bir bakış açısı getirmektedir.

Yazar: Dila Taşdelen
Editör: Başak Tufan

Kaynakça

Austen, J. (2020). Emma (19. bs.). İstanbul: Can Yayınları

Vikipedi. (2021). Jane Austen. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Jane_Austen

Görsel Kaynakça

https://playtusu.com/haber/2019/12/jane-austenin-sevilen-romani-emma-yeniden-beyazperdeye-uyarlaniyor/

https://tr.wikipedia.org/wiki/Emma_(roman)

https://images.app.goo.gl/4CuW22NKc9nLWMnS6