Dar Zamanlar’da Bir Düğün Gecesi

Uyarı: Spoiler içerir.

“ Dereli ve Özkan aileleri, kalkınan memleketimizin milli temeline yeni bir harç olmak üzere kızımız Ayşen’le oğlumuz Ercan’ın –yoksa Ertan mıydı?- Anadolu Kulübü’nde yapılacak olan nikah ve düğün törenlerinde sizleri de aralarında görmekten mutluluk duyarlar.”

Love Story, milli temellere atılan harç, kalkan kadehler, dokuz katlı pasta tam tamına dokuz, ortalıkta dolaşan sabun köpüğüne benzeyen çocuklar, topuk tıngırtıları, marş, kapıya dizilen çelenkler, beyaz eldivenli garsonlar, sahte gülüşler…

Dar Zamanlar Üçlemesi’nin ikinci kitabı olan Bir Düğün Gecesi, 12 Mart Darbesi sonrası düşünsel ve sosyal yapıyı, ordu ve sivil halk ilişkisini, politik ortamı, iki nesil arasındaki bakış açısını, en önemlisi ise ülkenin aydın sorununu farklı karakterlerin gözünden bizlere sunmaktadır. 12 Mart’ın ardından gelen baskıcı ortamda sol eğilimli aydınları ele alan kitap, aydınlarda yabancılaşmanın, içe kapanmanın, yalnızlaşmanın ve düşünceleri ifade etmekteki çekingenliğin altını çizmektedir. Oysaki bu durum, toplumsal kurtuluş idealinin önüne set çekmemiştir. Roman, Ercan ve Ayşen’in düğünlerinin yapıldığı akşam Anadolu Kulübü’nde geçmektedir. Ercan’ın babası bir general, Ayşen’in babası ise bir iş adamıdır. Bu iki figür, 12 Mart sonrası Türkiye’deki güç ilişkilerini sembolize eder. Bunların etrafında farklı kültürel geleneklerden gelen taşralılar, kentliler, sonradan görmeler, işçiler, öğrenciler, öğretim üyeleri ve yurt dışına göçen ve değişenlerin hikâyeleri kendi ağızlarından anlatılır. Romanın düğümlendiği nokta, bu güç ilişkileri içinde toplumun farklı kesimlerindeki dönüşüm ve o kesimlerin bu süreçlere bakış açılarıdır.

Rengarenk Karakterler

Romanda yer alan farklı karakterler, dönemin aydınlarının gelişen olaylara nasıl farklı reaksiyon gösterdiğinin de önemli bir yansımasıdır. Bir Düğün Gecesi’nde Tezel, dönemi için en sıra dışı aydın tiptir. Farklı hayat tarzı, uçarılığı, ressam oluşu ve sahip olduğu sanatçı bakış açısı onu diğerlerinden farklı kılmaktadır. Zorla katıldığı hatta neden katıldığını bile bilmediği bu düğüne ancak alkol yardımı ile katlanabilen Tezel, halk ile aydın kesim arasında mesafe olduğunu düşünmekte ve çevresinde gördüğü devrimci tiplere ironi ile bakmaktadır.

Düğünün belki de en önemli konuğu ise Aysel’in eşi Ömer’dir. Eşinin kendisini aldattığı itirafı ile hayatı değişen ve bu haberi nasıl karşılaması gerektiğini dahi yıllardır bilmeyen bilim insanı Ömer, eşi Aysel’in öğrencisi ile yaşadığı ilişkiyi Batılı veya Doğulu olmak bağlamında sorgulamaktadır. Kendisine hayran olduğunu hissettiği, zorunlu bir evliliğe evet diyen Ayşen’i kırmamak adına katıldığı bu düğünde yaşadığı tüm çelişkileri, aşkı, bilgiyi sorgulama fırsatı bulur. Entelektüel bir derinliği olan Ömer, aklı ve bilgeliği temsil etmektedir.

Bir Düğün Gecesi’nde Aysel

İlk kitap, Ölmeye Yatmak’ın baş karakteri olan Aysel’i bu kitapta fiziken pek göremesek de kendisi karakterlerin zihin hesaplaşmalarında oldukça fazla yer kaplar. Öte yandan Aysel’in bu düğünde yer almaması aslında 12 Mart sonrası asker ve sermaye ittifakının yanında olmayışını da bizlere anlatmak istemektedir. Aysel’in bu ittifakta olmayışı ne yazık ki süreci etkilemez. Aysel her ne kadar düğüne gelmese de başat karakter yine odur.

Roman, kent-taşra çatışmasını, okumuşluğu, arada kalmışlığı, yozlaşmayı, dönemin güç unsurlarını, bürokraside işlerin nasıl yürüdüğünü ya da nasıl yürümediğini, dönemin gençlerinin bakış açısını, bu gençlerin hissettiği kızgınlığı, var olma çabasını, zenginliği ve zenginlere hangi çerçeveden bakıldığını, adaleti ve adaletin ayağının nasıl topal olduğunu, kimlikleri, sonradan alınan ama asla üzerlere oturmayan hep biraz pot kalan aydın kavramını bir düğün töreni ile bizlere anlatmayı başarmıştır. Birçok ödüle layık görülen, farklı dillere çevrilen ve oldukça ses getiren bu eser, okunmalı ve okutulmalıdır.

İlgili diğer yazılar:

Dar Zamanlar’da Ölmeye Yatmak

Yazan: Sündüs Adaş

Editör: Dila Taşdelen

Kaynakça

Ağaoğlu, A. (2020). Bir Düğün Gecesi-Dar Zamanlar II (10. ve 11. bs). İstanbul: Everest Yayınları.

Berber, G. (2012). Türkiye’de seçkinlerin dönüşümü: 1960-1980 ve 1980-2000 arası dönemde Türk romanında küçük burjuva aydını (Tutunamayanlar, Bir Düğün Gecesi, Kara Kitap ve Yüz: 1981 romanları çerçevesinde). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. http://libra.anadolu.edu.tr/tezler/2012/21803.pdf

Vikipedi. (2020, 21 Kasım). Bir Düğün Gecesi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2021 https://tr.wikipedia.org/wiki/Bir_Düğün_Gecesi

Görsel Kaynakça

https://images.app.goo.gl/oHLEXM1MvHY8y4V79

https://images.app.goo.gl/z83jvZbx2aP8F8vw9