Tiziano Vecellio: Hayatı ve Eserleri

Tiziano Vecellio Kimdir?

Ünü uluslararasına ulaşan Tiziano Vecellio, daha çok Titian ismiyle tanınır. İtalya’nın Veneto Bölgesi’ndeki dağ köyü olan Cadore’de dünya gelmiştir. Doğum tarihiyle ilgili kesin bir veri bulunmamakla birlikte 1476-1490 yılları arasında bir tarihte doğdu düşünülmektedir. Vecellio soylu bir İtalyan aileydi. Tiziano’nun babası aristokrat bir aileden gelmekteydi, annesi ise bir  Venedik tacirinin kızıydı. Zeki ve duygusal bir çocuk olan Tiziano, küçük yaşlarda ressamlığa ilgi duymaya başlar. Babası ilk başlarda onu, ressam ve mozaikçi olan Sebastiano Zuccato’nun yanına verir fakat Tiziano’ya burası pek de yeterli gelmiyordu. Bunu fark eden amcası Venedik sanatının en ünlü temsilcileri olan Bellini kardeşlerinin atölyesine gönderir. Tiziano, bu atölyede oldukça sıkı çalıştı. Daha çok kardeşlerden biri olan Giovanni Bellini’den etkilenip onun üslubunu benimser. Giovanni Bellini’nin “Santa Konuşması” adlı eserinden etkilenerek “Kirazlı Madonna”yı yapar. Bu tabloyu belirli bir geometrik kompozisyon şeklinde, Meryem ve çocuklar bir üçgeni oluşturacak şekilde yapmıştır.

Madonna of the Cherries (Kirazlı Madonno), Tiziano Vecilli

İlham Kaynağı

Venedik Okulu’na giden Tiziano, burada Giorgione ile tanışır ve ona hayranlık duyar. Bellini’nin tarzından vazgeçip Giorgione’nin tarzını benimser. Üslubunu çok başarılı bir şekilde benimseyen Tiziano’nun kopyaları, Giorgione’nin resimlerinden neredeyse ayırt edilemez hale gelir. Daha on sekizinde bile olmayan Tiziano, soylu birinin portresini yapar. Bu portre oldukça başarılı bulunmakla birlikte bu tabloyu Giorgione’den ayıran tek özellik Tiziano’nun, resmin üzerindeki imzası olur. Giorgione ile birlikte cephe süslemeleri de yapmıştır. Giorgione 34 yaşında vebadan ölünce yolları ayrılır.

1514 yılında Dük Alfonso da Ferrara, bir odanın süslenmesini, Giovanni Bellini’den de odaya bazı resimler yapmasını ister. Bellini duvara bir kırmızı şarap küpü resmeder. Küpün çevresine Baküs Şenliği yapanları, müzisyenleri, satirleri ve erkekli kadınlı başka sarhoş figürleri koyar. Onların yakınına resmettiği, çıplak ve çok güzel bir Silenos, elleri üzümler ve başka meyvelerle dolu çeşitli figürlerin ortasında eşeğini sürer. Resmettiği küpün üstüne Ioannes Bellilnus Venetus p. 1514 yazar. Titizlikle yapılan bu resim, Giovanni Bellini’nin en seçkin resimlerinden biridir. Yaşlı bir adam olduğu için yapıtını tamamlayamadığından, ressamlar içinde en becerikli görülen Tiziano resmi bitirmesi için çağrılır. Kendini geliştirmeyi ve isim yapmayı çok arzu eden Tiziano, büyük bir çaba ve titizlikle işe koyulur. Boş kalan yeri doldurmak için gereken ilk sahneyi yapar. Çeşitli figürlerle birlikte, uyuyakalmış bir çıplak kadın resmeder. Çıplak kadın figürü o kadar güzeldir ki canlı gibi durur. Bu resme Tiziano, kendi imzasını koyar (Vasari, 2013:377).

Üslubu gittikçe olgunlaşmaya başlayan Tiziano, freskler de yapmıştır. 1516 yılında Giovanni Bellini’nin ölmesi üzerine Venedik Cumhuriyeti’nin başressamı ünvanı kendisine verilir.

Eserleri

Renk ustası olarak ünlenen Tiziano, din konulu resimler ve saray ressamlığının yanı sıra mitolojik sahneler de resimler. Bunlardan en ünlüsü Urbino Venüs’ü tablosudur. Resim ilk başta Giorginone’nin “Uyuyan Venüs”üne olan benzerliğiyle dikkat çeker. İki figür de çıplak bir şekilde uzanmaktadır. Daha dikkatli incelendiğindeyse iki resim arasında birçok farklılık vardır. Urbino Venüs’ü doğrudan izleyiciye bakar. Elinde gül tutan Venüs’ün ayak ucunda bir köpek, arka tarafta da sandıkta bir şeyler arayan hizmetçiler vardır.

Urbino Venüsü, Tiziano Vecellio

Renk konusunda oldukça usta olan Tiziano iş çizgiye gelince acemi biri olur. Giorgio Vassari onun için

“Şayet Michelangelo’daki desen onda olsaydı, dünyanın en büyük ressamı olurdu.” der.

Çalışırken son derece titiz olan Tiziano, ışık ve gölge oyunlarında da gittikçe daha iyi olmaya başlar. Onu üne kavuşturan başka bir özelliği de yaptığı portrelerdi. Ayrıca tam boy portre geleneğine de öncülük etmiştir. Bu portrelerden bir tanesi İngiliz Genci adıyla bilinen portredir. Diğer resimlerine kıyasla çabuk yapılmış izlenimi yaratır. Kimliği belli olmayan genç, izleyiciye samimi yet ve içtenlikle bakar.

Yaşamı boyunca birçok eser veren Tiziano, 1546 yılında Papa III. Paul ve Yeğenleri (Papa III. Paulus, Alessandro ve Ottavio Farnese ile) resmini yapar. Resimde kırmızı renk hakimdir ve ortada dramatik bir sahne vardır. İki yeğenin birbiriyle pek de alakalı olmadığını ve yüzünde sert fırça darbeleri kullanılan papanın, yeğenleriyle tezat oluşturduğunu görürüz.

Papa III. Paul ve Yeğenleri (Papa III. Paulus, Alessandro ve Ottavio Farnese ile), Tiziano Vecellio

Tiziano Vecellio 1547 yılında XV. Charles Tiziano’yu sarayına davet eder  ve asalet unvanını verir. Tiziano, daha sonra da sarayın bütün mensuplarının portresini yapar. Ünü artık iyice yayılmıştır. İstanbul’da bir süre yaşamış olan Tiziano, Türklerle ilgili desenler de çizmiştir. Mihrimah Sultan, Hürrem Sultan ve kızlarını ve Kanuni Sultan Süleyman’a çok benzeyen bir resimden ve madalyondan yararlanarak onun resmini de çizdiği bilinmektedir.

Kanuni Sultan Süleyman, Tiziano Vecellio

Goethe, Tiziano’nun son dönemlerde yaptığı resimler için şunu der:

“Sanatçı gençlik çağlarında taştan daha sağlam olarak inşa ettiği eserlerini son yıllarında sadece birer sembol halinde çizdi. Yani önceleri bir kadife kumaşı en ince teferruatına kadar işlerken, sonradan aynı olan kadifeyi sadece fikir olarak vermekle yetindi.”

Bu sözlerden de anlıyoruz ki Tiziano’nun hayatı boyunca birbirinde farklı yaratma devreleri olmuştur.

Bu büyük usta 1576 yılında vebadan dolayı yaşamını yitirdi.

Kaynakça

Altuna, S. (1959). Büyük Ressamlar Hayatları ve Eserleri. Hayat Kitapları

Gombrich, E. H. (2004). Sanatın Öyküsü.(Çev. Erol Erduran, Ömer Erduran). İstanbul: Remzi Kitabevi

Kara, E. (2019). Giorgione, Tiziano, Manet: Üç Sanatçı, Üç Venüs. Journal of Arts. 2, 37-46.

Turani, A. (1980). Sanat Tarihi Ansiklopedisi. İstanbul: Bateş Yayınları

Turani, A. (1999). Dünya Sanat Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Vasari, G. (2013). Sanatçıların Hayat Hikayeleri. (Çev. Elif Gökteke). İstanbul: Sel Yayıncılık.

Reyhanlı, T. (1991). Nicolas de Nicolay’ın Türkiye Seyahatnamesi ve Desenleri. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.