Flört Şiddetinin Dijital Patolojileri: Love-Bombing, Ghosting ve Gaslighting

Flört Şiddeti

Flört şiddeti; bireylerin vücut ve ruh bütünlüğüne veya sosyal anlamda hayatlarına etki eden şiddete partnerleri tarafından maruz kalmaları anlamına gelir. Bu şiddet, dijital ortamlarda gerçekleşebildiği gibi, taraflar tarafından partnerlerine gündelik yaşamda fiziki bağlamlar içerisinde de uygulanabilir. Heteroseksüel ilişkilerde görüldüğü kadar homoseksüel ilişkilerde de partnerlerin birbirlerine flört şiddeti uyguladığı görülmektedir. Bu şiddet, çoğunlukla sözlü başlayıp sonra fiziksel boyuta taşınabilmekte ve hatta cinsellik baskısına dönüşebilmektedir. Özellikle çocukluk çağında aile üyelerinden şiddet gören, travma ve istismar yaşayan bireylerin partner şiddetine eğiliminin arttığı söylenebilir. Çocukluk yaşamında bu tip durumlarla karşılaşan bireyler, salt flört şiddeti uygulayıcılığı rolünde değil, aynı zamanda maruz kalan rolünde olabilmektedir.

Flört şiddetinin diğer etkenleri olarak uzmanların; düşük benlik saygısı, bedene ve dünyaya ilişkin negatif biliş yapısı gibi durumları örnek gösterdiği bilinmektedir. Bilişsel anlamda negatif tutum ve davranışlar, kişilerin romantik ilişkilere karşı algılarını sağlıksız şekilde konumlandırmalarını sağlar. Böylelikle birey, “manipüle edildiğini”, “kullanıldığını” ve esasında “araçsallaştırıldığını” fark edememektedir. Yahut manipüle eden, kullanan ve gayet tabi çıkar ilişkileri dahilinde karşı tarafı bir araç olarak gören şiddetin öznesi, yaptıklarının bilincinde olamayabilir. Bahse konu ilişkilerin, flört şiddetine hem maruz kalan hem de uygulayan için oldukça yıkıcı ve yıpratıcı bir süreç olduğu, bu ifadeler üzerinden anlaşılmaktadır.

Yukarıda bahsedilen kapsama somut bir örnek olarak flört şiddetine maruz kalan ve duyguları istismar edilen birey, karşı tarafın uyguladığı baskıyı; “beni seviyor”, “beni kıskanıyor” şeklinde kanıksamış olması verilebilir. Toplumsal cinsiyet kodları, “erkeklik” ve “kadınlık” gibi kimliklerin meşrulaştırıldığı sosyal, kültürel ve tarihsel bir yapının ürünüdür. Bu kodların, içinde yaşanılan toplumdaki karşılığının ne olduğu, hangi anlamın tezahürü olduğu ve pratikte nasıl uygulandığı elzemdir. Velhasıl örnekten de anlaşıldığı üzere, romantik ilişkilerin semiyotiği, içinde yaşanılan topluma özgü bir çerçeve sunmaktadır.

Literatürde flört şiddeti ile alakalı yapılan araştırmaların sonucunda, flört şiddetine en çok maruz kalanların kadınlar olduğu bulgusu, toplumsal cinsiyet kodlarını anlamak bakımından dikkate değerdir (Yıldırım ve Terzioğlu, 2018; Set,2020; Duman, Bridge ve Dağ, 2019).

Özellikle travmatik yaşantılara sahip insanların bu tip ilişkilere çekilmesi ve ardından madde bağımlılığı, riskli davranışlarda bulunma ve partner şiddetinin öznesi hâline gelme potansiyelinin de arttığı gözlenmiştir. Flört şiddetinin psikolojik alt yapısında, güç ve kontrol aracılığı ile partner üzerinde iktidar kurma, esasında karşı tarafı zihinsel, duygusal ve fiziksel manada yönetme isteği yatmaktadır.

Love-Bombing (Aşk Bombardımanı)

Love-bombing; Türkçe karşılığı ile aşk bombardımanı kavramını, dijital ortamda kullanıcıların “narsisist partnerin öznesi olduğu flört şiddetini” tanımlamak için kullandığı söylenebilir. Yabancı literatürde çoğunlukla psikologlar ve sosyologlar, kavram üzerine yoğunlaşarak günümüz flört ilişkilerini çözümlemeyi amaçlamıştır. Narsisist bireyler, ihtiyaçları karşılanmamış çocuklar olarak büyümelerinden ötürü doldurulamayan boşluklarını doldurabilmek için farklı arayışlara girebilmektedir. Bu noktada, gerek sosyal yaşam gerek sanal ortamda partner arayışına girmeleri ve bu partnerden sürekli onay beklemeleri oldukça yaygındır.

Love-bombing’i uygulayan narsisistik özne, sosyal ortamda flört etmek istediği kişiye mesaj, arama ve like yağmurunda bulunur. Böylelikle, partner, ağına çekmek istediği kişinin ilgisini kazanır. Bunu yapmasındaki temel sebep ise bir öteki üzerinden kendisini görebilmektir. Karşı tarafı boğduğu her aşk mesajı, her güzel söz, aslında kendisine yansıyan bir ışık gibidir. narsisist partnerin tek amacı, kendisini her daim onaylayan ve üzerinde hükümranlık kurabileceği bir öteki bulmaktır. Partner, kendisine gösterilen ilginin, “kendisinin özel ve değerli biri olduğu” düşüncesi sonucunda olduğu hayaline kapılarak narsisist bireyden etkilenmeye başlamaktadır.

Ancak bir süre sonra love-bombing uygulayan özne “yeterince onaylanmadığı” ve artık karşı taraftan “beslenemediği” için sıkılıp bir anda karşı taraf ile tüm iletişimi kesmek ister. Böylelikle kaçan kovalanır hesabı ile düşünen narsisistik özne, karşı tarafa “ghosting” uygulamaya başlar.

Ghosting (Hayalet Sevgilim)

Ghosting, bir nevi hayalet sendromu gibi düşünüldüğünde, bir görünüp bir ortadan kaybolma anlamında kullanılır. Bu durum, flört döneminin başlangıcı boyunca atılan mesaj, arama ve ilgi gösterilerinin sona ermesi demektir. Ghosting sonucunda, karşı taraf ne olduğunu anlayamamakta ve kendisinde bir sorun olduğu kanısından hareketle narsisistik partnerin kendisini terk ettiğini düşünmektedir. Narsisist partner, öteki üzerinden yeterince beğenildiğini ve önemsendiğini göremezse ötekinin bakışından bertaraf ederek bir başka öteki arayışına girer. Bir görünüp bir kaybolmak, böyle durumlarda ghosting’e maruz kalan partnerin yaşadığı “psikolojik” flört şiddetini göstermektedir. narsisist partnerin zor karakterine maruz kalan birey, ilişkinin gidişatını konuşmak istediğinde ise, gaslightinge, yani karşı tarafın manipülasyonuna maruz kalır.

Gaslighting (Gaz Lambası)

Gaslighting, Türkçede gaz lambası anlamına gelen kavram, 1938 yapımı Gas Light adlı bir tiyatro oyunu vasıtasıyla literatüre girmiştir (Sweet, 2019). Bu tanımlama, ikili ilişkilerde bir tarafın diğer tarafa karşı, yürüttüğü yıldırma ve algı yönetimi stratejisini ifade eder.

Psikoloji menşeili bir kavram olan gaslighting; birini, yapmadığı bir şeye farkında olmadan üretilen bir rıza sonucunda “yapmış” olarak ikna etme yöntemidir. Bu durum, flört ilişkileri içerisinde uygulandığı zaman bir psikolojik şiddet türüne girer. Gaslighting uygulayan kişi, karşı tarafın gözünde masum görünebilmek için kişinin kendisini yanlış anladığı odağında bir söylem tekniği geliştirir. Gashlightinge maruz kalan birey, partnerinin duygusal ve zihinsel istismarına uğradığı için bir süre sonra partnerine bağımlılık geliştirebilir. Bağımlılığın ortaya çıkması; sürekli manipüle edilen zihnin ve istismar edilen bireyin bir müddet sonra kendinden sürekli şüphe duyan birine dönüşmesi ile gerçekleşir.

Partner ilişkisi üzerinden düşünüldüğünde, dijital medyanın giderek artan şiddet içerikli yansımalarında flört şiddetinin farklı görünümlerinin ortaya çıktığı söylenebilir. Flört şiddetinin psikopatolojileri olarak adlandırılabilecek olan love-bombing, ghosting ve gaslighting gibi uygulamalar, Foucault’nun da dediği gibi, iktidar ilişkilerinin bir tezahürü olarak anlaşılabilir. Foucault; iktidarın merkezsiz, her an her yerde olabileceğini ve dil ile üretilen söylemler üzerinden anlaşılabileceğini söylemektedir.

Narsisist birey, partnerini aşk bombasına tutarak güç ve kontrol arzusunu, aşk söylemlerine indirgeyerekse iktidarını kurmaktadır. Böylelikle aşk söylemlerinin iktidarı altında kalan birey, kontrol edilen partner olarak karşı tarafın bir görünüp bir kaybolmasına aldırmayacak kadar pasifize edilebilir.

Ayrıyeten, zihinsel ve duygusal manipülasyonu bir arada yaşamak, çoğu zaman fiziksel şiddetten daha olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Sosyal ilişkilerin zedelenmesi (aile, arkadaş vb.), benlik saygısının azalması ve dijital ilişki bağımlılığı gibi olumsuz gelişmeler, bir tarafın benlik kontrolünü ötekinin devralmasının karşılığıdır.

Sonuç olarak, flört şiddeti salt fiziki bir yaptırım olmaktan çıkarak dijital ağlar içerisinde kendini farklı söylemler üzerinden kurabilen akışkan bir yapıya bürünmüştür. Nitekim psikolojik ve duygusal anlamda istismar edilen kişiler, bu istismarın farkında dahi olmayarak kendilerini manipüle eden kişiler ile yaşadıkları ilişkiyi “sevgi” zannedebilmektedir.

Yazar: Dilara Aydın
Editör: Emine Türal

Kaynakça:

• Duman, N. & Bridge, E. N., & Dağ, B., Yetişkin İlişkilerinde Şiddete Yönelik Tutumların İncelenmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(28), 1210-1222.
• Güneş, C. D. (2013). Michel Foucault’da söylem ve iktidar. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (21), 55-69.
• Set, Z. (2020). Flört Şiddeti: Bir Gözden Geçirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(4), 444-454.
• Strutzenberg, C.,(2016). “Love-Bombing: A Narcissistic Approach to Relationship Formation”. Human Development, Family Sciences and Rural Sociology Undergraduate Honors Theses. 1.
• Sweet, P. L. (2019). The sociology of gaslighting. American Sociological Review, 84(5), 851-875.
• Yıldırım, S., ve Terzioğlu, F. Şiddetin Farklı Bir Yüzü: Flört Şiddeti, Etkileri ve Etkileyen Faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(4), 285-292.

GÖRSEL KAYNAKÇA:

• https://arts.eu/insights/article/job-ghosting-the-sudden-silence/
• https://www.vox.com/culture/2017/1/21/14315372/what-is-gaslighting-gaslight-movie-ingrid-bergman
• https://nypost.com/2017/08/01/love-bombing-is-the-newest-dangerous-dating-trend/
• https://www.herworld.com/life/sex-love/things-you-should-never-put-up-with-in-a-relationship/