Probiyotikler Bilişsel İşlevleri Arttırmaya ve Duyguduruma Yardımcı Olabilir

Probiyotiklerin bağırsak sağlığına yardımcı olmasının yanı sıra başka işlevleri de bulunmakta. Buna ek olarak, probiyotikler dolaylı yollardan beyin gelişimine de katkı sağlıyorlar.
Araştırmalara göre, beyin ve bağırsaklar arasında bir bağlantı bulunuyor ve bu ortaklık ‘’bağırsak-beyin ekseni’’ olarak adlandırılıyor. Bu ikili, aynı zamanda ‘’enterik sistem’’ olarak da adlandırılan sindirim sistemini içeren sinir sistemi ve beyni içeren merkezi sinir sistemindeki biyokimyasal sinyalleşmeyle birbirine bağlı. Beyin ile bağırsak arasındaki bağlantı ile ilgili başlıca gelen bilgilerden biri ise ‘’vagus siniri’’ yani vücuttaki en uzun sinir. Vagus siniri, akciğer-mide siniri veya onuncu kafa siniri olarak da adlandırılıyor.
Bağırsağa ‘’ikinci beyin’’ de deniliyor. Çünkü beynin ürettiği serotonin, dopamin ve gama-aminobütirik asit gibi nörotransmitterlerin aynısı bağırsakta da üretiliyor. Bu transmitterlerin tümü duygudurum düzenlemesinde büyük rol oynuyor. Hatta, serotoninin %90’ının sindirim sisteminde üretildiği tahmin ediliyor.
Bağırsağı etkileyen faktörler beyni de etkiler ve karşılık olarak beyni etkileyen faktörler de bağırsağı etkilemektedir. Beyin duyularımız sıkıntıya düştüğünde (savaş ya da kaç tepkisi), beyin bağırsağa sinyal yollar. Bu da stresli durumlarda neden mide fesadı ya da mide bulantısı gibi sindirim problemleri yaşadığımızı açıklıyor. Diğer yandan, irritabl barsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı veya kronik kabızlık gibi gastrointestinal sorunların patlamaları anksiyete veya depresyonu tetikleyebilir. Beyin-bağırsak ekseni de farklı şekillerde çalışır. Örneğin, bağırsak beyne kişinin doyma sinyalini vererek iştah düzenlenmesine yardımcı olur. Yemekten ortalama 20 dakika sonrasında, bağırsak mikropları iştah bastırıcı proteinler üretir. Ve bu süre insanların kendisini tok hissetme süresiyle örtüşmektedir.
Probiyotikler bağırsak-beyin eksenine nasıl dahil olabilir? Bazı araştırmalar, probiyotiklerin duygudurum ve bilişsel işlevleri arttırabileceğini ve stres ile anksiyeteyi azaltabileceğini söylüyor. Örneğin, Frontiers in Aging Neuroscience websitesi tarafından 10 Kasım 2016’da bu konuda bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda 12 hafta boyunca 4 farklı probiyotik süt kullanan Alzheimer’s hastalarının normal süt tüketen hastalara kıyasla bilişsel bozulmayı ölçen testlerde daha iyi puanlar elde ettiği gösterilmiştir.
2013 yılında, Gastroenergy dergisinde yapılan ufak bir çalışmada ise 4 hafta boyunca günde 2 kere probiyotikli yoğurt tüketen kadınlara sinirli ve korkmuş yüz ifadeleri içeren görseller gösterilmiştir. Probiyotikli yoğurt tüketen kadınların kontrol grubundaki kadınlara oranla daha sakin tepki gösterdikleri gözlemlenmiştir. MRI (manyatik rezonans görüntüleme) sonuçları da probiyotikli yoğurt tüketen grubun insula aktivitesinin de düşük olduğunu göstermiştir. Insula, tıpkı bağırsaktan sızılan vücut içi duyular gibi duyuları işleyen beyinsel alana verilen addır.
Bahsedilen çalışma hala sürdüğü için probiyotiklein bağırsak-beyin eksenindeki görevinden kesin bir dille bahsetmek için henüz erken. Probiyotikler sadece sağlıklı bağırsaklara sahip olmamıza değil aynı zaman da sağlıklı bir beyne sahip olmamıza da yarıyor olabilir.
Son olarak ufak bir hatırlatma: Harvard Sağlık Yayınları’ndan alınan bu makalede yer alan bilgiler doktorların tıbbi tavsiyelerinin yerine geçmemelidir ve makalelerin son güncellenme tarihleri takip edilmelidir.

Çeviri: Ece Yurdakul
Kaynakça: Probiotics may help boost mood and cognitive function. https://www.health.harvard.edu/mind-and-mood/probiotics-may-help-boost-mood-and-cognitive-function