MozartCultures

Üyelik İşlemleri

Robbers Mağarası Deneyi

Bilim Genel Psikoloji Sosyoloji
19.12.2020
0
Robbers Mağarası Deneyi

“Bir ön yargıyı yok etmek, atomu parçalamaktan daha zordur.” –Albert Einstein

Gruplar arası çatışmalar ne kadar keskinleşebilir? Çatışan gruplar ve grup bireyleri ne gibi davranışlarda bulunur? Gruplar birbirlerine karşı besledikleri ön yargıları aşabilirler mi? Karşıt gruplar hangi şartlar oluşturulduğunda ön yargılarının ötesine geçip birlik olabilir? Gruplar arası çatışma, gruplar arası birliğe dönüştürülebilir mi? Sosyal psikolog Muzaffer Şerif bu sorulara cevap aramak adına, sonradan sosyal psikolojide bir klasik haline gelecek “Robbers Mağarası” deneyini (1954-1958-1961) yapmaya karar verir. Muzaffer Şerif ve araştırmacı arkadaşları 3 haftalık bir zaman dilimine yayılacak bu deney için, Robbers Cave State Park isimli mekanı belirlerler.

Deney

Amerika’nın Oklahoma kentinde bir yer olan Robbers Cave State Park, deneye hem ev sahipliği etmiş hem de deneye ismini vermiştir. Deney için 22 tane 11 yaşında beyaz erkek çocuğu seçilmiştir. Bu çocuklar birbirini tanımayan fakat zeka, yetenek, kültürel ve sosyo-ekonomik olarak birbirlerine çok yakın özellikler gösteren kişiler olarak belirlenmiştir. Çocuklar daha birbirlerini görmeden iki gruba bölünmüş ve ormanlık arazide birbirlerinden uzak iki farklı alana yerleştirilmiştir. İki farklı grubun da kendine ait yüzme havuzu, kayıkları ve kamp alanları olacaktır. Çocuklar bunun bir deney olduğundan habersizdir ve olayı bir yaz kampı olarak görmektedirler.

Deneyin birinci aşamasında grupların kendi içinde kaynaşmasına izin verilmiştir. Birbirinden habersiz iki grup ve bu grubun üyeleri kendi içlerinde kaynaşmış, normlar oluşturmuş ve bir hiyerarşi kurmuşlardır. Hatta gruplar kendilerine birer isim bile almışlardır: The Rattlers(Çıngıraklılar) ve The Eagles(Kartallar). Çıngıraklılar ve Kartallar bu 7 ila 8 gün içerisinde grup içi etkileşimlerini kurmuş ve adapte olmaya başlamışlardır. Daha önce birbirlerini hiç görmeyen bu iki grup, etkileşim sürecinin sonuna doğru çok kısa süreliğine birbirlerini görme fırsatı yakalamışlardır. Karşılıklı olarak bir diğerinin, bir “yabancının” varlığının farkına varmak, grup üyelerinin hızlıca ön yargı geliştirmesine sebep olmuştur. “Bizim alanımız” düşüncesine kapılan gruplardan biri “bölgenin hakimiyeti bizde” mesajı vermek için höyüğün üzerine bir bayrak dikmiştir. Gruplar karşılıklı olarak birbirlerinin varlığının farkına vardıkları için, çok geçmeden bir rekabet ortamı talep etmişlerdir. Amaçları üstünlüklerini kanıtlamaya çalışmaktır.

Deneyin ikinci aşamasına geçildiğinde kamp görevlileri ( katılımcı gözlemciler), çocukların taleplerine cevap vermiş ve bir turnuva olacağını duyurmuştur. Turnuva beyzbol, halat çekme, çadır kurma ve dokunma futbolu (bir çeşit Amerikan futbolu versiyonu) gibi etkinliklerden oluşacaktır. Karşılaşma çöpçü avı olarak adlandırılan etkinlik ile son bulacaktır. Şerif ve ekibi olayı daha fazla kızıştırmak adına, kazananlara kupa, bıçak ve madalya ödülü verileceğini bildirmiştir. Birbirlerine karşı antipati besleyen bu iki grup rekabet anında da sürtüşmeye devam etmiştir. Birbirlerine lakap takmış, gruplarını simgeleyen bayrakları yakmış, karşılıklı olarak kamp alanlarına baskınlar yapmış ve eşyalara zarar vermiş veya bazı özel eşyalara el koymuşlardır. Turnuva günler sonra Kartalların zaferi ile sonuçlanmış fakat Çıngıraklılar boş durmamış ve baskınlara devam etmişlerdir. Çıngıraklılar son baskında Kartalların ödül bıçağı ve madalyalarını da çalınca iki grup arasındaki gerilim uç noktalara yükselmiştir. Çıngıraklılar ve Kartallar kavga için bir araya gelseler de, ekip hemen olaya el koymuş ve her iki tarafı da kamplarına dönmeye ikna etmiştir. İki grup arasında iyice keskin bir hat oluşmuştur.

Deneyin üçüncü aşaması; yani gruplar arası çatışma sağlanmış, ön yargılar oluşturulmuş, ipler iyice gerilmiş durumdayken araştırmacılar bu sürtüşmeyi azaltıp grupları beraber hareket etmeye ikna edebilecekler mi? İlk olarak more contact(sadece temas) teorisinden yola çıkılmış, iki grup birlikte zaman geçirmeye zorlanıp kaynaştırmaya çalışılmıştır. Geziler düzenlenmiş, filmler seyredilmiş, yemekler ortak alanda yenilmiş fakat hiçbiri sonuç vermemiştir. Hatta olay daha da kötü duruma gidebilecek vaziyet almış, aralarındaki sürtüşme devam etmiştir. Araştırmacılar istediklerini alamayınca başka bir yöntem izlemeye karar vermişlerdir: ortak hedef uğruna dayanışma. Araştırmacılar, karşıt grupların birlik olması için onlara ortak bir amaç verilmesi gerektiğini düşünmüşlerdir. Öncelikle su kaynaklarını kesmişler ve susuzluk sorun olmaya başladıkça kamp görevlilerinden gelen öneri ile de beraber hareket etmeleri istenmiştir. Sorun çözülene kadar beraber hareket edilmiş olsa da, akşam yemeğinde yine bir kavga çıkmıştır. Sonrasında kamp içinde yapılan her aktiviteyi beraber yapmaları için motive edilmişlerdir. Beraber yemek hazırlamak, film izlemek, ödül adına ortak hareket etmek, çadır kurmak gibi aktivitelerde bulunmuşlardır. Çıngıraklıların bir ödül oyunu sonucu kazandığı paranın yarısını alışveriş yapmaları için Kartallarla paylaşması, Muzaffer Şerif ve arkadaşlarının, çatışan grupları kaynaştırma ve karşıt grup üyelerinin birbirleri hakkındaki ön yargılarını azaltma girişimlerinin olumlu sonuç verdiğini destekler niteliktedir.

 

Deney Bulguları ve Sonuç

Gordon Allport’un (1954) öne sürmüş olduğu sosyal temas hipotezine bu deney ışığında bakıldığında hipotez, gruplar arası çatışmanın azaltılması ve ön yargının giderilmesi adına izlenecek yolu anlaşılır bir şekilde sunmuştur. Sosyal temas hipotezinde, gruplar arası sosyal temasın ön yargıyı azaltmada işe yaraması için öncelikle bazı adımların izlenmesi ve uygulanması gerekmektedir. Bu adımlar: ortak amaç, eşdeğer statü, iş birliğine dayalı ilişki, otorite desteği olarak sıralanabilir. Muzaffer Şerif’in deneyinin son aşamasında bu yolun izlendiği gözlemlenebilmektedir. Şerif ve arkadaşları öncelikle gruplar arası çatışmayı oluşturmuş, bunun için rekabeti ve “öteki” algısını kullanmışlardır. Daha sonra grup üyelerinin, karşı grup üyeleri hakkında ön yargılarının, antipatilerinin sağlamlaşmasını beklemişlerdir. Sonuçta ise ayrışmış ve artık “düşman” denilebilecek vaziyete gelmiş grupların birlik olmasını sağlamaya çalışmışlardır. Çatışmayı azaltmada ve kaynaştırmada özellikle iki madde çok önemlidir: karşılıklı dayanışma ve ortak çıkarlar uğruna hareket etmek. Bu iki maddeyi, eşit statü, iletişime geçme, ortak sosyal normlar takip etmektedir. Ayrıca Muzaffer Şerif gerçekleştirmiş olduğu bu deneyle, gerçekçi çatışma teorisini; yani grup çatışmasının kaynaklar üzerindeki rekabetten doğabileceği fikrini sağlamlamıştır. Robbers Mağarası deneyi etik olarak birçok tartışmaya sebep olsa da, gruplar arası çatışma, çatışmanın oluşumu, grup bireylerinin bunu takiben davranışları ve çatışan gruplar ile grubu oluşturan bireylerin bir daha nasıl birlik olabileceği konularını kendine sorun edinmiş, alanında öncü nitelik taşıyan bir deneydir.

“Sosyal Deney Serisi” ile ilgili diğer yazılar:

 

Yazar: Ozan Yazıcı
Editör: Emine Türal

Kaynakça

Görsel Kaynakça

ETİKETLER: , ,
YAZAR BİLGİSİ
Ozan Yazıcı
Ozan Yazıcı
Ozan Yazıcı, 1997 yılında Samsun'da doğdu. İki senedir Ondokuz Mayıs Üniversitesi'nde Psikoloji ve Sosyoloji programlarında eğitim görmektedir. Yazarımız seyahat etmekten, yeni şeyler keşfetmekten, okumaktan ve araştırmaktan, resim çizmekten ve sanatla ilgilenmekten, arkadaşlarıyla zaman geçirmekten keyif almaktadır. Sosyoloji ve Psikoloji alanında birikimini ve yazılarını aktarmak amacıyla Eylül 2020 tarihinde MozartCultures ekibinin bir parçası olmuştur.
YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.