‘’Deliliğin Tarihi’’ni Anlatan Foucault Kimdir? -3

Serinin önceki bölümlerini okumak için:

http://mozartcultures.com/deliligin-tarihini-anlatan-foucault-kimdir/

http://mozartcultures.com/deliligin-tarihini-anlatan-foucault-kimdir-2/

Üçüncü Kısım

Başlıca Çalışmaları

Sokrates ile başlangıcından bu yana felsefe, genellikle o günün kabul edilen bilgisini sorgulamayı içerir. Sonrasında, Locke, Hume ve özellikle de Kant, bilginin eleştirisi olarak farklı ve modern bir felsefe fikrini geliştirmiştir. Kant’ın büyük epistemolojik yeniliği, bilme gücümüzün sınırlarını ortaya koyan eleştirinin aynı zamanda onların kullanımı için gerekli koşulları da ortaya çıkarabileceğini savunmaktaydı. İnsan bilişinin sadece koşullu özellikleri gibi görünen şey (örneğin, algısal nesnelerinin uzamsal ve zamansal niteliği) gerekli gerçekler olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak Foucault, bu Kantçı hareketin tersine dönmesi gerektiğini öne sürdü. Ve neyin görünürde koşullu olup gerçekte gerekli olduğunu sormaktansa, görünürde gerekli olanın koşullu olabileceğini sormayı önerdi (bkz: olumsallık). Onun sorguladığı şeylerin odak noktası modern insan bilimleriydi (biyolojik, psikolojik, sosyal). Bunlar aslında, genellikle belirli bir toplumun etik ve politik taahhütlerinin ifadeleri olan insan doğası hakkında evrensel bilimsel gerçekler sunma anlamına geliyordu. Foucault’nun ‘’eleştirel felsefesi’’ bilimsel olarak temellendirilmiş gerçeklerin değil, koşullu tarihsel güçlerin sonucu olduklarını göstererek bu iddiaları baltaladı. Foucault’nun önde gelen kitaplarının her biri tarihsel aklın eleştiricisidir.

Delilik ve Tıp Tarihi

Foucault’nun Klasik Çağda Delilik Tarihi (1961)’nin kaynağı akademik psikoloji çalışması (1949’da psikoloji lisansı ve 1952’de psiko-patoloji diploması), Paris’teki bir akıl hastanesinde çalışması ve kendi kişisel psikolojik sorunlarıydı. Ve bu eser, çoğunlukla, lisansüstü eğitiminden İsveç, Almanya ve Polonya’daki bir dizi diplomatik / eğitsel görevleri sırasında yazılmıştır. Avrupa’da modern “akıl hastalığı” kavramının ortaya çıkışı üzerine bir çalışma olan Deliliğin Tarihi hem Foucault’nun kapsamlı arşivleme çalışmalarından hem de modern psikiyatrinin ahlaki riyakarlığı olarak gördüğü şiddetten yola çıkarak oluşturulmuştur. Deliliğin on dokuzuncu yüzyıl tıbbi tedavisi (Fransa’daki Pinel ve İngiltere’deki Tuke kardeşlerin yeniden düzenledikleri), çılgınlığın önceki çağların cehaletinden ve acımasızlığından aydınlatılmış bir kurtuluş olarak görülmüştür. Fakat Foucault’ya göre, delinin yalnızca hasta olduğu (‘’zihinsel’’ hasta) ve tıbbi tedaviye ihtiyaç duyduğu fikri önceki anlayışlara göre net bir düzeltme değildi (örneğin, delinin kozmik trajedinin gizemli güçleriyle temasta olduğu Rönesans inanışı veya on yedinci – on sekizinci yüzyılda deliliğin mantığın feshi olarak görülmesi). Buna ek olarak, modern tıbbi delilik tedavilerinin sözde bilimsel tarafsızlığının gerçekte geleneksel burjuva ahlakına yönelik engellerin üstünü kapamaya yönelik olduğunu ileri sürdü. Kısacası, Foucault, nesnel ve tartışılmaz bir bilimsel keşif olarak sunulan şeyin (deliliğin zihinsel hastalık olduğu) aslında son derece sorgulanabilir sosyal ve etik taahhütlerin ürünü olduğunu savundu.

Foucault’nun sonraki eseri olan Kliniğin Doğuşu (1963) da modern klinik tıbbın bir eleştirisini sunmaktadır. Ancak sosyo-etik eleştirinin sesi birkaç öfkeli paragraf haricinde duyulmamıştır. Bunun sebebi de muhtemelen tıpta (psikiyatrinin aksine) nesnel gerçekliğin önemli bir unsur olup eleştirinin daha az bulunmasındandır. Sonuç olarak, Kliniğin Doğuşu, Canguilhem’in kavramlar tarihi geleneğinde standart bir bilim tarihine çok daha yakındır.

Çeviri: Ece Yurdakul

Kaynakça:

Gutting, Gary and Oksala, Johanna, “Michel Foucault”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2019 Edition), Edward N. Zalta (ed.), https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/foucault/