Yeme Bozuklukları: Bulimia Nervoza

Bulimia Nervoza Nedir?

En yaygın yeme bozukluklarından biri olan bulimia nervoza, aşırı yeme periyotlarını ve sonrasındaki telafi edici davranışları içeren psikolojik bir rahatsızlıktır. Bulimia nervozası olan kişiler, kısa sürede çok fazla miktarda kalori alımı anlamına gelen yeme atakları deneyimlerler. Yeme atakları sonrasında pişmanlık, değersizlik hissi gibi derin depresif duygular yaşarlar. Bu depresif duygulardan kurtulmak ve kilo alımını engellemek için telafi edici davranışlarda bulunurlar. Telafi edici davranışlar; kusma, diüretik ilaçların kötüye kullanımı ve aşırı egzersiz yapmayı içerir. Zamanla bu davranışlar bağımlılık hâline gelebilir. Özellikle çıkarma davranışı, kişiyi “kötü” olarak değerlendirdiği yiyeceklerden kurtardığı düşünüldüğünden, hastalar tarafından bir tür “arınma” olarak görülebilir. Bu yüzden bazı hastalar, kusmanın streslerini azalttığını söylemektedir. Genç kadınların %5 ila %10’unun kendilerini kusturdukları bilinmektedir. Hastalar kustuktan sonra genellikle aç hissederler ve bu da yeme atağı-kusma döngüsünü sürdürmeye neden olabilir. Bazı durumlarda ise kişiler nasılsa kusacaklarını bildikleri için aşırı yemeyi sürdürebilirler. Böylece kısır döngü sürekli devam eder. Bazı hastalar ise egzersiz yapmayı saplantı hâline getirebilir ve belirli bir egzersiz programını takip etmek için sosyal çevreleriyle ilişkilerini kesebilirler. 

Bulimia nervoza belli bir beden şekliyle ilişkilendirilmemiştir. Hatta bulimia nervozaya sahip bireylerin büyük çoğunluğunun beden kitle indekslerinin (BKI) normal aralıkta olduğu bilinmektedir. 

Bulimia Nervozada Görülen Fizyolojik Değişiklikler Nelerdir?

Kusma genellikle parmaklar ile ya da diş fırçasını boğazın arkasına doğru iterek, öğürme refleksi uyandırılarak gerçekleştirilir. Bu nedenle parmak boğumlarında aşınma meydana gelebilir. Çıkarma davranışlarından kaynaklanan diş çürümeleri, elektrolit dengesizliği, potasyum eksikliği, tükürük bezlerinin büyümesi nedeniyle yanaklarda şişlik gibi durumlara ek olarak sindirim problemleri, dehidrasyon ve regl düzensizlikleri görülebilir. 

Bulimia Nervozanın Davranışsal Belirtileri Nelerdir?

Diğer yeme bozukluklarında olduğu gibi kişiler öz değerlerini bedenlerinin görünüşüne dayandırırlar. Beden şekli hakkındaki aşırı endişenin dışavurumu olarak obsesif şekilde beden kontrolü (body checking) yapabilirler. Beden kontrolü sürekli olarak tartılma, vücut ölçümü yapma, giysisiz fotoğraf çekinme gibi davranışları içerebilir. Kendi bedenlerini diğer insanların bedenleriyle kıyaslamak yaygındır, özellikle çekici bulunan vücutlar ile karşılaştırma yapılır. Bazı hastalar ise beden şeklinden kaçarak karanlıkta giyinmeyi ve olabildiğince aynaya bakmamayı tercih edebilirler. Tüm bunlar kişinin verimliliğini azaltır ve sosyal çevresiyle olan ilişkilerini zayıflatabilir.

Bulimia nervozaya majör depresyon, obsesif kompulsif bozukluk, kaygı bozuklukları gibi psikiyatrik hastalıklar eşlik edebilmektedir. Bipolar spektrum bozukluklarının diğer yeme bozukluklarına nazaran Bulimia ile daha güçlü bir ilişkisi olduğu düşünülmektedir. 

Diğer yeme bozuklukları gibi bulimia nervoza da yeterli emek ve zaman harcandığı takdirde tedavi edilebilir. Ancak muhakkak psikolojik destek alınmalıdır. 

Kiloya Yönelik Damgalama (Weight Stigma)’nın Etkisi

Kişinin geçmiş travmaları, sosyal çevresiyle olan ilişkileri, genetik yatkınlıkları, karakteristik özellikleri ve kısıtlayıcı diyet kurallarının aşırı benimsenmesi hastalığın ortaya çıkmasında rol oynayabileceği gibi içselleştirilmiş kilo damgalaması (weight stigma) ve düşük benlik saygısı (low self esteem) da önemli etkenlerdir. Kilo damgalaması, aşırı kilolu insanlara karşı olumsuz tutumlar sergilenmesi ve sosyal normlara uymayan bedenlerin değersizleştirilmesi anlamına gelir. Medyanın yarattığı “zayıflık=güzellik” algısından beslenir. Kiloya yönelik damgalamayı içselleştirmenin ergenlik çağındaki bireylerin yeme bozukluklarına sahip olmasında önemli bir tetikleyici unsur olduğu bilinmektedir. 6-12 yaş arasındaki kızların %40 ila %60’ı kilo alma konusunda endişe gösterirler. Düşük benlik saygısına sahip olan ergenlik çağındaki bireylerin kiloya yönelik damgalamayı daha kolay içselleştirdiği bilinmektedir. Sevdiklerimizi ve kendimizi korumak adına, çocuklar başta olmak üzere etrafımızdaki insanları kiloya yönelik damgalamaya maruz bırakmadığımızdan emin olmamız gerekir. Diğerlerinin bedenleri hakkında olumsuz yorumlarda bulunmamak bunun en kolay yollarından biri olacaktır. 

Yeme Bozuklukları ile İlgili Diğer Yazıları Okumak İçin:

• Yeme Bozukluklarını Anlamak
• Yeme Bozuklukları: Ortoreksiya Nervoza
• Yeme Bozuklukları: Anoreksiya Nervoza
• Yeme Bozuklukları: Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu

Yazar: Ayşenur Deveci
Editör: Fuad Eren

Kaynakça:

• Chen, H., Ye, Y., & Guo, J. (2020). Impact of weight stigma on preadolescents’ and adolescents’ disordered eating behaviors: Testing two mediation models. Social Behavior and Personality: An international journal, 48(10).

• Todd, G. (2019). Yeme Bozuklukları: Yaşanmış Örnekler, Pratik Öneriler, Uygulamalar. N. Yener (Çev.). İstanbul: Kuraldışı.

• Fairburn, C. G. (2019). Aşırı Yemeyi Yenmek: Kanıtlanmış Kendini Durdurma Rehberi. Z. Karabuda & G. Tezcan (Çev.). İstanbul: Psikonet.

https://www.nationaleatingdisorders.org/statistics-research-eating-disorders

Görsel Kaynakça

https://visualhunt.com/f5/photo/5224003806/2fba9a5722/

https://www.hurriyet.com.tr/aile/yazarlar/buket-adanc/bulimia-nervoza-nedir-377109

https://www.gettyimages.com/detail/photo/diet-royalty-free-image/855233410?uiloc=thumbnail_similar_images_adp